Έτσι θα ξεχωρίσετε τα δηλητηριώδη μανιτάρια: Τα τρία «ύποπτα» χαρακτηριστικά

• 15 είδη ευθύνονται για το 90% των θανάτων
• Περίπου 200 περιστατικά δηλητηρίασης από μανιτάρια ετησίως, συνήθως όχι σοβαρά
• Η μοιραία μπουκιά και τι πρέπει να πράττουν οι ερασιτέχνες

Ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας, Γιώργος Κωνσταντινίδης, μίλησε για τα μορφολογικά χαρακτηριστικά που αν συνυπάρχουν σε ένα μανιτάρι, αυξάνονται οι πιθανότητες να πρόκειται για δηλητηριώδες είδος: «Και οι τρεις αμανίτες έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά:

• πρώτον, είναι ομπρελόμορφοι και αν αναστρέψουμε το "καπέλο" τους θα δούμε ελάσματα (ακτίνες) αντίστοιχα με αυτά που έχουν τα βρώσιμα μανιτάρια (πορτομπέλο, σαμπινιόν, πλευρώτοι), αλλά σε αυτή την περίπτωση τα ελάσματα είναι λευκά κι όχι σκουρόχρωμα.
• δεύτερον, στο πάνω μέρος του "ποδιού" τους κρέμεται ένα μεμβρανώδες στοιχείο, σαν φουστίτσα, που το λέμε δαχτυλίδι
• τρίτον, η βάση τους δεν αναδύεται απευθείας από το έδαφος, αλλά μέσα από μια κυπελλόμορφη θήκη».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η συνύπαρξη των τριών αυτών στοιχείων σε ένα είδος αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να είναι δηλητηριώδες, για αυτό και συστήνεται στους αρχάριους να μην το συλλέγουν.

15 είδη ευθύνονται για το 90% των θανάτων

Η Ελλάδα είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες στην Ευρώπη σε συνολικό αριθμό μανιταριών (όχι μόνο επικίνδυνων) και τα τελευταία χρόνια οι ερασιτέχνες συλλέκτες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και ανέρχονται πλέον σε αρκετές χιλιάδες, με ορισμένους εξ αυτών, όμως, να αγνοούν βασικά μέτρα προφύλαξης.

Ο κ. Κωνσταντινίδης, ο οποίος -μεταξύ άλλων- έχει συγγράψει έξι βιβλία για τα μανιτάρια και ετοιμάζει άλλα δύο, επισημαίνει ότι από αυτά τα 15 είδη, τα πλέον επικίνδυνα είναι δύο, τα οποία ευθύνονται για το 90% των θανατηφόρων περιστατικών στην Ελλάδα (αλλά και στην Ευρώπη, όπου επίσης υπάρχουν).

Πρόκειται για δύο αμανίτες, τον φαλλοειδή και τον εαρινό, τα οποία είναι ευμεγέθη και όμορφα μανιτάρια και για αυτό τραβούν συχνά την προσοχή των ερασιτεχνών συλλεκτών. Τα υπόλοιπα 13 είδη είναι είτε πολύ μικρά σε μέγεθος είτε πολύ σπάνια, οπότε δεν είναι εξίσου σύνηθες να τα συλλέξει κάποιος. Ένα είδος εξίσου επικίνδυνο με τα δύο πρώτα, το οποίο, όμως, έχει παρατηρηθεί πάρα πολύ σπάνια στην Ελλάδα και μόνο στην περιοχή των συνόρων με τη Βουλγαρία, είναι ο αμανίτης ο δυσώδης.

Περίπου 200 περιστατικά δηλητηρίασης από μανιτάρια ετησίως, συνήθως όχι σοβαρά

Κάθε χρόνο, σημειώνει ο κ. Κωνσταντινίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, καταγράφονται στην Ελλάδα περίπου 200 περιστατικά ατόμων (καταναλωτών ή συλλεκτών), που προσέρχονται σε νοσοκομεία με την υποψία δηλητηρίασης από μανιτάρια, και συνήθως -αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις- έχουν όντως δηλητηριαστεί από αυτά. Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά είναι ασήμαντα ως προς τον κίνδυνο για την υγεία, αλλά κάθε τρία με πέντε χρόνια καταγράφεται και κάποια μοιραία εξέλιξη. Δυστυχώς, οι άνθρωποι που παρότι δεν έχουν γνώσεις και εξοικείωση με τα μανιτάρια, τα συλλέγουν και τα καταναλώνουν, επειδή μπορεί να μοιάζουν με ακίνδυνα βρώσιμα, είναι περισσότεροι από ό,τι θα ανέμενε κάποιος.

Όπως παρατηρεί ο κ. Κωνσταντινίδης, την καλύτερη απάντηση στο εύλογο ερώτημα σχετικά με το πώς είναι δυνατόν να συλλέγει μανιτάρια κάποιος που δεν γνωρίζει βασικά πράγματα για αυτά, τού την έχει δώσει ένας αστυνομικός της Τροχαίας: «Και εγώ αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών και να παραβιάζουν τόσο συχνά τον κόκκινο σηματοδότη, αλλά δυστυχώς συμβαίνει και μάλιστα συχνά».

Η μοιραία μπουκιά και τι πρέπει να πράττουν οι ερασιτέχνες

Αρκεί να αγγίξει κάποιος ένα δηλητηριώδες μανιτάρι για να υπάρξουν επιπτώσεις στην υγεία του ή πρέπει να το καταναλώσει; Και σε ποια ποσότητα η κατανάλωσή του μπορεί να είναι μοιραία; «Μόνο η είσοδος στο πεπτικό σύστημα μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα. Αλλά αν μπει στο πεπτικό, αρκούν 50 γραμμάρια, εν ολίγοις μια μπουκιά δηλητηριώδους μανιταριού όταν είναι μαγειρεμένο» σημειώνει ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας, ενώ ερωτηθείς τι συνιστάται στους αρχάριους μανιταροσυλλέκτες, επισημαίνει ότι η συνήθης σύσταση είναι να ασχολούνται αρχικά με μόλις ένα-δύο είδη, τα οποία είναι πολύ συνηθισμένα στην περιοχή τους και γνωστά από γενιά σε γενιά, να γνωρίσουν τα πάντα γύρω από αυτά, αλλά ταυτόχρονα να μάθουν «απ' έξω και ανακατωτά» και όλα τα χαρακτηριστικά των επικίνδυνων μανιταριών, που μοιάζουν με αυτά τα είδη.

«Όσο περιορίζεις τον αριθμό των μανιταριών που κυνηγάς, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος και όταν τα μάθεις καλά, μπορείς σταδιακά να προχωρήσεις και σε άλλα είδη», επισημαίνει και εξηγεί ότι στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 6000-7000 είδη μεγαλόσχημων μανιταριών, με αποτέλεσμα η χώρα μας να θεωρείται από τις πλουσιότερες στην Ευρώπη από αυτή την άποψη, μαζί με την Ιταλία.