Η Ήρα Κατσούδα στο Gazzetta: «Φέτος νιώθω πως όλοι είμαστε στα κάγκελα» (vid)

• «Τώρα έχουμε ένα μπαράζ άσχημων πραγμάτων»
• «Δεν μπορείς να αντλήσεις υλικό από καταστροφές, τραγωδίες»
• «Εγώ ποτέ δεν ξεκινάω να γράφω για να κάνω κήρυγμα»
• «Σε μια κανονική χώρα το ΥΠΠΟ είναι για όλη την Ελλάδα, όχι μόνο για Αθήνα, Θεσσαλονίκη»

Με την Ήρα θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες. Ε, και αυτό κάνουμε κατά κάποιο τρόπο. Ατελείωτη συνομιλία σε μικρά επεισόδια! Η Ήρα, λοιπόν, ξανά στο Gazzetta. Γιατί; Διότι η παράστασή της -Μινιμαλ- πήγε πολύ καλά πέρυσι (έσκισε δηλαδή) και συνεχίζεται φέτος στον «Μικρό Κεραμεικό». Αύριο είναι η πρεμιέρα και κάθε Πέμπτη στις 21:30 θα υποδέχεται το κοινό για να το κάνει να διασκεδάσει, να γελάσει, να περάσει καλά. Η κουβέντα μας χαλαρή και ουσιαστική. Και να θυμάστε, η σάτιρα κάνει καλό, η Ήρα κάνει καλό (σαν διαφημιστικό σλόγκαν είναι, αλλά καταλάβατε). Α, και ετοιμάζει και το Μίνιμαλ Podcast.

Ερχόμενος εδώ να τα πούμε, σκεφτόμουν «ευτυχώς που υπάρχει το stand up και μπορούμε να γελάσουμε λίγο». Πολύ μαυρίλα έχει πέσει τελευταία και μας την τροφοδοτεί αφειδώς…
…το μιντιακό σύστημα.

Ναι! Το βλέπεις και συ αυτό;
Φυσικά και το βλέπω. Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή είμαστε σε κατάσταση γενικής, κοινωνικής, κατάθλιψης. Πέρυσι, μετά τον covid, όλοι ήθελαν να βγουν, να ξεσκάσουν. Η φάση ήταν η ζωή είναι ωραία ας βγούμε να τη χαρούμε. Φέτος νιώθω, βλέπω, από το δικό μου περιβάλλον, από τα social, πως όλοι είμαστε στα κάγκελα. Και είναι και λογικό. Δεν έχεις κάτι ευχάριστο να πιαστείς. Τρεις φορές τη μέρα θα γίνει κάτι χοντρό, δεν είναι όπως παλιά. Από το καλοκαίρι, με τις πυρκαγιές, δεν έχουμε πάρει ανάσα. Εμένα, μετά απ’ όλα αυτά, μου βγήκε ένα τι νόημα έχουν όλα αυτά;

Σου ήρθε ένα «τι να κάνω stand up μέσα σε όλα αυτά που γίνονται»;
Ναι, δεν είχα όρεξη. Βέβαια, προφανώς και θα ξανακάνω διότι η κωμωδία, το χιούμορ, είναι αναγκαία για τη ζωή μας. Η ματαιότητα μου βγαίνει όταν σκέφτομαι τα δικά μου μικροπροβλήματα. Ξέρεις, ζητήματα τύπου η αφίσα είναι λίγο στραβή… Ε, εκεί μπορεί να πω ποιος νοιάζεται γι’ αυτά;.

Είναι φάση τύπου «ο κόσμος καίγεται και μεις χτενιζόμαστε».
Μπράβο! Αυτό! Όλοι έχουμε τα δικά μας, όμως νιώθω ότι βιώνουμε μια κατάσταση κοινωνικής θλίψης αυτή τη στιγμή. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν είναι εις γνώση μας.

