Αυτή είναι η Χαμάς: Η παλαινιστιακή ομάδα μαχητών που κυβερνά τη Γάζα

Η Χαμάς είναι η μεγαλύτερη και πιο ισχυρή από τις πολλές παλαιστινιακές μαχητικές ισλαμιστικές ομάδες. Το όνομά της είναι ένα αραβικό ακρωνύμιο και σημαίνει Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης. Δημιουργήθηκε το 1987 μετά την έναρξη της πρώτης παλαιστινιακής εξέγερσης (ιντιφάντα), ενάντια στην κατοχή του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας.

Η Χαμάς είχε αρχικά διπλό σκοπό: Να διεξάγει ένοπλη μάχη ενάντια στο Ισραήλ και την παροχή ευημερίας.

Από το 2005 όμως, όταν το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματά του από τη Γάζα, η Χαμάς έχει εμπλακεί στην πολιτική διακυβέρνηση της Παλαιστίνης. Κέρδισε τις εκλογές το 2006 και ενίσχυσε την εξουσία της στη Γάζα τον επόμενο χρόνο, εκτοπίζοντας το αντίπαλο κίνημα “Φατάχ” του Προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, με το οποίο ποτέ δεν τα πήγε καλά.

Από τότε, οι μαχητές στη Γάζα έχουν πολεμήσει σε τρεις πολέμους με το Ισραήλ, το οποίο μαζί με την Αίγυπτο φυλάει αυστηρά τα σύνορα για να έχει απομονωμένη τη Γάζα και να αποκλείει τον ανεφοδιασμό της σε όπλα.

Η Χαμάς χαρακτηρίζεται τρομοκρατική οργάνωση από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς επίσης και από άλλες δυνάμεις.

Αποστολές αυτοκτονίας

Η Χαμάς έγινε γνωστή μετά την πρώτη ιντιφάντα (σ.σ. η πρώτη Ιντιφάντα ή πρώτη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα είναι εξέγερση των Παλαιστινίων ενάντια στην κατοχή της Δυτικής Όχθης και της Γάζας από το Ισραήλ, η οποία έλαβε χώρα από το Δεκέμβριο του 1987 μέχρι το συνέδριο της Μαδρίτης το 1991 ή κατά άλλους το 1993) ως η κύρια παλαιστινιακή ομάδα που αντιτάχθηκε σε ειρηνευτικές συμφωνίες που υπογράφηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 μεταξύ του Ισραήλ και του Οργανισμού Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης (PLO), του σώματος που εκπροσωπεί τους περισσότερους Παλαιστίνιους.

Παρά τις πολυάριθμες ισραηλινές επιχειρήσεις εναντίον της, η Χαμάς διαπίστωσε ότι μπορούσε να είναι αποτελεσματική με αποστολές “αυτοκτονίας”.

Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1996, πραγματοποίησε αρκετές βομβιστικές επιθέσεις “αυτοκτονίας”, σκοτώνοντας σχεδόν 60 Ισραηλινούς, ως αντίποινα για τη δολοφονία του κατασκευαστή βομβών της Χαμάς Yahya Ayyash, τον Δεκέμβριο του 1995.

Αυτές τις βομβιστικές επιθέσεις -κατηγορήθηκε βέβαια- πως οδήγησαν εκτός τους Ισραηλινούς από τις ειρηνευτικές συζητήσεις και έφεραν στην εξουσία, έναν ένθερμο αντίπαλο των συμφωνιών του Όσλο, τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Μετά την αποτυχία της συνόδου κορυφής και του Προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον το 2000 αλλά και τη δεύτερη “Ιντιφάντα” που ακολούθησε, η Χαμάς κέρδισε σε δύναμη και επιρροή. Το Ισραήλ από την πλευρά του κατηγορούσε την Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή πως τη χρηματοδοτούσε για τις θανατηφόρες επιθέσεις της.

Η Χαμάς την ίδια ώρα, οργάνωσε νοσοκομεία και σχολεία, για τους Παλαιστίνιους, που αισθάνθηκαν απογοητευμένοι από τη διεφθαρμένη και αναποτελεσματική Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή της «Φατάχ».

Πολλοί Παλαιστίνιοι «χαιρέτησαν» με ενθουσιασμό το κύμα των επιθέσεων “αυτοκτονίας” που είχε εξαπολύσει η Χαμάς στα πρώτα χρόνια της δεύτερης Ιντιφάντα (2000-2005). Έβλεπαν τις επιχειρήσεις της Χαμάς ως εκδίκηση των δικών τους απωλειών, αλλά και της κατάληψης από το Ισραήλ της Δυτικής Όχθης, έδαφος που οι Παλαιστίνιοι θεωρούν ως μέρος του δικού τους κράτους.

Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2004, ο πνευματικός ηγέτης της Χαμάς Sheikh Ahmed Yassin και ο διάδοχός του Abdul Aziz al-Rantissi δολοφονήθηκαν από ισραηλινές πυραυλικές επιθέσεις στη Γάζα.

