Υψηλές θερμοκρασίες επικράτησαν τις προηγούμενες ημέρες στην Επίδαυρο. Όχι μόνον λόγω του καύσωνα που πύρωσε τις κερκίδες του παγκόσμιας ακτινοβολίας αρχαίου θεάτρου αλλά, κυρίως, εξαιτίας της παράστασης που φιλοξένησε, τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου, που δεν ήταν άλλη από την ελεύθερη διασκευή - σκηνοθεσία τηςΛένας Κιτσοπούλου στους «Σφήκες» του Αριστοφάνη η οποία δίχασε το κοινό και πυροδότησε έναν πρωτοφανή «πόλεμο» στα social media.
Η αιρετική σκηνοθέτις και ηθοποιός, η οποία αρέσκεται στο να επιστρατεύει τα στοιχεία της ανατροπής και της πρόκλησης, φλερτάροντας ενίοτε με την ακρότητα, - πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το ντοκιμαντέρ της «Λάλκα» στο οποίο καταγράφηκε η άγρια θανάτωση ενός ελαφιού - επιχείρησε να προσαρμόσει το βασικό μήνυμα της αριστοφανικής κωμωδίας στο σήμερα, προκειμένου, όπως η ίδια σημειώνει να φωτίσει με καυστικό χιούμορ και σκωπτική διάθεση, τη συστημική σαπίλα, τις κοιμισμένες άμυνες, τον ρατσισμό, τον φανατισμό, την άκαμπτη πολιτική ορθότητα της εποχής μας: «…σε καταδικάζω στην εκπομπή μου, στο κινητό μου, δημόσια, όπου βρεθώ κι όπου σταθώ, και προσέξτε καλά: όποιος δεν συμφωνεί μαζί μου είναι φασίστας, είναι συνένοχος με τον ένοχο. Κατηγορώ, άρα είμαι κάτι. Κατηγορώ άρα υπάρχω…».
Τραγική ειρωνεία: βρέθηκε η ίδια καθισμένη στο εδώλιο του «δικαστηρίου» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δεχόμενη απανωτά βέλη, όχι μόνον αρνητικής κριτικής, η οποία προφανώς και είναι θεμιτή, αλλά και σκληρών προσωπικών επιθέσεων τόσο από άτομα που είχαν παρακολουθήσει την παράσταση της, η οποία αποτελεί συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου με το ΚΘΒΕ, όσο και από πολλούς ακόμη που θέλησαν να πάρουν ενεργά μέρος στην πιο καυτή ψηφιακή μάχη του Σαββατοκύριακου.
Κλείσιμο
Η ψηλή μπασκέτα που είχε τοποθετηθεί στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου ως μέρος του σκηνικού της παράσταση με τις πλαστικές καρέκλες που βρίσκονταν κάτω από αυτήν ξένισε κάποιους κατά την είσοδό τους. Στην πορεία, το γεγονός ότι το κείμενο του έργου ήταν γραμμένο σε γλώσσα και ύφος εντελώς διαφορετικά από αυτά του πρωτότυπου, η σκληρότητα της σάτιρας, οι λεκτικές ακροβασίες,το άσμα της Μαρινέλλας και κυρίως ο εκρηκτικός μονόλογος της της Λένας Κιτσοπούλου επί σκηνής προκάλεσε γιουχαρίσματα ενώ υπήρξαν και εκείνοι που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το θέατρο πριν ολοκληρωθεί η παράσταση ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Είναι βέβαιο ότι πολλοί δεν είχαν ιδέα τί εστί Κιτσοπούλου. Γιατί κάποιος που έχει παρακολουθήσει παλαιότερες δουλειές της δεν θα ξαφνιαζόταν, τουλάχιστον όχι τόσο πολύ.
Χρειάστηκαν μόλις λίγες ώρες και μία κριτική, η οποία δημοσιεύθηκε το Σάββατο στην ιστοσελίδα fragile mag, για να πάρουν φωτιά τα πληκτρολόγια και να αναδειχτεί το όνομα της Κιτσοπούλου σε πρώτο trend του Twitter.
Στιγμιότυπο από την παράσταση «Σφήκες»
Η κριτική έκανε μεταξύ άλλων λόγο για μια «απάτη», για «ωμό και χυδαίο φανατισμό», για «ένα σχιζοφρενικό, στερεμένο και ιδεοληπτικό παραλήρημα» που «στο όνομα της «ανατροπής», του «ριζοσπαστισμού» και της «επανάστασης» αποπνέει τη δυσωδία της οπισθοδρόμησης, του συντηρητισμού, του εκχυδαϊσμού, βρωμάει φασιστίλα στις απαρχές της» και στρεφόταν κατά των διοικήσεων του Εθνικού Θεάτρου και του ΚΘΒΕ που επέτρεψαν τον «διασυρμό ολόκληρου του ελληνικού θεάτρου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου». Βαριές κουβέντες…!