Δεν το καταλαβαίνουμε;
Ναι, δεν ξέρουμε τι μας φταίει. Είναι αυτό που λέμε καμιά φορά δεν είμαι στις καλές μου σήμερα, αλλά δεν μας έχει συμβεί κάτι προσωπικά. Υπάρχει μια βαριά ατμόσφαιρα…

και μόνο που θα δεις τι συμβαίνει…
Ε, ναι, δεν γίνεται να σκιπάρεις (sic) συνέχεια.

«Τώρα έχουμε ένα μπαράζ άσχημων πραγμάτων»

Είναι καταιγιστικά τα γεγονότα. Από τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες, τα όσα συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή…
Ναι, είναι ασταμάτητο όλο αυτό. Και σε αυτά που είπες πρόσθεσε και την κοινωνική αναλγησία.

Μήπως είναι αναπόφευκτο όλο αυτό, να δρούμε, να κάνουμε τη δουλειά μας, μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό;
Η αλήθεια είναι ότι μπορώ να κάνω τη δουλειά μου και σε πιο ευχάριστο περιβάλλον.

Δεν θα ήταν ωραίο να είμαστε σε ένα ροζ συννεφάκι και να έχουμε πάρει έκσταση, να μην νιώθουμε;
Θα ήταν τέλειο και δεν θα με ένοιαζε και τι θα πω (γέλια). Αν το σκεφτείς, όμως, ποτέ δεν ήταν ρόδινα τα πράγματα, ποτέ. Η διαφορά είναι ότι τώρα έχουμε πάει στο άλλο άκρο, σχεδόν το έχουμε τερματίσει. Έχουν υπάρξει ξανά σημαντικά προβλήματα. Τώρα, όμως, έχουμε μπαράζ άσχημων πραγμάτων και το να πέφτει η ψυχολογία μας είναι το λιγότερο που μπορούμε να πάθουμε.

«Δεν μπορείς να αντλήσεις υλικό από καταστροφές, τραγωδίες»

Μήπως η μαυρίλα, όπως και η σάτιρα, δεν έχει όρια;
Η Ιστορία έχει δείξει ότι δεν υπάρχει όριο. Υπάρχουν τρανταχτά παραδείγματα που δείχνουν ότι δεν υπήρξε όριο, ξεχειλώθηκε, και πήγαμε σε άλλα άκρα.

Έχουμε κάνει δύο Παγκόσμιους Πολέμους, Ολοκαύτωμα…
Ακριβώς! Αν θέλει ο άνθρωπος έχει δείξει ότι δεν υπάρχει όριο.

Σε σένα πώς επιδρά όλο αυτό;
Με τρομάζει.

Και σε καλλιτεχνικό επίπεδο;
Θα σου πω. Η επικαιρότητα με τη στενή έννοια του όρου δεν με απασχολεί. Με την πολιτική, όμως, ασχολούμαι. Πώς το εννοώ; Για μένα πολιτική θέση μπορείς να εκφράσεις με το οτιδήποτε, μιλώντας ακόμα και για τον καφέ! Η επικαιρότητα δεν με τροφοδοτεί στη δουλειά μου. Δεν υπάρχουν στη σάτιρά μου πτώματα κι άλλο τέτοιο υλικό. Είναι αισθητική που δεν με εκφράζει.

Μπορεί, βέβαια, να κάνει κανείς οτιδήποτε.
Ναι, εννοείται! Δεν το λέω υπό το πρίσμα του πολιτικά ορθού. Ας πούμε μπορείς να κάνεις ένα αστείο για τις πλημμύρες, αλλά επιδερμικά. Δεν μπορείς να αντλήσεις υλικό από καταστροφές, τραγωδίες… Μπορείς να το κάνεις όταν έχει περάσει κάποιο χρονικό διάστημα, όταν έχει παγώσει όλο αυτό.

