Η αξιοπρέπεια κράτα το ανθρώπινο μυστικό (vid)
Η αξιοπρέπεια δεν μιλά, δεν φωνάζει, δεν ψιθυρίζει, μόνο σιωπά. Τα σώματα τα ανθεκτικά αναζητά και όταν τα βρίσκει πάλι σιωπά μα και χαμογελά. Αλλά ας αφήσουμε τα έμμετρα, τα ρυθμικά, τα τακτοποιημένα και τα κάπως νοσταλγικά. Αν έχει ένα μυστικό, ένα βάρος, μια διαχρονική έγνοια ο άνθρωπος, αυτό είναι η φροντίδα του ηθικού αναστήματος. Και οι τροχοί περνάνε από πάνω μας και τα όνειρα μας σώζουν και ο κύκλος ποτέ δεν κλείνει και ο ιδρώτας κυλά, το αίμα ρωτά και η ανάγκη τα γαμψά της νύχια ακονίζει και κοιτά. Ο άνθρωπος πάντα έψαχνε τη δική του κρυψώνα, το μέρος που θα ασφαλίσει τα ανεκτίμητα, τα ιερά και τα όσια. Κι αν το αντικείμενο είναι η εικόνα, η ψυχή και το μυαλό είναι το μετά και το πριν αυτής. Οι κοινωνικές συμβάσεις, οι εκτός ορίων εξελίξεις και το αναπάντεχο είναι η αντίδραση και το σαδιστικό «αλλά…». Πρέπει να ακολουθήσεις το ρεύμα της εποχής. Πρέπει να προσαρμοστείς. Πρέπει να δεχτείς την απώλεια ενός μικρού κομματιού σάρκας. Και το πρέπει γίνεται θηλιά και ο αγώνας για επιβίωση το τελευταίο σκαλοπάτι. Και η ανάγκη σε σπρώχνει και ο θάνατος τσακίζει την αξιοπρέπεια και το μυστικό γίνεται λυγμός. Γι’ αυτό, ας επιστρέψουμε στο «Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας». [φωτογραφία: Γιώργος Καβαλιεράκης]
Το επίμονο αεράκι
Το κείμενο του Γρηγορίου Ξενόπολου είναι διαχρονικό. Ναι, όσοι ασχολούνται με θέατρο το ξέρουν. Το γνωρίζουν ακόμα και όσοι έχουν αισθανθεί τον απόηχό του. Το χαρακτηρίζουν έτσι ακόμα και αυτοί που μένουν μόνο στο όνομα και τον τίτλο. Το «γιατί;», όμως, είναι που δίνει αυτή την άνεση και τη συλλογικότητα. Βαθιά μέσα μας όλοι, μα όλοι, για ένα πράγμα πασχίζουμε: να κρατήσουμε αλώβητη την αξιοπρέπεια μας. Απλό, δύσκολο, σημαντικό, σπουδαίο. Οι μεγάλοι συγγραφείς εντοπίζουν την ευχή, την απειλή, το μήνυμα της εποχής τους, το απογυμνώνουν και το «σπρώχνουν» στους χρόνους που θα έρθουν. Αυτό ακριβώς κάνει ο Ξενόπουλος στο «Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας». Τόπος δράσης η Ζάκυνθος. Ένα μυστικό γιατροσόφι κρατά την παράδοση, τους δεσμούς, τη συνέχεια των Βαλέρηδων. Τα παλιά μεγαλεία της οικογένειας έχουν χαθεί, η έκπτωση στο φαίνεσθαι πληγώνει την κοινωνική εικόνα και το κύρος της. Η συνταγή, όμως, που γιατρεύει παθήσεις των ματιών, κρατά απείραχτο το ηθικό ανάστημα και αυτό γιατί «δένεται» με ιερό όρκο. Κάθε Βαλέραινα περνά το μυστικό, λίγο πριν πεθάνει, από γενιά σε γενιά. Αυτό που φυλάσσεται καλά και αυτό που μένει πάντα ιερό, συνθέτουν την ιδέα της αφοσίωσης, τη πίστης, στον άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του. Η ανάγκη καταγράφει την πρόσκαιρη νίκη, τον θάνατο, όμως το ηθικό ανάστημα επιμένει, πάντα. Ο Πέτρος Ζούλιας, ο σκηνοθέτης της παράστασης, σε αυτή την ιδέα πάτησε και έστησε την παράσταση. Τα κατάφερε; Ναι, γιατί το ανάλαφρο, μα επίμονο, αεράκι που έκλεισε ο Ξενόπουλος στο κείμενό του, το νιώσαμε, το καταλάβαμε καλά εμείς οι θεατές.
Το γρήγορο κέρδος απέναντι στο παρελθόν
Το ανοιχτό πεδίο του κειμένου έδωσε τον χώρο στους ηθοποιούς να αναμετρηθούν με την κεντρική ιδέα της ανθρώπινης έκφρασης-υπόστασης: την αξιοπρέπεια. Οι πιεστικές κοινωνικές συνθήκες της εποχής, βρισκόμαστε στις αρχές του 20ου αιώνα και όλα αλλάζουν, παντού και στη Ζάκυνθο φυσικά, η μανία του γρήγορου κέρδους αρχίζει να ξεπροβάλλει, ταράζουν τον ψυχισμό των ατόμων. Κάθε ηθοποιός πρέπει να μεταφέρει στη σκηνή τα στοιχεία που κουβαλούν όλοι οι χαρακτήρες: λαχτάρα για οικονομική, κοινωνική, άνοδο, διατήρηση του κύρους και σεβασμό στο παρελθόν. Βέβαια, κάθε χαρακτήρας έχει διαφορετική αφετηρία και διαφορετική κατάληξη και αυτό είναι που ορίζει τις θέσεις και τις δράσεις πάνω στη σκηνή. Η «χημεία» του θιάσου είναι καλή. Η Νένα Μέντη δίνει τον ρυθμό και οι Μαρία Κανελλοπούλου, Νίκος Νίκας, Βασιλική Τρουφάκου, Δημήτρης Καπετανάκος, Δημήτρης Αριανούτσος, Μαριάννα Τουντασάκη, Γιώργος Λόξας, Φαίη Φραγκαλιώτη, Άννα-Μαρία Κατσουλάκη, ακολουθούν με μέτρο και κράτημα. Η ζακυνθινή γλώσσα ενισχύει το εκφραστικό στοιχείο και επηρεάζει σημαντικά σώμα και σκέψη. Η απλή πορεία, όμως, είναι και η πιο σύνθετη και κάποιες στιγμές ο συλλογικός λόγος γινόταν κάπως άτονος. Η αφήγηση, πάντως, δεν χάνει τον χαρακτήρα και τη ροή της και στο τέλος φεύγεις ευχαριστημένος από την αίθουσα. Καθοριστική η συμβολή του σκηνικού, το σπίτι των Βαλέρηδων, από τη Μαρία Φιλίππου. Τα κοστούμια του Νίκου Χαρλαύτη δίνουν την εικόνα της εποχής. Η μουσική του Μίνωα Μάτσα μελαγχολική και οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα ακολούθησαν τις εικόνες του κειμένου.
Ταυτότητα παράστασης
«Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας», του Γρηγορίου Ξενόπολου
Στο «Θέατρον» - Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»
Μέχρι: 28/4
Σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας
Σκηνικά: Μαρία Φιλίππου
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Μουσική: Μίνως Μάτσας
Στίχοι: Σοφία Καψούρου
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαριάννα Τουντασάκη
Φωτογραφίες: Γιώργος Καβαλιεράκης
Γραφιστική Επιμέλεια: Πέτρος Παράσχης
Επιμέλεια Προγράμματος: Ιάσων Τριανταφυλλίδης
Για το τραγούδι «ΜΥΣΤΙΚΟ ΣΟΥ» της παράστασης, τη μουσική έγραψε ο Μίνως Μάτσας, τους στίχους η Σοφία Καψούρου και το ερμηνεύει ο Γιώργος Λόξας.
ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ:
Νένα Μεντή Κοντέσσα Βαλέραινα
Νίκος Νίκας Μανώλης Κόντε Βαλέρης, γιος της Κοντέσσας Βαλέραινας
Βασιλική Τρουφάκου Τασία, γυναίκα Μανώλη Κόντε Βαλέρη
Δημήτρης Καπετανάκος Τζώρτζης Πάπουζας, Έμπορος
Δημήτρης Αριανούτσος Γιος του Μανώλη και της Τασίας, Εγγονός της Βαλέραινας
Μαριάννα Τουντασάκη Φάντασμα
Γιώργος Λόξας Γείτονας
Φαίη Φραγκαλιώτη Κοπέλα Α
Άννα-Μαρία Κατσουλάκη Κοπέλα Β
Στον ρόλο της Όρσολας, η Μαρία Κανελλοπούλου
Έγκαιρη προσέλευση στο Θέατρον:
Απαραίτητη η προσέλευση τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από την έναρξη της παράστασης, αν δεν έχετε τα εισιτήρια σας, και 15 λεπτά πριν, αν τα έχετε. Μετά την έναρξη της παράστασης είναι πιθανό να σας απαγορευθεί η είσοδος στην αίθουσα. Σε περίπτωση καθυστερημένης προσέλευσης, ο θεατής, εφόσον του επιτραπεί η είσοδος, ενδέχεται να οδηγηθεί σε διαφορετική θέση από αυτή του εισιτηρίου.
Παραγωγή:
«ΘΕΑΤΡΟΝ»
Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»,
Πειραιώς 254, Ταύρος, 177 78
Τ. 212 254 0300,
www.theatron254.gr
Εισιτήρια: από 10 ευρώ.
Ημέρες παραστάσεων: Πέμ. 7.30 μ.μ., Παρ., Σάβ. 9 μ.μ., Κυρ. 7 μ.μ., Τετ. 7.30 μ.μ.