Ο θάνατος του ηγέτη της Φατάχ, Γιάσερ Αραφάτ, τον Νοέμβριο του 2005, έφερε στην εξουσία της Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής τον Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος θεώρησε τη δράση της Χαμάς... αντιπαραγωγική.

Ο Χάρτης της Χαμάς

Ο χάρτης της Χαμάς ορίζει ως την ιστορική Παλαιστίνη, συμπεριλαμβανομένου και του σημερινού Ισραήλ, ως ισλαμική γη και αποκλείει οποιαδήποτε ειρήνη με το εβραϊκό κράτος.

Το 2017, η Χαμάς δημιούργησε ένα νέο έγγραφο των Αρχών και της Πολιτικής της, μέσα από το οποίο φαίνεται να υπαναχωρεί κάπως σε κάποιες από τις παλαιότερες θέσεις της. Δεν αναγνώριζε βέβαια το Ισραήλ, αλλά δέχτηκε τη δημιουργία ενός προσωρινού παλαιστινιακού κράτους στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Τονίζεται μέσα σε αυτό μάλιστα πως «ο αγώνας της Χαμάς δεν είναι ενάντια στους Εβραίους, αλλά ενάντια στους "κατακτητές Σιωνιστές”. Το Ισραήλ απάντησε ότι η Χαμάς "προσπαθούσε να ξεγελάσει τον κόσμο".

Κυρώσεις και απώλειες

Μετά την απομάκρυνση των δυνάμεων της Χαμάς από τη Γάζα το 2007, το Ισραήλ ενίσχυσε τον αποκλεισμό του στην περιοχή αλλά συνεχίστηκαν οι πυραυλικές επιθέσεις από την πλευρά της Παλαιστίνης.

Το Ισραήλ θεωρεί τη Χαμάς υπεύθυνη για όλες τις επιθέσεις που προέρχονται από τη λωρίδα της Γάζας και πραγματοποίησε μεγάλες στρατιωτικές εκστρατείες στη Γάζα:

* Τον Δεκέμβριο του 2008, ο ισραηλινός στρατός ξεκίνησε την Επιχείρηση “Cast Lead” για να σταματήσει τις επιθέσεις πυραύλων. Κατά τη διάρκεια 22 ημερών περισσότεροι από 1.300 Παλαιστίνιοι και 13 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν.

* Τον Νοέμβριο του 2012 το Ισραήλ επανάλαβε την επιχείρηση η οποία ξεκίνησε με αεροπορική επίθεση που σκότωσε τον Ahmed Jabari, διοικητή των Ταξιαρχιών Qassam και περίπου 170 Παλαιστίνιους κυρίως πολίτες. Έξι Ισραηλινοί έχασαν τη ζωή τους, σε 8 μέρες που κράτησε η επιχείρηση.

Αυτό που “κέρδισε” η Χαμάς πάντως ήταν η υποστήριξη που είχε από όλους τους Παλαινίστιους.

Στα μέσα Ιουνίου του 2014, εκτοξεύτηκαν και πάλι πύραυλοι από τη Γάζα σε απάντηση στην επιχείρηση των Ισραηλινών, που είχαν συλλάβει πολλά μέλη της Χαμάς στη Δυτική Όχθη, όταν αναζητούσε τρεις Ισραηλινούς εφήβους που ήταν δολοφονημένοι.

Στις αρχές Ιουλίου, η Χαμάς ανέλαβε την ευθύνη για την εκτόξευση πυραύλων στο Ισραήλ για πρώτη φορά και την επόμενη μέρα, ο ισραηλινός στρατός ξεκίνησε μια επίθεση με την ονομασία “Operation Protective Edge” για την καταστροφή των πυραύλων και των διασυνοριακών σηραγγών που χρησιμοποιούνταν από τους μαχητές της Χαμάς.Τουλάχιστον 2.251 Παλαιστίνιοι, συμπεριλαμβανομένων 1.462 πολιτών σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων που κράτησαν 50 μέρες. Από την πλευρά του Ισραήλ, σκοτώθηκαν 67 στρατιώτες και 6 πολίτες.

Από το 2014, έχουν υπάρξει συχνές εκρήξεις βίας που έληξαν με εκεχειρίες μετά τη μεσολάβηση από την Αίγυπτο, το Κατάρ και τον ΟΗΕ και δεν κλιμακώθηκαν σε πολέμους μεγάλης κλίμακας.

Παρά τις πιέσεις, η Χαμάς παρέμεινε στην εξουσία στη Γάζα και συνέχισε να εμπλουτίζει το οπλοστάσιό της με πυραύλους. Παράλληλα, οι προσπάθειες συμφιλίωσης με τη Φατάχ απέτυχαν επίσης.

Εν τω μεταξύ, η ανθρωπιστική κατάσταση για τα δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιους στη Γάζα έχει επιδεινωθεί. Η οικονομία έχει καταρρεύσει και υπάρχουν ελλείψεις νερού, ηλεκτρικής ενέργειας και φαρμάκων.