Ο Τουράμ βλέπει τον μικρό Λίλιαν στα μάτια των προσφύγων

Ο Λίλιαν Τουράμ ξέρει καλά από τους κόσμους αυτούς. Έμεινε πίσω στη Γουαδελούπη για να μεγαλώσει με συγγενείς, όταν η μητέρα του πήγε οικονομική μετανάστρια στη Γαλλία, προσπαθώντας να βρει μια καλύτερη ζωή για τον γιο της. Ο πατέρας του, τον είχε εγκαταλείψει όταν ήταν βρέφος. Έμεινε τέσσερα χρόνια στη Γουαδελούπη μόνος, μέχρι η μητέρα του να δημιουργήσει τις συνθήκες για να την ακολουθήσει στην πόλη του Φωτός. Το νέο του σπίτι ήταν σε ένα προάστιο στα νότια του Παρισιού, όπου έμαθε να συνυπάρχει αρμονικά με παιδιά από όλον τον κόσμο. Παιδιά, που σαν εκείνον, στοιβάχτηκαν στα προάστια της πρωτεύουσας με όνειρα και ελπίδες.

Ο Τουράμ ήταν από εκείνους που τα κατάφεραν. Στους δρόμους έδειξε το σπάνιο ταλέντο του και η Μονακό ήταν εκείνη που έβαλε σε τροχιά την καριέρα του. Έπειτα από μια πενταετία, πήγε στην μεγάλη Πάρμα, όπου με συμπαίκτες τον Μπουφόν, τον Κρέσπο, τον Σενσίνι, τον Ασπρίγια, τον Βερόν, τον Καναβάρο και άλλους παιχταράδες, κατέκτησε Κύπελλο και UEFA. Έφυγε μαζί με τον Τζίτζι «πακέτο» το 2001 για την Γιουβέντους, όπου έχτισαν μια από τις πιο δυνατές άμυνες στην ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.

Ο Λίλιαν κατέκτησε δύο πρωταθλήματα στο Τορίνο, πριν φύγει για την Μπαρτσελόνα μετά τον υποβιβασμό των μπιανκονέρι για το σκάνδαλο Calciopolis. Στη Βαρκελώνη έκλεισε την καριέρα του και βρήκε την δική του Ιθάκη, ένα κλαμπ που ταίριαξε στον χαρακτήρα του, μολονότι οι εποχές των πρωταθλημάτων ακόμα δεν είχαν αρχίσει. Θα έγραφε το τελευταίο κεφάλαιοι στην ομάδα της πόλης που μεγάλωσε, την Παρί Σεν Ζερμέν, όμως η διάγνωση ενός προβλήματος καρδιάς, του ίδιου που είχε οδηγήσει τον αδερφό του στο θάνατο, έβαλε τέλος στην καριέρα του. Παράλληλα με την εξέλιξη σε συλλογικό επίπεδο, ο Τουράμ έγινε ο «βράχος» της Εθνικής Γαλλίας. Βοήθησε τους τρικολόρ να κατακτήσουν το Μουντιάλ 1998 και το Euro 2000, ενώ έγραψε συνολικά 142 συμμετοχές. Παραμένει, ακόμα και σήμερα, ο ρέκορντμαν συμμετοχών με την φανέλα της Εθνικής Γαλλίας.

Ο Λίλιαν Τουράμ αποφάσισε να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στην κοινωνία και στη μάχη κατά του ρατσισμού. Έγινε πρεσβευτής για την UNICEF και για το Ίδρυμα της Μπαρτσελόνα, ενώ δημιούργησε και το δικό του Foundation. Την Πέμπτη, λοιπόν, φόρεσε το μπλουζάκι του με το σήμα της Μπάρτσα και ταξίδεψε στην Ελλάδα για να επισκεφτεί τα καμπ προσφύγων στον Σκαραμαγκά και τον Ελαιώνα, τα οποία αγγίζει η κουλτούρα του καταλανικού συλλόγου. Μέσω του προγράμματος FutbolNet, το οποίο υλοποιείται από το Ίδρυμα της Μπαρτσελόνα, την Οργάνωση Γη και την ΠΡΑΞΙΣ, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ο αθλητισμός χρησιμοποιείται ως όχημα για την προαγωγή της άμιλλας, της κατανόησης και της ανεκτικότητας, με τελικό στόχο την ενθάρρυνση της κοινωνικής ένταξης και ενσωμάτωσης. Ο Τουράμ ήρθε για να το δει στην πράξη. «Το ποδόσφαιρο είναι σημαντικό για όλα τα παιδιά του κόσμου, γιατί είναι το νούμερο ένα άθλημα σε όλον τον πλανήτη. Έχει μια απίστευτη δύναμη ως άθλημα και φέρνει κοντά τα παιδιά αυτά που γνωρίζουν την Μπαρτσελόνα και ονειρεύονται, όχι μόνο τα συγκεκριμένα που βρίσκονται εδώ, αλλά όλα τα παιδιά του κόσμου. Τα όνειρα που κάνουν περνούν από το ποδόσφαιρο, οπότε μπορεί να τα αγγίξει και να αισθανθούν την πραγματική δύναμή του», λέει στο gazzetta.gr από το γηπεδάκι του καταυλισμού, το οποίο προσφέρει καθημερινά σε δεκάδες προσφυγόπουλα στιγμές ξεγνοιασιάς.