Τα δε αρνητικά σχόλια στο Twitter ήταν στο ίδιο περίπου ύφος με αρκετά να ξεπερνούν, όπως συμβαίνει συχνά εξάλλου, το όρια του υγιούς διαλόγου:
Σφήκες του Αριστοφάνη από #Κιτσοπούλου. Μακραν η χειρότερη παρασταση του Φεστιβάλ. Ένας σχεδόν παραληρηματικός μονόλογος ο οποίος είχε ως μοναδικό σκοπό να εκθειάσει το Εγω της σκηνοθέτριας με στίχους που μόνο η τραπ μουσική θα ζήλευε. Κρίμα για το αρχαίο θέατρο. Ειλικρινά. pic.twitter.com/WRh1sQWre4
Απάτη - φόλα - κοροϊδία, η παράσταση #Σφήκες της #Κιτσοπούλου. Καμιά σχέση με Αριστοφάνη και θέατρο γενικότερα. Καμία θέση σε Επίδαυρο. Οι ηθοποιοί εμφανώς επηρεασμένοι από το κοινό που αποχωρούσε κατά δεκάδες δεν πίστευαν αυτό που παρουσίαζαν. pic.twitter.com/dXpSa0lBb4
Χρησιμοποιούμε ένα βαρύγδουπο τίτλο αρχαίου έργου για "Δούρειο Ίππο", σηκώνουμε την επιχορήγηση, μετά το παίζουμε "ελεύθερη διασκευή" και πουλάμε "αντισυστημικότητα"... κι εκεί αρχίζει το σύγχρονο δράμα! Αυτό πούλησε η Καρα-Κιτσοπούλου, η wannabe NOT "βαφτιστήρα" της Sarah Kane.
Υπήρξαν και κάποιες ψύχραιμες φωνές που υπογράμμισαν, ορθώς, πως καμία παράσταση δεν μπορεί να διασύρει την τέχνη του θεάτρου ή να βλάψει το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, πως η κριτική πρέπει να κινείται στα όρια της ευπρέπειας και πως εν πάση περιπτώσει το εάν αρέσει ή όχι στον θεατή μια παράσταση είναι κάτι εντελώς υποκειμενικό που σχετίζεται με την κουλτούρα του και την αισθητική του.
Απόλυτο διασυρμό του θεάτρου είναι σχεδόν αδύνατο να κάνει μία παράσταση, μία καλλιτεχνική πράξη. Όσο κακή και αν φαίνεται σε κάποιους/-ες. Απόλυτο διασυρμό του θεάτρου αποτελεί το κάθε είδους κουλτουρόμετρο και η λογοκρισία στον τρόπο προσέγγισης ενός καλλιτεχνικού έργου
Ωμές, σκληρές, με κεντρί που χτυπάει δυνατά, ένας καθρέπτης που μας δείχνει την πραγματικότητα μας. «Αίσχος» οι μεν, «να φύγετε» οι δε κι ένας αλλόκοτος υπέροχος διάλογος ανάμεσα σε θεατές και ορχήστρα, δείχνει Ποσο δυνατό είναι το τσούξιμο ! Σφήκες με κεντρί μαχαιριά! pic.twitter.com/Q97r0NhwMh
Σε κάθε περίπτωση πάντως όλο αυτό το λαϊκό δικαστήριο που στήθηκε το τελευταίο 48ωρο με αφορμή την παράσταση της Λένας Κιτσοπούλου γεννά μια σειρά από ερωτήματα τα οποία είναι δύσκολο να απαντηθούν: Με ποια κριτήρια πρέπει να επιλέγεται μια παράσταση για να παρουσιαστεί στην Επίδαυρο; Υπάρχει όριο στην διασκευή των αρχαίων θεατρικών κειμένων; Πότε η δημόσια κριτική μετατρέπεται σε προσωπική επίθεση και υποκινεί κινήματα μίσους;
Ίσως τελικά η απάντηση να βρίσκεται στη φράση που έχει συμπεριλάβει ο ίδιος ο Αριστοφάνης στο κείμενο των «Σφηκών»: «Μηδενί δίκην δικάσης, πριν αμφοίν μύθον ακούσης». Που σημαίνει «Μην καταδικάσεις κανέναν πριν ακούσεις την ιστορία και από τους δύο»
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νερού στις 22/3, την Παγκόσμια Ημέρα Δασών στις 21/3, και την Ημέρα της Αρκούδας στις 23/3 φροντίζουμε για κάθε πολύτιμη σταγόνα νερού και διαφυλάσσουμε την αγνότητα του φυσικού περιβάλλοντος.