Black Friday: Η «σκοτεινή» ιστορία πίσω από το έθιμο των προσφορών (vid)

Το φαινόμενο της Black Friday έχει συνδεθεί με την αμερικανική παράδοση και την Ημέρας των Ευχαριστιών, με εκατομμύρια ανθρώπους να περιμένουν με ανυπομονησία τις εκπτώσεις και τις προσφορές που προαναγγέλλουν την έναρξη της εορταστικής περιόδου. Όμως πίσω από τα καλάθια και τις προσφορές βρίσκεται μια ιστορία που είναι πολύπλοκη.

Η αρχική σύνδεση της Black Friday με ένα σκοτεινό γεγονός μπορεί να εντοπιστεί στο 1869, όταν ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για να περιγράψει την κατάρρευση της αγοράς χρυσού στις ΗΠΑ. Οι χρηματιστές Jay Gould και Jim Fisk καταστρώσανε ένα σχέδιο για να στριμώξουν την αγορά χρυσού. Το σχέδιό τους οδήγησε σε ελεύθερη πτώση του χρηματιστηρίου μια Παρασκευή του Σεπτεμβρίου, καταστρέφοντας την οικονομία και δίνοντας στην ημέρα το ζοφερό της παρατσούκλι.

Παρά την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση, ο όρος «Black Friday» δεν επινοήθηκε για να περιγράψει την ημέρα κατά την οποία τα οικονομικά των εμπόρων λιανικής μετατράπηκαν από ζημία σε κέρδος. Αυτή η αφήγηση «από το κόκκινο στο μαύρο», αν και ελκυστική, είναι περισσότερο ένα σύγχρονο rebranding παρά μια ακριβής ιστορική περιγραφή.

Υπάρχει επίσης μια πιο πρόσφατη και ζοφερά λανθασμένη αντίληψη ότι η Black Friday συνδέθηκε με την αγορά και την πώληση σκλάβων τη δεκαετία του 1800. Αυτή η αφήγηση, αν και σκληρή, είναι αβάσιμη.

Η πραγματικότητα της σύνδεσης της Black Friday με τα ψώνια χρονολογείται από τη δεκαετία του 1950 στη Φιλαδέλφεια, όπου η αστυνομία χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει το χάος που ξέσπασε όταν σμήνη αγοραστών και τουριστών κατέβηκαν στην πόλη την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών. Αυτή δεν ήταν μόνο μια αγχωτική περίοδος για την αστυνομία, η οποία δεν λάμβανε άδεια και έπρεπε να εργάζεται σε παρατεταμένες βάρδιες, αλλά έγινε επίσης μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους κλέφτες.

Η φράση «Black Friday» είχε παγιωθεί στην κουλτούρα της Φιλαδέλφειας από το 1961, και έγινε προσπάθεια να μετονομαστεί σε «Μεγάλη Παρασκευή» (Big Friday) για να αποτινάξει τις αρνητικές προεκτάσεις, αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ αποδεκτό. Μόνο τη δεκαετία του 1980 η Μαύρη Παρασκευή επαναπροσδιορίστηκε και έγινε δημοφιλής σε εθνικό επίπεδο από τους εμπόρους λιανικής πώλησης.

Το αφήγημα επικράτησε και οι σκοτεινές καταβολές επισκιάστηκαν από τη γοητεία των πωλήσεων και του οικονομικού κέρδους. Έκτοτε, η Black Friday επεκτάθηκε σε ένα γεγονός που διαρκεί όλο το Σαββατοκύριακο, δίνοντας αφορμή για άλλες αντίστοιχες ημέρες προσφορών, όπως το Small Business Saturday και η Cyber Monday. Αυτό που ξεκίνησε με το άνοιγμα των καταστημάτων νωρίς το πρωί της Παρασκευής έχει επεκταθεί μέχρι και την ίδια την Ημέρα των Ευχαριστιών, με ορισμένα να ανοίγουν τις πόρτες τους για όσους αναζητούν προσφορές αμέσως μετά το γιορτινό τραπέζι.