Οι άστεγοι στην νυχτερινή Αθήνα

Είναι μεσάνυχτα Παρασκευής (8/12). Το δημαρχείο της Αθήνας ανοιχτό, και άνθρωποι κάθε ηλικίας, αλλά κυρίως νέοι και νέες, συρρέουν. Περίπου 70 άτομα. Το ραντεβού όλων στον δεύτερο όροφο του δημαρχιακού μεγάρου. Ο λόγος; Νυχτερινή καταγραφή αστέγων στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας. Μία καταγραφή όμως, ανθρώπινη, ζεστή, φιλική, όπως πρέπει να γίνεται η προσέγγιση σε ανθρώπους, που δεν έχουν στέγη. Δεν έχουν ένα κρεβάτι για να κοιμηθούν, με τα χαρτόκουτα και τις κουβέρτες να έχουν αντικαταστήσει το στρώμα. Σε αυτή την καταγραφή αστέγων από τον δήμο Αθηναίων, μέσα στους σκοτεινούς δρόμους της πόλης, συμμετέχει με δημοσιογράφο και φωτορεπόρτερ το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Σε αυτή τη δράση του δήμου Αθηναίων συμπράττουν για πρώτη φορά έξι φορείς. Μέλη του ΚΕΘΕΑ, του ΟΚΑΝΑ, της PRAKSIS, των Γιατρών του Κόσμου, της Θετικής Φωνής και του ΚΥΑΔΑ (Κέντρο Υποδοχής κι Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων) ένωσαν συντονισμένα για πρώτη φορά τις δυνάμεις τους ώστε να χωριστούν σε ομάδες και να καταγράψουν άστεγους.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα συγκεντρώνονται όλοι για να γίνει η κατανομή σε ομάδες και να υπάρξει ενημέρωση για τη δράση. Δώδεκα ομάδες που θα αποτελούνται από πέντε μέλη, διαφορετικών φορέων η κάθε μία. Μικτά σύνολα, κι αυτή είναι ακόμα μία πρωτοτυπία, καθώς δόθηκε η δυνατότητα, η συνεργασία να γίνει απευθείας στην πράξη.

Σύμβουλος στη συγκεκριμένη ενέργεια η Bloomberg Associates, με επικεφαλής την Linda Gibbs, που είχε διατελέσει αναπληρώτρια δήμαρχος Υγείας και Ανθρωπίνων υπηρεσιών της Νέας Υόρκης από το 2005 έως το 2013. Ακόμη παρούσα και σύμβουλος του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, καθώς όπως ανακοίνωσε η αρμόδια υπουργός, Θ. Φωτίου, αρχές Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, θα πραγματοποιηθεί καταγραφή αστέγων σε 6 δήμους.

Όσον αφορά το συγκεκριμένο πρόγραμμα, που συμμετέχουν και συνεργάζονται έξι φορείς, θα διαρκέσει ένα έτος και έχει στόχο την ανάπτυξη νέων δομών και βελτίωση της ποιότητας που παρέχεται. Με συγκεκριμένες δράσεις που περιλαμβάνουν τη δέσμευση και τη στενή συνεργασία με όλους τους φορείς, την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρονται στους αστέγους, μια νέα μεθοδολογία προσέγγισης μέσα από την εμπειρία της Ν. Υόρκης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και τη δημιουργία ενός χώρου-υπνωτηρίου που θα αποτελέσει τη μετάβαση από το δρόμο σε έναν στεγασμένο χώρο.

Αφού γίνεται η ενημέρωση, φτάνει η ώρα για τις απαραίτητες διευκρινίσεις, ερωτήσεις και πληροφορίες για τα ερωτηματολόγια που έχουν δημιουργηθεί με βάση την αντίστοιχη δράση στη Νέα Υόρκη. Η αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου σφύζει από ζωντάνια και ενέργεια κι οι εθελοντές καλούνται να γνωριστούν μεταξύ τους. Το ρολόι δείχνει 2 παρά είκοσι και η περιήγηση ξεκινάει.

