Ο ένας διαχωρισμός που χρειάζεται

Τον πατέρα Αντώνιο τον γνώρισα στο πλαίσιο μιας βράβευσης των γονιών Αντετοκούνμπο, που έγινε στη Νέα Υόρκη, από τον ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό Cosmos FM που εδρεύει εκεί. Ήθελαν οι άνθρωποι της εκδήλωσης να κάνουν μια έκπληξη στην οικογένεια του Έλληνα σούπερ σταρ και μου ζήτησαν να συναντήσω τον πάτερ Αντώνιο και να καταγράψω στην κάμερα ένα ολιγόλεπτο μήνυμά του.

Το ραντεβού μας ήταν στα γραφεία της Κιβωτού στον Κολωνό. Η μοναδική επαφή που είχα μέχρι τότε με τον ίδιο και το έργο του ήταν μέσω φωτογραφιών και άρθρων που τον συνέδεαν με την ιστορία της οικογένειας Αντετοκούνμπο. Δεν ήξερα ακριβώς τι να περιμένω, όταν θα τον συναντούσα. Όλες οι προηγούμενες εμπειρίες μου με ιερωμένους (είτε εκ του σύνεγγυς είτε μέσω δηλώσεων και εμφανίσεων τους) ήταν το λιγότερο απογοητευτικές. Βλέπετε, είχα συνηθίσει απαρχαιωμένους, εκτός τόπου και χρόνου, χρυσοποίκιλτους ρασοφόρους με απόψεις, ιδέες και λόγους απαγκιστρωμένους σε προηγούμενους αιώνες.

Για πρώτη φορά στη ζωή μου, όμως, εξεπλάγην ευχάριστα από έναν άνθρωπο του κλήρου. Στη λίγη αυτή ώρα που συναναστράφηκα τον πάτερα Αντώνιο, είδα έναν ιερωμένο ταπεινό, ευσεβή, που σχεδόν ντρεπόταν να μιλήσει για το έργο του. Έναν άνθρωπο μετριόφρων, που ήταν φανερό ότι το να βρίσκεται μπροστά στην κάμερα ήταν γι’ αυτόν μια καθυστέρηση από την πραγματική εργασία του. Ποτέ, όμως, δεν έδειξε δυσφορία. Με στωικότητα δέχθηκε τις όποιες καθυστερήσεις και όταν τελειώσαμε, ζήτησε με πάσα ευγένεια να αποσυρθεί γιατί είχε δουλειά.

Για όσους δεν ξέρουν, η Κιβωτός του Κόσμου είναι ένας εθελοντικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ίδρυσε ο πατήρ Αντώνιος και βοηθάει οικογένειες με οικονομικά και μη προβλήματα να ορθοποδήσουν. Βοηθάει μικρά και μεγαλύτερα παιδιά να διαπαιδαγωγηθούν, να πάνε σχολείο, να παίξουν, να αισθανθούν παιδιά. Χωρίς διακρίσεις, χωρίς απώτερους σκοπούς, χωρίς (να το επαναλάβουμε άλλη μία φορά) ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ. Μία ατάκα του, που θυμάμαι από τη συνάντησή μας, ήταν «Όλα τα παιδιά είναι παιδιά του Θεού. Το παιδί είναι το μέλλον».

Η Κιβωτός του Κόσμου βασίζεται εξ ολοκλήρου στον εθελοντισμό και τις δωρεές ιδιωτών. Για το σπουδαίο αυτό ρόλο που επιτελεί, δεν έχει δεχθεί κρατική επιχορήγηση. Το Κράτος είναι αμέτοχο οικονομικά. Κρατήστε το αυτό.

Υπάρχει ένας διαχωρισμός που πρέπει να γίνει επιτέλους κατανοητός στην κοινωνία μας. Όχι αυτός του Κράτους-Εκκησίας, αλλά αυτός του Κράτους-Έθνους. Η Ελλάδα είναι ένα Κράτος, που απαρτίζεται κυρίως από Έλληνες. Όπως η Ιταλία είναι ένα Κράτος, που απαρτίζεται κυρίως από Ιταλούς, η Ιαπωνία ένα Κράτος που απαρτίζεται κυρίως από Ιάπωνες κλπ.

