Κάθε βήμα σηκώνει κι ένα σύννεφο
Η Ιστορία προχωρά σκονισμένη. Πάντα. Αναπόφευκτα. Αθόρυβα. Και πριν τη σιωπή το ωστικό κύμα, ο ξερός ήχος του βίαιου ραγίσματος, η απροειδοποίητη έκρηξη και η μάταιη αναζήτηση της αστραπής. Ό,τι κι αν γίνει, αυτοί που καταγράφουν είναι εκεί. Η πένα ακουμπά στο χαρτί και αυτό που είμαστε, αυτό που ήμασταν και αυτό που θα γίνουμε ξεδιπλώνεται, σχηματίζεται, μεγαλώνει και προχωρά, αργά αλλά σταθερά. Κάθε βήμα σηκώνει κι ένα σύννεφο, ένα αιμάτινο αποτύπωμα, μια διάχυση μεταλλικής οσμής και ένα κομμάτι πληγωμένης, καμένης, σάρκας. Αγωνία, ελπίδα, απελπισία, οιμωγές, χαμόγελα, τα τελευταία Ωσαννά, το διαχρονικό «Αμήν!», οι προσευχές, οι νίκες, οι ήττες, ο χρόνος και οι γενιές, όλα στο «σώμα» της Ιστορίας, όλα σκονισμένα και όλα μοναδικά, ανθρώπινα, μοιραία, ιερά, ανίερα, ταπεινά, μεγαλειώδη και αθόρυβα δοξασμένα. Την Ιστορία δεν τη γράφουν οι νικητές, αλλά οι άνθρωποι. Αφήστε τους προσδιορισμούς και τις αυστηρές οριοθετήσεις. Οι λαοί πολεμούν, οι λαοί γονατίζουν για τους νεκρούς τους, οι λαοί αντιστέκονται, οι λαοί προδίδονται. Οι λαοί δεν φλυαρούν και όταν το κάνουν γίνονται «ηγέτες» και διαμορφωτές της «σωστής» πλευράς της Ιστορίας. Η Ιστορία, όμως, έχει διαλέξει τον δρόμο της, την πορεία της και τους ανθρώπους της. Όλοι χαμένοι! Και μόνο η «Νικήτρια σκόνη» (Εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Γιώργος Μαραγκός) μένει.
Κάτω από τον φλοιό του χρόνου
Ο Κώστας Καλτσάς «σκάβει» τον φλοιό του χρόνου και κρατά τα άθαφτα κόκαλα, τα ανθεκτικά αντικείμενα και τα ανεξίτηλα μηνύματα απλών, μα μεγάλων ανθρώπων. Η σκόνη που φωτίζει και μας μοιράζει θυμίζει την εμμονή του Θανάση Βέγγου με την καθαριότητά της, θυμίζει τον «καλό μας άνθρωπο» στο «Βλέμμα του Οδυσσέα», τον φέρνει στο νου μας στη «Ψυχή Βαθιά» και το ασταμάτητο τρεχαλητό του απλώνεται στις σελίδες του «Δυο φορές Έλληνας», του Μένη Κουμανταρέα. Αυτά είναι τα όρια και η επικράτεια του Καλτσά. Το τρέξιμο του ανθρώπου που δεν σταματά και το νήμα του χρόνου που ενώνει γενιές Ελλήνων, αυτών που ανένηψαν πραγματικά και αυτών που ανένηψαν μόνο ωφελιμιστικά, αποκλειστικά ιδιοτελώς. Το μυθιστόρημα έρχεται να προστεθεί στον ασίγαστο απόηχο του Εμφυλίου, του μετεμφυλιακού κράτους της Δεξιάς, στα Ιουλιάνα, στη δικτατορία 1967-74, στην ψευδαίσθηση της Μεταπολίτευσης και στα χρόνια της κρίσης του συστήματος εξουσίας. Ο χρόνος είναι το κοινό στοιχείο και η πορεία του το συνεκτικό-ελαστικό υλικό που ενώνει συνειδήσεις, μνήμες, δυνάμεις, αδυναμίες. Η «Νικήτρια σκόνη» είναι πρώτα απ’ όλα ένα βαθύ, ανθρώπινο, υπαρξιακό, μυθιστόρημα και μετά ιστορικό.
Σε συναρπάζει, σε συγκινεί
Στο βιβλίο ακολουθούμε τρεις γενιές μιας ελληνικής οικογένειας από το τέλος της Κατοχής και το ξέσπασμα του Εμφυλίου μέχρι τις παραμονές του διχαστικού δημοψηφίσματος του 2015. Κεντρικός ήρωας ο Μιχάλης Ξενίδης. Στην προσπάθειά του να μιλήσει για τη ζωή και τον θάνατο του πατέρα του, ανασυστήνει την ιστορία μιας ολόκληρης χώρας και εποχής. Και είναι η απόσταση και η επίμονη εστίαση στη λογοτεχνική ματιά του Καλτσά που κάνει τη διαφορά. Οι λεπτές συναισθηματικές, κοινωνικές, υπαρξιακές, αποχρώσεις αποτυπώνονται με ενάργεια και μαζί η σκοτεινή, γκρίζα, σκονισμένη ατμόσφαιρα των κρίσιμων χρονικών περιόδων. Καλοφτιαγμένοι, με βάθος χαρακτήρες, αφηγηματικό ύφος που συνδυάζει τη σαφήνεια των γεγονότων και την καθαρότητα των σκέψεων που εξωτερικεύονται. Το μυθιστόρημα του Καλτσά (μέρος της διατριβής του, διδακτορικό στη δημιουργική γραφή από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον) κυλά ευχάριστα, συναρπάζει και σίγουρα συγκινεί.