Οι άστεγοι στο κέντρο της Αθήνας

Με μια ομάδα εθελοντών και την αντιδήμαρχο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας στον δήμο Αθηναίων, Μαρία Στρατηγάκη, κατεβαίνουμε την Αγίου Κωνσταντίνου κοντά στην Ομόνοια. Στα σκοτεινά στενά της Αγ. Κωνσταντίνου, μία νεαρή κοπέλα... «Καλησπέρα, ονομάζομαι Μαρία κι είμαι εθελόντρια για τον δήμο Αθηναίων. Κάνουμε σε όλους λίγες ερωτήσεις σχετικά με την κατάσταση στέγασής σας. Τηρείται ανωνυμία. Θα θέλατε να μας απαντήσετε;» Η κοπέλα βρίσκεται δίχως στέγη εδώ και περίπου μισό χρόνο και είναι χρήστης ουσιών. Η ομάδα αφού την ενημερώνει, την καληνυχτίζει και κατηφορίζει προς Μεταξουργείο. Κεραμεικού, Ιάσωνος, Αγησιλάου, Αχιλλέως? 'Αλλοτε αντικρίζεις μόνο τα απλωμένα χαρτόκουτα και τις κουβέρτες κι άλλοτε τους ίδιους τους ανθρώπους κουλουριασμένους και σκεπασμένους, προσπαθώντας να κοιμηθούν, αψηφώντας το κρύο του Δεκέμβρη. Έχουν μάθει παρά τον θόρυβο του κέντρου να βρίσκουν την ηρεμία τους, τον χώρο τους και να απολαμβάνουν τη γαλήνη που δίνει ο ύπνος, τους κάνει να ξεχνούν και να παραμερίζουν τα προβλήματά τους. Και καθώς προχωράς βρίσκεις κι άλλους που κοιμούνται στον «δικό τους προσωπικό χώρο».

Είναι άνθρωποι που για διάφορους λόγους δεν έχουν στέγη. Η περιπλάνηση συνεχίζεται και τα μέλη των ομάδων, συνεχίζουν με όρεξη για να βρουν και να συνομιλήσουν με όσους δεν έχουν στέγη. Να τους ακούσουν και να προσφέρουν έστω ένα χαμόγελο, ένα νεύμα κατανόησης, όχι οίκτου και λύπησης, αλλά αλληλεγγύης. Δείχνουν τη στήριξή τους σε αυτό το κομμάτι της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που συνεχώς δοκιμάζεται και που πρέπει να αποδείξει το ευαίσθητο πρόσωπό της. Σε ένα στενό κοντά στην πλατεία Μεταξουργείου, συνομιλούν με έναν άνδρα, λίγο κάτω από τα 40. Τον ρωτάνε αν έχει κάποιο μέρος να μείνει για σήμερα το βράδυ. Απαντά αρνητικά. Του κάνουν ενημερώσεις, του δίνουν κάποια στοιχεία τους και τον καληνυχτίζουν. Ο άνδρας τους χαιρετάει και τους ευχαριστεί για το ενδιαφέρον.

Συνομιλώντας με την αντιδήμαρχο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας στον Δήμο Αθηναίων, Μαρία Στρατηγάκη, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «Στόχος είναι να καταγράψουμε τους αστέγους στο κέντρο της Αθήνας και να μπορέσουμε σε ένα χρόνο να δούμε εάν οι πολιτικές που θα αναπτύξουμε έχουν αποτέλεσμα. Το ζήτημα είναι να αναπτύξεις κάποιες δράσεις και να δεις τα αποτελέσματα. Έχουμε σκοπό να το κάνουμε κάθε χρόνο. Η τεχνογνωσία έχει δοθεί από τους "Bloomberg Associates", οι οποίοι είναι άμισθοι σύμβουλοι του δήμου Αθηναίων σε κοινωνικά ζητήματα και μας μεταφέρουν την τεχνογνωσία από την Ν. Υόρκη, διότι εργάζονται άτομα που ήταν πρωτεργάτες, στην απογραφή στην Νέα Υόρκη για τη μείωση των αστέγων», επισημαίνει η κ. Στρατηγάκη.