Είναι ένα πράγμα το Κράτος κι άλλο πράγμα το Έθνος. Το Έθνος των Ελλήνων δεν κατοικεί μόνο στην Ελλάδα. Είναι οι απανταχού Έλληνες, που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο, κατάγονται από την Ελλάδα, μιλούν ελληνικά, νιώθουν Έλληνες. Ένα χαρακτηριστικό, λοιπόν, του «νιώθω Έλληνας», καλώς ή κακώς, είναι και η θρησκεία, αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανένας. Ειδικότερα, η Ελληνορθόδοξη πίστη βρίσκεται στην καρδιά της ελληνικής υπόστασης για αιώνες.

Ένα Κράτος, όμως, είναι ένα μείγμα διαφορετικών εθνικοτήτων, θρησκειών, γλωσσών. Ναι, υπάρχουν τα αντίστοιχα επίσημα χαρακτηριστικά, όπως ορίζονται από το Σύνταγμα, όμως στο ίδιο Σύνταγμα ορίζεται και η προστασία όλων των ανθρώπων που είναι πολίτες του Κράτους, ανεξάρτητα από το Έθνος απ’ το οποίο προέρχονται και της θρησκείας, την οποία πιστεύουν. Το Κράτος οφείλει να κρατά ίσες αποστάσεις και να προασπίζεται τα δικαιώματα όλων των πολιτών του. Στις χώρες, τουλάχιστον, που έχουν δημοκρατία, που θέλουν να λογίζονται προηγμένες, στις χώρες που όλοι οι άνθρωποι θεωρούνται (και πρέπει να είναι προφανώς) ίσοι.

Οι ιερωμένοι του ελληνικού Κράτους είναι μέχρι και σήμερα δημόσιοι υπάλληλοι. Είναι, δηλαδή, κομμάτι του Κράτους. Με πιο απλά λόγια, πληρώνονται από όλους μας, είτε πιστεύουμε στη θρησκεία που πρεσβεύουν είτε όχι. Όπως οι γιατροί ή οι δάσκαλοι. Η υγεία και η παιδεία, όμως, είναι βασικά και απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός Κράτους. Η θρησκεία δεν είναι. Μπορεί να είναι άκρως απαραίτητη για την υπόσταση ενός Έθνους, για την διατήρηση μιας εθνικής ταυτότητας ανά τους αιώνες, όμως αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τη λειτουργία ενός Κράτους.

Ο διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησίας είναι εδώ και δεκαετίες ένα θέμα-ταμπού για την ελληνική κοινωνία, ενώ δεν θα έπρεπε. Κανένας δεν υποστηρίζει ότι οι πολίτες της Ελλάδας δεν θα πρέπει να πιστεύουν σε όποια θρησκεία θέλουν. Ο καθένας είναι ελεύθερος να πιστεύει ό,τι θέλει, όποτε θέλει, όσο θέλει. Αυτό, όμως, δεν θα πρέπει να έχει καμία σχέση με τη λειτουργία του Κράτους. Το ότι π.χ. υπάρχουν σχολεία που δεν δέχονται παιδιά, επειδή οι γονείς του δεν τους έχουν κάνει θρησκευτική βάπτιση, είναι τελείως παράλογο! Τι σχέση μπορεί να έχει η θρησκευτική πίστη δύο γονιών, με το αναφαίρετο δικαίωμα ενός παιδιού να πάει σχολείο;

Εδώ και αιώνες, η Εκκλησία στην Ελλάδα έχει λόγο για την λειτουργία του Κράτους, με πρόφαση τον ρόλο που έχει παίξει στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας. Είναι, όμως, άλλο πράγμα το Έθνος από το Κράτος.