Τώρα μου έρχεται στο μυαλό η περίπτωση του «Charlie Hebdo». Και εκεί σάτιρα λέγανε ότι κάνουν.
Δεν είχε παγώσει, όμως, η κατάσταση. Και ναι δεν απαγορεύεται τίποτα, εξάλλου καπιταλισμό έχουμε και όλα γίνονται για το κέρδος. Στην περίπτωση, όμως, του Charlie Hebdo έγινε, αυτό που λέμε στη σάτιρα, punching down (σ.σ να προσβάλεις κάποιον επειδή τον θεωρείς κατώτερο σου). Τι είχαμε τότε; Μια κοινωνική ομάδα που ζει στα γκέτο του Παρισιού, καταπιεσμένη, που δεν έχει δικαίωμα στη μόρφωση, στην εργασία, είναι αποκλεισμένη. Και συ τι κάνεις; Πας και τους χτυπάς στο μοναδικό πράγμα που τους έχει μείνει, τη θρησκεία. Εγώ δεν πιστεύω, αλλά καταλαβαίνω πως είναι να σου πειράζουν το σύμβολο της πίστης σου. Σε αυτή την περίπτωση είχαμε τον λευκό καταπιεστή που έθιγε τη θρησκεία των καταπιεσμένων.

Ο λευκός, ωστόσο, έλεγε, και λέει, ότι αυτό είναι σάτιρα.
Ναι, οκ. Τίποτα δεν πειράζει, αλλά υπάρχει και αντίδραση και πρέπει να είσαι έτοιμος να τη δεχτείς. Και ναι ήταν πολύ μεγάλη αντίδραση, αλλά όταν το καζάνι βράζει μια μπουρμπουλήθρα αρκεί για να πετάξει το καπάκι.

«Εγώ ποτέ δεν ξεκινάω να γράφω για να κάνω κήρυγμα»

Την επικαιρότητα δεν τη χρησιμοποιείς, αλλά θίγεις το θέμα των τοξικών σχέσεων, συμπεριφορών. Πριν λίγες εβδομάδες είχαμε την περίπτωση του Αχιλλέα Μπέου. Πάντα θα υπάρχει ένας Μπέος να σατιρίσεις;
Ναι, πάντα υπάρχει. Όσον αφορά την επικαιρότητα συμβαίνει το εξής: γίνεται κάτι και αμέσως υπάρχει αντίδραση στα social media. Μάλιστα, γράφονται μεγάλες ατάκες εκεί. Ο κόσμος, όμως, που θα έρθει στην παράσταση θέλει να ακούσει κάτι διαφορετικό. Αν είναι να δει live tweets δεν έχει νόημα. Ξέρεις, υπάρχουν κι άλλα πράγματα που μας ενώνουν εκτός από την επικαιρότητα, δεν θέλω να πηγαίνω στην ευκολία.

Στις παραστάσεις σου, μέχρι τώρα, πέρασες αυτά που ήθελες στο κοινό; Ήταν σκοπός σου να το ψυχαγωγήσεις, να το προβληματίσεις;
Κοίταξε, το stand up είναι πολύ τίμιο είδος. Πρέπει να κάνεις τον κόσμο να γελάσει, δεν είναι Tedx Talk. Αυτό είναι το ένα. Εγώ ποτέ δεν ξεκινάω να γράφω για να κάνω κήρυγμα, ποτέ. Πρέπει κάτι να έχεις να πεις και να πιάνεις θέματα που σε απασχολούν. Γι’ αυτά που θεωρώ σουρεαλιστικά, αστεία, σίγουρα μπορώ να μιλήσω. Ποτέ δεν ξεκινάω αντίθετα. Δηλαδή να πω ποιο είναι το ρεύμα τώρα; Ας το ακολουθήσω. Γίνεται κι αυτό. Υπάρχουν κωμικοί που λένε τι πουλάει τώρα; Θα πάω με το ρεύμα για να χαϊπάρω (sic).

