Ό,τι μας ενώνει μας χωρίζει κιόλας!
Ό,τι μας ενώνει μας χωρίζει κιόλας! Αυτή η διαπίστωση θα μπορούσε να είναι η ιστορία της ανθρωπότητας. Τα ίδια πράγματα επιθυμούμε, αλλά καθένας χαράζει τον δικό του δρόμο. Τα προτάγματα που ορίζουν τη ζωή (μας) δεν διαφέρουν, όμως δεν θα σου πουν αυτά τον τρόπο να τα δικαιώσεις. Ελευθερία θες; Ωραία. Με τη φωνή και τη γροθιά ή με τη φωνή και τον σταυρό; Δικαιοσύνη θες; Με τα επίμονα λόγια και του δρόμου τη φωτιά ή με την εμπιστοσύνη στο κύρος που ακινητοποιεί; Δημοκρατία θες; Με την αμφισβήτηση και τον αγώνα ή με τη μοναδική παράδοση; Ακόμη και στα απλά οι δρόμοι διαιρούνται. Νόστιμη σοκολάτα θες; Με το θάρρος απέναντι στην επικράτηση του κακάο ή με την άκριτη εμπιστοσύνη σε αυτήν του γάλακτος; Επιλέγουμε λοιπόν, κάνουμε συμβιβασμούς, χάνουμε, κερδίζουμε, αφήνουμε κάτι πίσω, παίρνουμε κάτι για το άγνωστο που μας περιμένει και η ζωή προχωρά. Το ίδιο και ο λόγος. Πότε οπισθοχωρεί, πότε πάει μπροστά, πότε «σπάει» σε χίλια κομμάτια και πότε ενώνεται και γίνεται συναρπαστικός μύθος. Αυτός ο λόγος δεν γνωρίζει σύνορα, εθνικότητες, θρησκευτικούς περιορισμούς. Γι’ αυτό και βγάζουμε το καπέλο στον Τζόναθαν Κόου. Το «Μπόρνβιλ» (Εκδόσεις Πόλις) μπορεί να είναι το αγγλικό μυθιστόρημα του 2023, ωστόσο στο μονοπάτι του βαδίζουμε και μεις. Όλοι Άγγλοι λοιπόν.
Μπαίνει στο σαλόνι μας
Με το «Μπόρνβιλ» ο Κόου μπαίνει στο σαλόνι μας και, είτε πίνει τσάι είτε σοκολάτα, μας διηγείται την ιστορία της χώρας του στον 20ο αιώνα και στις αρχές του 21ου. Ακούγεται απλό και το κάνει τέτοιο ο τρόπος που αφηγείται ο συγγραφέας. Ο Κόου ξέρει καλά τι έχει συμβεί στον τόπο του και δεν φοβάται να το διηγηθεί. Τη δικαιοσύνη και την εντιμότητα τις περνά ατόφιες στην ιστορία του. Το προσωπικό βίωμα το εκμεταλλεύεται όσο πρέπει και στο τέλος μας αφήνει μια γλυκόπικρη αίσθηση, όπως πρέπει δηλαδή. Ο άγγλος δημιουργός χρησιμοποιεί ως αφηγηματικό όχημα μια οικογένεια. Η μητέρα αυτής, η Μαίρη Λαμπ, βασίστηκε στη μακαρίτισσα τη μάνα του. Το δικό του κομμάτι το ενώνει με την αντικειμενική ματιά πάνω στην αγγλική κοινωνία και ο μύθος του αποκτά ζεστασιά, οικειότητα και κατανόηση. Ο αναγνώστης μαθαίνει τι συνέβη σε μια ξένη χώρα και είναι σίγουρος ότι ο συγγραφέας δεν του κρύβει τίποτα. Ο Κόου τις ζωές απλών ανθρώπων παρουσιάζει και τη θέση τους στην ιστορική εξέλιξη. Καμία προκατάληψη, καμία αβαρία. Ο Κόου δεν κάνει καμία υποχώρηση και είναι αμείλικτος -μα και γενναιόδωρος με τον τρόπο του- απέναντι σε γεγονότα και πρόσωπα που σημάδεψαν την πορεία της Αγγλίας. Υπάρχει σημείο που κατακεραυνώνει την πολιτική της χώρας του απέναντι στην Ουαλία, ενώ σε άλλο σημείο γίνεται πολύ σκληρός με τη βασιλική οικογένεια. Δεν ήταν όλοι ένθερμοι στην τελετή στέψης της Βασίλισσας Ελισάβετ, δεν ήταν όλοι τυφλωμένο οπαδοί στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966, δεν ενθουσιάστηκαν όλοι με τους βασιλικούς γάμους και φυσικά δεν συμφώνησαν όλοι με την επιλογή του Brexit. Απόλυτη συμφωνία δεν υπήρξε ούτε στη διάρκεια της πανδημίας και του τρόπου διαχείρισης της. Συνεκτικό στοιχείο όλων αυτών η σοκολάτα!
Στον ρευστό κόσμο των αλλαγών
Στο Μπόρνβιλ, ένα ήρεμο προάστιο του Μπέρμιγχαμ, λειτουργεί το διασημότερο εργοστάσιο σοκολάτας στην Αγγλία. Για την 11χρονη Μαίρη και την οικογένειά της (βρισκόμαστε στο 1945), το εργοστάσιο είναι το κέντρο του κόσμου. Η Μαίρη θα ζήσει 75 χρόνια που σημαδεύονται από μείζονες κοινωνικές αλλαγές. Ο Κόου ορμά στον ρευστό κόσμο των αλλαγών και μας δείχνει αυτό που αναφέραμε στην αρχή: την ένωση και τη διαίρεση την ίδια στιγμή. Οι οικογένειες μένουν μαζί και χωρίζουν, η χώρα μένει αδιαίρετη και την ίδια στιγμή απομακρύνεται από την Ε.Ε. Το «Μπόρνβιλ» κυλά όμορφα, σε αιχμαλωτίζει και κρατά το ενδιαφέρον σου μέχρι την τελευταία σελίδα. Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στην Άλκηστις Τριμπερή και η επιμέλεια στον Γιάννη Μπαλαμπανίδη.