Και όχι μόνο η Εκκλησία ασκεί πολιτική ουσιαστικά στους πολίτες του Κράτους, αλλά το κάνει και με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Ναι, είμαστε κομμάτι του Κράτους, αλλά η περιουσία μας είναι δική μας και όχι του Κράτους, βασιζόμενη μάλιστα σε χρυσόβουλα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας! Ναι, είμαστε κομμάτι του Κράτους (άρα θα λέμε και ό,τι θέλουμε), αλλά έχουμε και ασυλία να διοχετεύουμε το μίσος, τα κόμπλεξ και τις ασυναρτησίες μας, χωρίς να υπάρχουν συνέπειες.

Τα παραδείγματα αναρίθμητα. Σε ένα απ’ αυτά, ο Μητροπολίτης Αιγιαλείας και Καλαβρύτων Αμβρόσιος έλεγε «Ε, λοιπόν, αυτούς τους ξεφτυλισμένους, φτύστε τους! Αποδοκιμάστε τους! Μαυρίστε τους! Δεν είναι άνθρωποι! Είναι εκτρώματα της φύσεως! Ψυχικά και πνευματικά πάσχουν! Είναι άτομα με νοητική διαταραχή! Δυστυχώς, αυτοί είναι τρις χειρότεροι και πολύ πιο επικίνδυνοι από κάποιους, που ζουν στα τρελοκομεία», αναφερόμενους στους ομοφυλόφιλους. Μιλάμε για άνθρωπο που υποτίθεται κηρύττει τον λόγο της αγάπης, έτσι;

Βάλτε τώρα, αυτά τα λεγόμενα δίπλα δίπλα με τα όσα λέει και κυρίως κάνει ο πάτερ Αντώνιος. Θα μου πείτε, παντού υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί. Σωστά, όμως παντού πρέπει να υπάρχει επίσης μια είδους επιβολή κυρώσεων, όταν κάποιος παρεκτρέπεται των νόμων. Στο πλαίσιο ενός Κράτους, όλοι έχουν δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις.

Στη Γερμανία π.χ., τα διάφορα δόγματα χρηματοδοτούνται από τους πολίτες του Κράτους, εφόσον αυτοί το επιλέξουν. Αν δηλώνουν προτεστάντες ή καθολικοί, τόσο συνεισφέρουν στο αντίστοιχο δόγμα. Δεν είναι υποχρέωση όλων των πολιτών ανεξαιρέτως, γιατί στο γερμανικό Κράτος καταλαβαίνουν, ότι η θρησκεία είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής συγκεκριμένων πολιτών, αλλά όχι όλων καθολικά.

Τα όσα συμφώνησαν ο Πρωθυπουργός με τον Αρχιεπίσκοπο την προηγούμενη εβδομάδα έχουν προκαλέσει σάλο στις τάξεις της Εκκλησίας. Αυτό που δεν καταλαβαίνω (γιατί δεν το καθιστούν σαφές) είναι αν τους πειράζει το ότι δεν θα λογίζονται πλέον δημόσιοι υπάλληλοι (άρα δεν θα έχουν την οικονομική ασφάλεια) ή ότι υποτίθεται πως το Κράτος θα έχει «θρησκευτική ουδετερότητα».

Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, έχουν άδικο. Εν έτει 2018, σε ένα προηγμένο -θεωρητικά- Κράτος, η θρησκευτική ουδετερότητα θεωρείται προϋπόθεση. Για την πρώτη περίπτωση, αν όντως πιστεύουν ότι η ελληνορθόδοξη πίστη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στους πολίτες του Κράτους, τότε δεν θα έπρεπε να ανησυχούν πώς θα πληρώνονται. Άλλωστε, όπως αποδεικνύει και το παράδειγμα της Κιβωτού του Κόσμου, όταν ο κόσμος αναγνωρίζει το σωστό και θεοσεβούμενο έργο, δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνδράμει και οικονομικά. Εκτός κι αν φοβούνται οι περισσότεροι ιερωμένοι αυτής της χώρας, ότι τα λόγια και οι πράξεις τους, δεν θα τύχουν της αποδοχής που νομίζουν ότι έχουν…