Από το κοινό τι αντιδράσεις εισπράττεις; Σου λένε «μπράβο, τι ωραία, περάσαμε καλά» ή σου κάνουν επισημάνσεις για κάτι που δεν τους άρεσε;
Όχι, δεν έρχονται να πουν τέτοια, υπάρχει κοινωνική ευγένεια.

Δεν λέω να σε προσβάλλουν.
Αυτό θα μου το πουν οι κοντινοί μου άνθρωποι, οι συνεργάτες μου, οι συνάδελφοι κωμικοί που έχουμε καλή σχέση… Είναι άκομψο όταν τελειώνει κάποιος τη δουλειά του να του λες κάτι επικριτικό. Ο άλλος μόλις έχει κατέβει από τη σκηνή, έχει ιδρώσει και συ θα πας να του πεις την αποψάρα σου; Το θεωρώ αγενές. Νομίζω ότι ως κοινωνία έχουμε την τάση να ασχολούμαστε με το αρνητικό και όχι το θετικό. Δεν μου αρέσει, λοιπόν, όλο αυτό. Εξάλλου, γιατί να μην πεις κάτι καλό;

Εγώ αναφέρομαι στο να σου κάνει κάποιος καλοπροαίρετη παρατήρηση.
Όχι, δεν μου έχει τύχει ποτέ κάτι τέτοιο. Καταλαβαίνω ότι μπορεί να υπάρχουν σημεία που δεν αρέσουν ή να μην αρέσει γενικά η παράσταση, το δέχομαι, είναι θέμα αισθητικής, γούστου. Ξέρω ότι μπορεί να μην υπάρχει ταύτιση στο χιούμορ.

Σου έχει τύχει να φύγει κάποιος από παράστασή σου;
Εκείνο το ζευγάρι στη Θεσσαλονίκη όπως σου είχα πει παλιά.

Τόσα χρόνια μόνο αυτό;
Ναι, αλλά ήταν grande περίπτωση. Κοίταξε τώρα… Το θέατρο έχει δυνατά φώτα. Αυτό σημαίνει ότι εμείς βλέπουμε 1η, 2η σειρά. Από κει και πέρα και πλαστικά δελφίνια να βάλεις δεν θα καταλάβω τίποτα! Αν γελάνε κιόλας, σίγουρα δεν θα πάρω χαμπάρι. Αυτό που μου έχει τύχει είναι να μην έχω κανένα κοινό με το κοινό! (γέλια). Με κοιτούσαν και δεν καταλάβαιναν τι έκανα. Αυτό, όμως, έχει να κάνει με διαφορά σε οργανικές πεποιθήσεις, όχι μόνο στο αν μου άρεσε το αστείο. Κάθε αστείο κουβαλά κι ένα περιεχόμενο, ένα σκεπτικό. Αν δεν ακολουθήσεις το σκεπτικό δεν μπορείς να καταλάβεις και το αστείο. Είναι σαν να έχεις να κάνεις με χρυσαυγίτες. Θα μπορούσαμε ποτέ να έρθουμε στο ίδιο επίπεδο; Όχι βέβαια! Ή να είναι ακραίοι της θρησκείας. Όσο καλός και να είναι ο κωμικός, όσο καλοπροαίρετοι κι αν είναι αυτοί, -εντάξει, οι χρυσαυγίτες με τίποτα, αλλά καταλαβαίνεις τι εννοώ- το χάσμα είναι τεράστιο. Σπάνιο να βρεθούν αυτοί οι κόσμοι. Επίσης, οι κωμικοί, λίγο-πολύ, είναι πια γνωστοί. Οπότε, όταν κάποιος πάει σε μια παράσταση σημαίνει ότι έχει ψάξει λίγο τη δουλειά σου, του αρέσει το χιούμορ σου.

Είναι καλύτερο να έρχεται κάποιος προετοιμασμένος, να ξέρει ορισμένα πράγματα;
Νομίζω ότι έτσι έρχονται πλέον.

