Ο άνδρας με το σπίρτο...

Αν σήμερα ζούσε, όπως άλλωστε θα ήταν το φυσιολογικό, θα γιόρταζε τα 33 του χρόνια και ο κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός. Αν το κείμενο αυτό το έγραφα σε 10 χρόνια από σήμερα, όταν θα έπρεπε να κλείνει τα 43 χρόνια του, ούτε που μπορώ να φανταστώ πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος. Καλύτερος, χειρότερος, δεν έχω ιδέα, κανείς δεν έχει ιδέα…

Ενας άγνωστος άνδρας, σε μία άγνωστη πόλη, σε μία σχεδόν άγνωστη γωνιά του πλανήτη, ο οποίος σήμερα λογικά θα συνέχιζε να πουλάει φρούτα και λαχανικά με το καροτσάκι του, προσπαθώντας να θρέψει την πολυμελή οικογένειά του, δεν θα γιορτάσει μαζί της και με τους φίλους του, τα 33α γενέθλιά του.

Δεν θα συμβεί, διότι το νήμα της ζωής αυτού του άγνωστου νεαρού άνδρα κόπηκε πριν καν κλείσει τα 27 χρόνια του, και κόπηκε τόσο απότομα, τόσο απρόσμενα, τόσο βάναυσα, τόσο δραματικά, αλλά και με τόσο μεγάλο θόρυβο που ο κόσμος άλλαξε. Κυριολεκτικά όμως άλλαξε, είναι ένας άλλος κόσμος, πολύ διαφορετικός από αυτόν που ξέραμε μέχρι πριν από 7 χρόνια.

Και όλα αυτά για ένα καθημερινό ασήμαντο περιστατικό, από αυτά τα εκατοντάδες που συμβαίνουν σε ολόκληρο τον πλανήτη. Γιατί μία αστυνομικός τον πλησίασε και τον ρώτησε αν έχει άδεια για τα φρούτα που πουλούσε. Γιατί του κατάσχεσε μερικά κιλά φρούτα και λαχανικά και μία ηλεκτρονική ζυγαριά. Γιατί του επέβαλε ένα υπερβολικό χρηματικό πρόστιμο που δεν είχε να το πληρώσει. Γιατί σύμφωνα με τους αυτόπτες μάρτυρες, τον λοιδόρησε, κάνοντας μία ακόμη απλή καθημερινή κατάχρηση εξουσίας, γιατί τον χαστούκισε όταν πήγε να αντισταθεί και τον έσπρωξε στον δρόμο. Γιατί τον είπε «πουτάνας γιο»... Και γιατί λίγο αργότερα ένας ανώτερός της, αρνήθηκε να δεχτεί τον άγνωστο ήρωα, ο οποίος μάταια έψαχνε να βρει το δίκιο του, γνωρίζοντας πως αν δεν το έβρισκε, οκτώ στόματα θα έμεναν ατάιστα για κάμποσες μέρες…

Τότε ακριβώς ήταν που ο άγνωστος έγινε ήρωας…

Χωρίς να το ξέρει, χωρίς να το θέλει, χωρίς να το έχει φανταστεί, χωρίς καν να το επιδιώκει. Δεν ήθελε να γίνει ήρωας, δεν ήθελε να γίνει επαναστάτης, δεν ήθελε να ξεκινήσει καμία αλλαγή των πραγμάτων, δεν ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, δεν γύρευε τίποτα, παρά μόνο πνίγονταν από την αδικία, από τον βιασμό της αξιοπρέπειας του.

Επειδή αυτό το κείμενο θα είναι αρκετά μεγάλο και οι περισσότεροι κάπου εδώ θα το εγκαταλείψετε ας σας γράψω και το όνομα του άγνωστου ήρωα, αν και σκόπευα να είναι το τελευταίο πράγμα που θα έγραφα.

Ο Μοχάμεντ Μπουαζιζί είναι ο άγνωστος ήρωας, ο νεαρός Τυνήσιος που αυτοπυρπολήθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 και η πράξη του αυτή έγινε η αφορμή να αλλάξει ο κόσμος.

Όχι δεν πρόκειται για ένα κείμενο που σκοπεύει να διδάξει ιστορία, δεν είναι αυτή η πρόθεσή μου, αλλά όπως ξέρετε, συχνά μου αρέσει να καταπιάνομαι με θέματα μη αθλητικά σε αυτήν εδώ την γωνιά. Με ενοχλεί όμως που σήμερα στο ελληνικό ίντερνετ θα βρω ελάχιστες αναφορές στον Μοχάμεντ και δεν είναι θέμα κουλτούρας ή παιδείας, είναι θέμα αδιαφορίας. Μία αναζήτηση στο google και επί της ουσίας οι τελευταίες αναφορές για τον Μοχάμεντ Μπουαζιζί στον ελληνικό Τύπο θα εντοπιστούν το 2011 τότε που οι Times τον ανακήρυξαν πρόσωπο της χρονιάς. Από τότε σιωπή…

Δεν είναι ότι πρέπει να τον θυμάσαι, δεν είναι αυτό ένα κείμενο ωδή στη μνήμη του ανδρός, είναι περίπου η εξήγηση για την μορφή που έχει ο κόσμος μας σήμερα. Δεν γίνεται οι Ελληνες σήμερα, είτε αυτοί που σπεύδουν να δώσουν ένα πιάτο φαγητό στον πρόσφυγα, είτε αυτοί που πάνε στο σχολείο για να πετάξουν έξω τα… μολυσμένα προσφυγόπουλα, να ξέρουν την αραβική πίτα και όχι την αραβική άνοιξη! Δεν γίνεται!

