Πρώτες σκέψεις για τις γερμανικές εκλογές

Παρά την καλή οικονομική πορεία των τελευταίων ετών η γερμανική κοινωνία γνώρισε σημαντική αύξηση των οικονομικών και περιφερειακών ανισοτήτων τα τελευταία χρόνια. Οι εργασιακές μεταρρυθμίσεις του Σρέντερ την προηγούμενη δεκαετία τις οποίες ακολούθησαν και οι κυβερνήσεις της Μέρκελ, είχαν ως αποτέλεσμα οι πραγματικοί μισθοί να είναι σήμερα χαμηλότεροι από το 1999 – παρά το ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 30% την ίδια περίοδο. Περίπου το 1/4 του εργατικού δυναμικού αμείβεται με μισθούς κάτω των 2/3 του μέσου μισθού (το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη πλην της Λιθουανίας), ενώ ο αριθμός των εργαζομένων μερικής απασχόλησης τριπλασιάστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια, ξεπερνώντας του 820.000.

Το γερμανικό οικονομικό θαύμα στηρίχθηκε στη συμπίεση της εργασίας και στα οφέλη που προσφέρει το ευρώ, όπως η χαμηλή, για την ανταγωνιστικότητα της γερμανικής οικονομίας, ισοτιμία και η αδυναμία των υπολοίπων χωρών (πχ Ιταλία, Γαλλία, Ελλάδα) να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους υποτιμώντας το νόμισμά τους. Τα κέρδη αυτού του θαύματος ωστόσο περιορίστηκαν στη γερμανική αστική τάξη, τα μεσαία και ανώτερα στρώματα.

Οι ανισότητες αυτές είχαν και έντονη περιφερειακή διάσταση με την Ανατολική Γερμανία να εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας και ανεργίας. Εκεί κατέγραψε τα μεγαλύτερα ποσοστά του το ακροδεξιό κόμμα AFD. Οι περιοχές της Αν. Γερμανίας ωστόσο είναι εκείνες που επηρεάστηκαν λιγότερο από το μεταναστευτικό κύμα των προηγούμενων δύο ετών. Το κύμα δηλαδή στο οποίο αποδίδεται η εκτόξευση της Άκρας Δεξιάς.

Όπως και σε πολλές ανάλογες περιπτώσεις, είναι ο λόγος περί μεταναστευτικού κινδύνου και όχι τόσο η ίδια η πραγματικότητα που δημιουργούν οι μεταναστευτικές ροές, ο οποίος συγκροτεί αντιμεταναστευτικές πολιτικές ταυτότητες και κινήματα. Ο λόγος αυτός καταφέρνει να συμπυκνώσει όλους τους κοινωνικούς και οικονομικούς φόβους και ανασφάλειες και να εμφανίσει ως πηγή τους τη μεταναστευτική «απειλή», καθώς και τις πολιτικές δυνάμεις που είτε δεν την αντιμετωπίζουν, είτε τη συνδράμουν ανοικτά (όπως η Μέρκελ).

Υπάρχει όμως και μία επιπλέον προϋπόθεση για την ανάδειξη ενός τέτοιου ακροδεξιού κινήματος. Πρέπει να καταφέρει να εμφανιστεί ως ο κύριος αντισυστημικός φορέας. Η δύναμη δηλαδή που δεν συμμετέχει στη νομή της εξουσίας, βρίσκεται εκτός του «βρώμικου», «χρεοκοπημένου» κλπ συστήματος και μπορεί να το αντιπαλέψει. Η προσεχτικά κατασκευασμένη «αντισυστημικότητα» είναι σταθερό μοτίβο των ακροδεξιών κομμάτων που γνωρίζουν θεαματική άνοδο όλο αυτό το διάστημα στην Ευρώπη. Ως «σύστημα» βέβαια εδώ νοείται όχι το κοινωνικοοικονομικό σύστημα (καπιταλισμός) αλλά το πολιτικό σύστημα – τα κόμματα που εναλλάσσονται στις κυβερνήσεις και τα οποία έχουν απομακρυνθεί από τον «μικρό» άνθρωπο και αδιαφορούν για τις απειλές που αντιμετωπίζει (πχ μετανάστες).

Στη Γερμανία το AFD κέρδισε πάνω από ένα εκατομμύριο ψήφους από το κόμμα της Μέρκελ, με όχημα κυρίως τον αντιμεταναστευτικό λόγο, απέσπασε όμως και περισσότερες από 430 χιλιάδες ψηφοφόρους του Die Linke, κυρίως από την Ανατολική Γερμανία, καταφέρνοντας να εμφανιστεί ως το βασικότερο αντισυστημικό κόμμα διαμαρτυρίας στη χώρα. Ας μην ξεχνάμε ότι το Die Linke στην Ανατολική Γερμανία δεν είναι αντιπολίτευση αλλά κυβερνά για πολλά χρόνια σε διάφορους συνασπισμούς, κυρίως με τους σοσιαλδημοκράτες.

Με βάση λοιπόν την τάση που αναπτύσσεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια μπορούμε να βγάλουμε κάποια πρώτα συμπεράσματα. Η Άκρα Δεξιά καταφέρνει (με σημαντική βοήθεια από το κράτος και τα συστημικά ΜΜΕ) να νοηματοδοτήσει τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα μετατοπίζοντας τις αιτίες τους σε διάφορα φετιχιστικά αντικείμενα (μετανάστες, Ισλάμ, χώρες της Νότιας Ευρώπης κλπ) και να εμφανιστεί ως ο βασικός αντισυστημικός φορέας, την ίδια στιγμή που πλειοδοτεί στις οικονομικές πολιτικές οι οποίες παράγουν συστηματικά τις ανισότητες και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς.

Η Αριστερά, εκτός από μερικές βραχύβιες εξαιρέσεις, βρίσκεται σε στρατηγικό και πολιτικό αδιέξοδο. Αδυνατεί να «αιχμαλωτίσει» το κοινωνικό φαντασιακό, δεν καταφέρνει να πείσει ότι διαθέτει πρακτικές λύσεις στα προβλήματα, αποτυγχάνει ακόμη και στο πεδίο έκφρασης της ψήφου διαμαρτυρίας.

Πηγή: 3pointmagazine.gr