«Σε μια κανονική χώρα το ΥΠΠΟ είναι για όλη την Ελλάδα, όχι μόνο για Αθήνα, Θεσσαλονίκη»

Σε άλλες παραστάσεις, θεατρικές, έχω δει κόσμο να φεύγει και αναρωτιέμαι «πλήρωσες, γιατί φεύγεις; Δεν ξέρεις πού ήρθες;»
Το να φύγεις ούτε εγώ το καταλαβαίνω. Εχώ πάει και γω σε παραστάσεις που ζορίστηκα, δεν μου άρεσαν, αλλά έμεινα. Το να κοιμηθείς, όμως, το θεωρώ οκ (γέλια). Εχει κοιμηθεί θεατής σε παράστασή μου!

Και, τον ξύπνησες;
Δεν ξυπνούσε ρε! Ήταν ένας κύριος που το τερμάτισε. Δεν ξέρω, μάλλον ήταν πάρα πολύ κουρασμένος και άρχισε να κοιμάται με το που μπήκε στην αίθουσα!

Ναι, αλλά οι παραστάσεις σου είναι θορυβώδεις.
Ναι, κάνω φασαρία, βγάζω ενέργεια. Ήρθε για να κοιμηθεί ο άνθρωπος! Οκ, το ακούω. Και γω έχω βρεθεί σε παραστάσεις που είναι πολύ ωραίες, αλλά η μέρα μου ήταν άνω-κάτω και εκείνη την ώρα, με τα φώτα χαμηλά, τη ζέση, σκεφτόμουν Ω Παναγία μου, να κλείσω λίγο τα μάτια μου…

Φαντάζεσαι να κάνανε λίγο πιο αναπαυτικές τις θέσεις και να σου λέγανε αν δεν σου αρέσει, έχουμε κουβέρτα να κοιμηθείς.
Όχι, όχι, όχι μωρέ. Απλώς, κάνε υπομονή και θα τελειώσει.

Στο σινεμά είναι ωραίο να κοιμάσαι.
Καλά, εδώ στο σπίτι μου βάζω ταινία και με παίρνει ο ύπνος.

Εμένα μου έχει τύχει να κοιμηθεί θεατής σε παράσταση με έργο Ντοστογιέφσκι. Σε ένα υπόγειο ήταν.
Ο,τι πρέπει για ύπνο.

Ροχάλιζε κιόλας!
Αν ροχαλίζει είναι πρόβλημα. Σε μένα δεν έγινε κάτι τέτοιο. Μάλιστα, στο τέλος χειροκρότησε κιόλας!

Σου έχει τύχει το κοινό να μην ξέρει πού πρέπει να χειροκροτήσει;
Μου έχει τύχει να μην ξέρει πώς να φερθεί, να μην ξέρει αν είναι οκ να γελάσει, χειροκροτήσει, μήπως και ενοχλήσει.

Να ενοχλήσει;
Βέβαια!

Να ενοχλήσει εσένα;
Εμένα, τους γύρω του… Πολλές φορές γίνεται αυτό, ειδικά στην περιφέρεια που δεν έχουν τριβή με το αντικείμενο. Μην κοιτάς εδώ που βλέπουμε πολλές παραστάσεις…

Είναι πρόκληση για σένα.
Ναι! Τους λες πάμε παιδιά! Εδώ δεν βλέπουμε Ντοστογιέφσκι, δώστε!