Η ιστορία του άγνωστου Μοχάμεντ Μπουαζιζί είναι ένα μάθημα που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία όλου του κόσμου, όχι με φανατισμό, όχι με υπερβολές, όχι με συγκεκριμένη κατεύθυνση, όχι με στόχευση να οδηγήσει στο συμπέρασμα που βολεύει τον καθένα, αλλά με απλή καταγραφή των γεγονότων. Ετσι ώστε ο κάθε μαθητής, ο κάθε ένας από εμάς, να μπορεί να σχηματίσει την άποψή του για το πώς ξεκίνησε όλο αυτό, για το πώς η αυτοκτονία ενός άγνωστου άνδρα, έγινε η αφορμή για την πτώση του Μπεν Αλί, του Μουμπάρακ, του Καντάφι, οι οποίες με τη σειρά τους προκάλεσαν μία σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις, που τέλος πάντων αν το συνεχίσω θα φτάσω στην σημερινή μορφή τρομοκρατίας, στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο και κυρίως στο μεταναστευτικό ζήτημα.

Το σπίρτο που λέγαμε νωρίτερα. Αυτό που άναψε ο Μοχάμεντ πριν κλείσει τα 27 του, στη μέση ενός δρόμου, σε μία μικρή άγνωστη πόλη της Τυνησίας και έβαλε φωτιά σε όλο τον πλανήτη. Πρώτα η εξέγερση στην μικρή πόλη της Τυνησίας, μετά στα γύρω χωριά, μετά στην Τύνιδα και σε όλη την χώρα. Μία εξέγερση που αφού βάφτηκε με το αίμα εκατοντάδων ανθρώπων, οδήγησε στην πτώση του δικτάτορα Μπεν Αλί, και μετά προκάλεσε την εξέγερση σε όλη την “γειτονιά” και οδήγησε στην πτώση του Μουμπάρακ, του Καντάφι και σε όλα τα υπόλοιπα που έχουν συμβεί μέχρι σήμερα και σε όλα αυτά που θα συμβούν αύριο, μεθαύριο, τα επόμενα χρόνια.

Ας πούμε λοιπόν την ιστορία του Μοχάμεντ, έστω σαν παραμύθι στα παιδιά. Όπως μεγαλώσαμε γενιές και γενιές στον πλανήτη με το παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα…» γιατί τότε αυτό είχε νόημα να διαβάσουμε, τώρα ας διαβάσουμε, όχι το παραμύθι, αλλά την αληθινή ιστορία του Μοχάμεντ. «Ο άνδρας με το σπίρτο…». Τώρα αυτό έχει νόημα να διαβάσουμε περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο.

Υπάρχει άλλωστε κανείς που να πιστεύει ότι η αιτία για να ανάψει το σπίρτο ο Μοχάμεντ ήταν το περιστατικό με την αστυνομικό; Ασφαλώς όχι. Αιτία ήταν ότι ο Μοχάμεντ, όπως και όλοι οι Μοχάμεντ της πατρίδας του, της Τυνησίας, μεγάλωσαν σε μία χώρα, όπου είχαν καταλυθεί τα πάντα για περισσότερα από 50 χρόνια. Δύο δικτάτορες κυβερνούσαν την Τυνησία για πάνω από 50 χρόνια, ο δεύτερος ο Μπεν Αλί με τρόπο αδιανόητο να το χωρέσει ο ανθρώπινος νους, μέχρι το 2011, μέχρι πριν μόλις έξι χρόνια.

Ο Μπεν Αλί, ο οποίος ήταν, καλώς ή κακώς, ο αγαπημένος ηγέτης του αραβικού κόσμου για την Δύση, το αποκούμπι της, το στήριγμά της, ο... λογικός, αυτός που τον δέχονταν στον Λευκό Οίκο και στις Βρυξέλλες οι ηγέτες του δυτικού κόσμου και τον χρηματοδοτούσαν με ατελείωτα χρήματα για να προσέχει και να αντιμετωπίζει τους τρομοκράτες που έθρεψαν όλοι οι υπόλοιποι… Τι ειρωνεία;

Αυτός ο... λογικός πολιτικός είχε διαλύσει στο διάβα του τα πάντα. Είχε κυβερνήσει με έναν ανήκουστο τρόπο για πάνω από 20 χρόνια. Είχε βασανίσει έναν ολόκληρο λαό και τον είχε οδηγήσει στην απελπισία. Γνωστά όλα σε όλους από τα πρώτα χρόνια της θητείας του, από τότε που οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών στην Τυνησία, όταν μπορούσαν και δεν κινδύνευαν το φώναζαν με όλους τους τρόπους. Ο δικτάτορας που είχε ιδιωτικοποιήσει με έναν… μοναδικό και απίστευτο τρόπο όλες τις δημόσιες υπηρεσίες της Τυνησίας. Τις είχε μεταφέρει όλες στο όνομά του ή της γυναίκας του, ή των αδελφών του ή των κουνιάδων του.

Ο Μπεν Αλί που είχε αποκτήσει με προεδρικά διατάγματα όλα τα περιουσιακά στοιχεία του κράτους και τα είχε μετατρέψει σε προσωπική περιουσία. Αυτός που είχε εκποιήσει κομμάτια γης ακόμη και του ιστορικού αρχαιολογικού χώρου της Καρχηδόνας, προκειμένου να πουλά οικόπεδα και να χτίζει βίλες, αυτός που είχε αφήσει έναν ολόκληρο λαό στην πείνα και στην εξαθλίωση για πάνω από 20 χρόνια, που είχε υπό τον έλεγχό του όλα τα μέσα ενημέρωσης και κατεύθυνε τα πάντα με τον τρόπο που εκείνος ήθελε. Ενας δικτάτορας που είχε καταλύσει κάθε έννοια δημοκρατίας, που φυλάκιζε όποιον τολμούσε να σκεφτεί να ζητήσει εκλογές ή αργότερα να κατέβει σε δήθεν εκλογές ως αντίπαλός του. Που απαγόρευε την προσευχή, που βασάνιζε στα μπουντρούμια χιλιάδες Τυνήσιους, που είχε αφήσει έναν ολόκληρο λαό να πεινά, να δυστυχεί και να μην έχει το παραμικρό όραμα για το αύριο. Μπορώ να γράψω χιλιάδες λέξεις για τα… κατορθώματά του, τα οποία συνέχιζε να τα πραγματοποιεί μέχρι πριν έξι χρόνια, (τόσο κοντά μας και τόσο πρόσφατα) όχι απλά ανενόχλητος, αλλά με τις ευλογίες όλου του πολιτισμένου κόσμου...

Κάπως έτσι ο Μοχάμεντ άναψε το σπίρτο, βλέποντας τον άνθρωπο που του στερούσε κάθε όνειρο, κάθε ελπίδα, κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας, να αποθεώνεται ως ο ηγέτης του αραβικού κόσμου που αποδέχονταν όλος ο πλανήτης. Κάπου εκεί το άναψε το σπίρτο χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα ότι θα έβαζε φωτιά σε όλο τον πλανήτη, θέλοντας απλώς να βάλει τέρμα στην δική του αναξιοπρεπή ζωή.

Ο Μοχάμεντ στις αρχές του Ιανουαρίου του 2011, μερικές ημέρες μετά το μοιραίο πρωινό που άναψε το σπίρτο, υπέκυψε.

Ο Χανς Κρίστιαν Αντερσεν φρόντισε στο παραμύθι του, το κοριτσάκι να φύγει καίγοντας σπίρτα για να βλέπει το όραμα της γιαγιά του, η οποία ήταν ο μοναδικός άνθρωπος που την αγάπησε. Αυτή ήταν η τελευταία γλυκιά εικόνα πριν κλείσει τα μάτια του το κοριτσάκι με τα σπίρτα. Ο Μοχάμεντ δεν είχε ούτε αυτή την… τύχη.

Εζησε τις τελευταίες ημέρες του στην εντατική χωρίς να έχει τις αισθήσεις του και χωρίς να μάθει ποτέ τι συνέβη. Εφυγε χωρίς να επιτραπεί καν στην μητέρα του ή στα αδέλφια του να μπουν στο δωμάτιο της εντατικής όλες εκείνες τις ημέρες ούτε για ένα λεπτό για να τον αποχαιρετήσουν. Η δικαιολογία ήταν ότι υπήρχε μεγάλος κίνδυνος για την υγεία του Μοχάμεντ από λοιμώξεις. Μία δικαιολογία που δεν εμπόδισε τους γιατρούς να επιτρέψουν στον δικτάκτορα Μπεν Αλί, με την συνοδεία των φωτογράφων και των τηλεοπτικών συνεργείων να μπουν στο δωμάτιο της εντατικής και να σταθούν πάνω από το καμένο κορμί του Μοχάμεντ για τις σχετικές φωτογραφίες, τα σχετικά πλάνα, δήθεν στήριξης προς τον άτυχο νέο…

Σας παρακαλώ, ας βρούμε ένα άλλο, ένα καλύτερο τέλος για την θλιβερή ιστορία του Μοχάμεντ Μπουαζιζί…