«Οι άστεγοι στο κέντρο της Αθήνας είναι από τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα που έχουμε. Στο κέντρο συσσωρεύονται περισσότεροι άστεγοι κι είναι υποχρέωση του δήμου και δέσμευσή του να κάνει κάτι στην κατεύθυνση αυτή. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και τη δημιουργία ενός "safe haven" στα πρότυπα της Ν. Υόρκης , δηλαδή θα δημιουργηθεί ένας χώρος-υπνωτήριο χωρίς εμπόδια και φραγμούς, που θα αποτελέσει τη μετάβαση από το δρόμο σε έναν στεγασμένο χώρο», προσθέτει.

«Απέναντι σε ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα η συνεργασία διάφορων φορέων μεταξύ τους είναι αναγκαία», τονίζει η κ. Στρατηγάκη στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η Αγγέλα, φοιτήτρια κι εθελόντρια στη «Θετική Φωνή» περιγράφει τις εντυπώσεις της από την εμπειρία υποστηρίζοντας ότι «η συνεργασία με άλλες ΜΚΟ ήταν αρκετά λειτουργική και ενδιαφέρουσα».

Παρά την κούραση της ορθοστασίας και του περπατήματος μέσα στο κρύο, η Εύα από το ΚΥΑΔΑ, έμεινε απολύτως ικανοποιημένη από την δράση. «Σαν εμπειρία και σαν πιλοτικό πρόγραμμα, πέρα από τη δειγματοληψία, που ήταν το στεγνό κομμάτι της έρευνας, είχε και την άμεση αλληλεπίδραση, ότι πηγαίναμε στον χώρο τους», τονίζει η ίδια.

«Παρόλο που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, παρά την επικινδυνότητα, ήταν προσιτοί και προσεγγίσιμοι. Ήθελαν να βοηθήσουν κι εκείνοι στην έρευνα , να μιλήσουν για την κατάσταση που βιώνουν», συνεχίζει καταλήγοντας.

Θετικές εντυπώσεις αποκόμισε και ο Μ. από τον ΚΕΘΕΑ. «Ήθελα πολύ να συμμετάσχω σε αυτή την έρευνα. Ασχολούμαι εδώ και κάποια χρόνια με το αντικείμενο στην πρώτη γραμμή. Είναι καημός μου να γίνει ένας χώρος που είναι για χρήστες άστεγους. Είναι θετικό να γίνονται συνεργασίες πολλών φορέων γιατί φαίνεται ότι πολλοί ασχολούνται με το ίδιο πράγμα, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά,» υπογραμμίζει ο νεαρός εθελοντής.

Έχει φτάσει 6 το πρωί του Σαββάτου (9/10). Η ομάδα επιστρέφει στο δημαρχείο παρουσιάζοντας τα πορίσματα της. Συνολικά στην έρευνα που διεξήχθη στο κέντρο της Αθήνας καταγράφηκαν 183 άστεγοι. Ωστόσο στην καταμέτρηση αυτή δεν περιλαμβάνονται κάποιες περιοχές που παρουσιάζουν υψηλούς αριθμούς, οι οποίες για διάφορους λόγους, πχ ασφάλεια, δεν προσεγγίστηκαν αυτή τη φορά.

Ικανοποιημένοι όλοι αρχίζουν να αποχωρούν από το δημαρχείο.

Δεν έχει ακόμη ξημερώσει καλά καλά και διασχίζοντας την Πανεπιστημίου μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι η πόλη έχει φορέσει τα γιορτινά της. Η Αθήνα ετοιμάζεται να υποδεχτεί το νέο έτος ίσως λίγο πιο «συνειδητοποιημένη και κοινωνικά ευαίσθητη» απέναντι σε όσους έχουν ανάγκη για μια πιο «αλληλέγγυα πόλη».