Στην περιφέρεια τους έχουν εγκαταλείψει και στον πολιτιστικό τομέα.
Ναι. Τους έχουν εγκαταλείψει σε κάθε κομμάτι, αλλά στο καλλιτεχνικό γίνονται τραγικά πράγματα. Κάποτε έπαιζα στο Διδυμότειχο. Τα κορίτσια που δούλευαν εκεί μου αφηγήθηκαν το εξής: Πασίγνωστος ηθοποιός πήγε εκεί τη χριστουγεννιάτικη παράσταση του τον Ιούλιο! Ήταν αρπαχτή για παιδιά. Οι άνθρωποι πήγαν γιατί δεν είχαν άλλη ευκαιρία. Το εξοργιστικό είναι ότι ο τύπος ζητούσε δύο ευρώ για να φωτογραφηθούν τα παιδιά μαζί του! Πρέπει να είσαι μεγάλος κόπανος για να κάνεις κάτι τέτοιο. Να είμαστε λίγο άνθρωποι ρε γαμώτο! Επειδή πας σε μικρά μέρη δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι εκεί δεν έχουν ποιότητα, δεν έχουν αισθητική, άποψη, ότι είναι χαζοί. Τους θεωρούν πολίτες Β’ κατηγορίας και είναι κρίμα. Το άλλο εκνευριστικό είναι να έρθουν τ’ ονόματα! Και πάει όλη η σαβούρα της Αθήνας.

Αυτό είναι το ένα. Για μένα πρέπει κάπως να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι στο πολιτιστικό κομμάτι. Δεν γίνεται να πηγαίνεις παραστάσεις αρχαίου δράματος, Σαίξπηρ, σε ανθρώπους που δεν έχουν καμία επαφή με αυτόν κόσμο. Τους πας κάτι που δεν καταλαβαίνουν και νιώθουν αμήχανα. Η τέχνη είναι για όλους.
Δεν μπορείς να δεις Μαρίνα Αμπράμοβιτς αν δεν ξέρεις τι είναι περφόρμανς.

Κάποιος πρέπει να τους δείξει τον δρόμο.
Υποτίθεται ότι υπάρχει υπουργείο Πολιτισμού. Σε μια κανονική χώρα το ΥΠΠΟ είναι για όλη την Ελλάδα, όχι μόνο για Αθήνα, Θεσσαλονίκη. Υπάρχουν τα ΔΗΠΕΘΕ, αλλά τώρα κυριαρχούν οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Επίσης, δεν είναι μόνο το θέατρο τέχνη έτσι; Να μην ξεχνάμε κιόλας ότι και οι άνθρωποι της περιφέρειας παράγουν τέχνη. Παρ’ όλα αυτά, αν δεν είσαι όνομα από Αθήνα δεν είσαι καλός, ειρωνικά φυσικά το λέω.

Και η παρουσίαση του αρχαίου δράματος με όρους αρπαχτής δεν γίνεται; Ξεκινάς από την Επίδαυρο, για τους λίγους, όσους μπορούν να πάνε, και μετά κάνεις περιοδείες σε μέρη που έχουν τα προβλήματα που αναφέραμε.
Γενικά την περιφέρεια μόνο τα καλοκαίρια τη θυμόμαστε, τότε που αδειάζει η Αθήνα. Ναι, υπάρχουν τα μεγάλα ανοιχτά, θερινά, θέατρα, αλλά και τον χειμώνα μπορείς να πας περιοδεία στην περιφέρεια.

Το «Μίνιμαλ» μέχρι πότε θα πάει;
Θα πάει μέχρι τις 25 Ιανουαρίου, κάθε Πέμπτη στις 21:30 στον Μικρό Κεραμεικό. Πέρα απ’ αυτό ετοιμάζω το Μίνιμαλ podcast με καλεσμένο. Το πιο random project που έχω κάνει.

Έχεις ξεκινήσει να δουλεύεις και την επόμενη παράσταση;
Ναι, έχω αρχίσει να γράφω κείμενα για το επόμενο. Δεν θέλω να το αφήσω τελευταία στιγμή όπως έγινε με το Μίνιμαλ.

Info

Ήρα Κατσούδα

«Μίνιμαλ», 2ος χρόνος.

Στο θέατρο «Μικρός Κεραμεικός»

Κάθε Πέμπτη στις 21:30 [από 19/10 έως 25/1]

Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ.

Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά.