Ο Γάλλος αριστοκράτης που πρόλαβε τον Δαρβίνο: Τι είχε πει για την εξέλιξη των ειδών (vid)

Επιμέλεια: Newsroom
Ο Γάλλος αριστοκράτης που πρόλαβε τον Δαρβίνο: Τι είχε πει για την εξέλιξη των ειδών (vid)
Το θεμελιώδες έργο του Μπουφόν, «Histoire Naturelle», που εκτείνεται σε 36 τόμους, λειτούργησε ως πλατφόρμα για τις πρωτοποριακές ιδέες του, που διατυπώθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1740.

Στα χρονικά της επιστημονικής ιστορίας, ένα όνομα που συχνά επισκιάζεται από την ευφυΐα του Κάρολου Δαρβίνου είναι αυτό του Georges-Louis Leclerc, κόμη του Μπουφόν, ενός Γάλλου αριστοκράτη του οποίου οι πρωτοποριακές ιδέες για την εξέλιξη και την κλιματική αλλαγή προηγήθηκαν του Δαρβίνου κατά έναν αιώνα.

Στον απόηχο της πρωτοποριακής δημοσίευσης του Δαρβίνου, «Η καταγωγή των ειδών», το 1859, βρέθηκε να ιντριγκάρει ένα έργο που χρονολογείται έναν αιώνα πριν, γραμμένο από τον ελάχιστα γνωστό Georges-Louis Leclerc. Παραδόξως, ο Δαρβίνος διαπίστωσε εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ των γραπτών του Μπουφόν και των δικών του επαναστατικών θεωριών για την εξέλιξη. «Ολόκληρες σελίδες [του βιβλίου του] μοιάζουν γελώντας με τις δικές μου», παρατήρησε ο Δαρβίνος σε έναν φίλο του, αναγνωρίζοντας την πρώιμη κατανόηση των εξελικτικών εννοιών από τον Μπουφόν.

Το θεμελιώδες έργο του Georges-Louis Leclerc, «Histoire Naturelle», που εκτείνεται σε 36 τόμους, λειτούργησε ως πλατφόρμα για τις πρωτοποριακές ιδέες του, που διατυπώθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1740. Ενώ ο όρος «εξέλιξη» δεν είχε ακόμη επινοηθεί, οι ιδέες του υπαινίσσονταν μια θεμελιώδη κατανόηση της αλλαγής των ειδών με την πάροδο του χρόνου. Αμφισβήτησε την επικρατούσα αντίληψη ότι τα είδη παρέμεναν αμετάβλητα, προτείνοντας αντίθετα μια δυναμική διαδικασία μετασχηματισμού.

Ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους ισχυρισμούς του Georges-Louis Leclerc ήταν η πρότασή του για την εξαφάνιση των ειδών, μια έννοια αντίθετη με την επικρατούσα πίστη στη θεϊκή διατήρηση. Σε μια εποχή που πολλοί φυσικοί ιστορικοί θεωρούσαν τα είδη αθάνατα, ο Μπουφόν τόλμησε να προτείνει τη θνησιμότητά τους, αμφισβητώντας το παγιωμένο δόγμα με εμπειρική παρατήρηση.

Επιπλέον, οι συλλογισμοί του Μπουφόν για την αναπαραγωγή προοιωνίζονται τις σύγχρονες ανακαλύψεις στη γενετική, προλαβαίνοντας την αποκάλυψη του ρόλου του DNA. Υπέθεσε την ύπαρξη ενός εσωτερικού μηχανισμού διαμόρφωσης, παρόμοιου με ένα «εσωτερικό καλούπι», που ενορχηστρώνει τον περίπλοκο χορό της ζωής σε κυτταρικό επίπεδο.

Προικισμένος με τεράστιο πλούτο, ο Μπουφόν μετέτρεψε το κτήμα του στη Βουργουνδία σε οικολογικό καταφύγιο, ένα πραγματικό εργαστήριο της φύσης. Εδώ, μέσα στην αδάμαστη άγρια φύση, διεξήγαγε πρωτοποριακές έρευνες, που του χάρισαν τον τίτλο του πρώτου οικολόγου στον κόσμο. Οι οξυδερκείς παρατηρήσεις του Μπουφόν για τη χλωρίδα και την πανίδα στο φυσικό τους περιβάλλον σηματοδότησαν την απομάκρυνση από τις παραδοσιακές μελέτες που βασίζονται σε δείγματα, πρωτοπορώντας σε μια ολιστική προσέγγιση της επιστημονικής έρευνας.

Στο καταπράσινο καταφύγιό του, ο αριστοκράτης κατέγραψε σχολαστικά τις περιπλοκές της ζωής, από τις τελετουργίες ζευγαρώματος των αλεπούδων μέχρι τις προτιμήσεις φωλιάσματος των πουλιών. Η αφοσίωσή του στην παρατήρηση από πρώτο χέρι αποτέλεσε προηγούμενο για τους μελλοντικούς οικολόγους, τονίζοντας τη σημασία της μελέτης των οργανισμών μέσα στο περιβαλλοντικό τους πλαίσιο.