Ο Τουράμ είναι εκπληκτικός με τα παιδιά. Δεν υπήρξε ούτε ένα προσφυγόπουλο που να του ζήτησε φωτογραφία ή αυτόγραφο και να του το αρνήθηκε. Δεν σταμάτησε λεπτό να παίζει μαζί τους, να τους μιλά, να τα καθοδηγεί από το πώς πρέπει να τοποθετήσουν το κορμί τους σε μια ντρίμπλα, μέχρι το πώς οφείλουν να πορευτούν στη ζωή. Ήταν ξεκάθαρο πως δεν το έκανε επειδή έπρεπε να το κάνει, αλλά το αισθανόταν. Η γλώσσα του σώματος ήταν χαρακτηριστική, το χαμόγελό του γεμάτο ειλικρίνεια, η ζεστασιά στα μάτια του όποτε ένα προσφυγόπουλο τον πλησίαζε ξεκάθαρη. Ο Γάλλος έκανε έναν κύκλο και με τη βοήθεια της μεταφράστριας, αλλά και του Ρέζα και του Χουσεΐν, των εκπαιδευτών του FutbolNet, πέρασε το μήνυμά του παντού: «Το πιο σημαντικό στη ζωή είναι να πιστεύετε στους εαυτούς σας. Η αυτοπεποίθηση είναι πολύ σημαντικό πράγμα για τη ζωή σας και πρέπει να το προσέξετε. Μπορεί να ακούσετε πράγματα από άλλους που να σας την μειώνουν, αλλά να θυμάστε ότι δεν είναι αυτοί που αποφασίζουν για εσάς. Ο καθένας σας μπορεί να κάνει καταπληκτικά πράγματα στη ζωή του. Δεν πρέπει ποτέ να αισθάνεστε χειρότεροι από τον συνάνθρωπό σας, αλλά ούτε και ανώτεροι. Πρέπει να κατανοήσετε την ισότητα», έλεγε χαρακτηριστικά στα παιδιά. Έπαιξε μαζί τους προσπαθώντας να χτυπήσει τα χέρια τους πριν εκείνα τα τραβήξουν, τους εκτέλεσε πέναλτι και αποθέωσε τον τερματοφύλακα που τον σταμάτησε. Μπήκε σε κοντέινερ πρόσφυγα από το Κονγκό, ο οποίος του μίλησε γαλλικά, αφήνοντάς τον με το στόμα ανοιχτό, έφαγε μαζί με τους πρόσφυγες που του είχαν μαγειρέψει.

Παρατηρώντας τον τρόπο του με τα παιδιά, τον ρωτήσαμε γιατί δεν έγινε προπονητής ή δεν επιδίωξε μια άλλη θέση στο ποδόσφαιρο, αλλά προτίμησε αυτό. «Είναι δύσκολο να απαντήσω σε αυτό. Είναι δύσκολο να πω γιατί έκανα την α' ή την β' επιλογή. Το πιο όμορφο πράγμα όμως είναι να αισθάνεται ένας άνθρωπος χρήσιμος. Χρήσιμος για τον κόσμο, για την κοινωνία, για τα παιδιά. Ήμουν ένας γνωστός ποδοσφαιριστής και αυτό μου επιτρέπει να πω στα παιδιά ότι πρέπει να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον και να τα κάνω να καταλάβουν ότι αυτή είναι η κεντρική ιδέα πάνω στην οποία πρέπει να εστιάσουμε», είπε στο gazzetta.gr. Και όταν στη συνέχεια «έπεσε» η ερώτηση αν στα παιδιά αυτά βλέπει τον μικρό Λίλιαν και τους φίλους του στα κακόφημα δρομάκια του Παρισιού, ένα νοσταλγικό χαμόγελο σχηματίστηκε στο πρόσωπό του και η απάντηση που έδωσε περικλείει τη φιλοσοφία του: «Με ρωτήσατε προηγουμένως γιατί κάνω αυτό που κάνω και δεν έγινα προπονητής ή τεχνικός διευθυντής, όπως άλλοι πρώην συμπαίκτες μου που σταμάτησαν το ποδόσφαιρο. Ακριβώς αυτή είναι η απάντηση. Το κάνω γιατί δεν ξεχνάω πως μεγάλωσα σαν αυτά τα παιδιά. Είμαι από την Γουαδελούπη και όταν ήμουν μικρός βρέθηκα σε παρόμοια κατάσταση με τα παιδιά αυτά. Πράγματι, βλέπω τον εαυτό μου. Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι ένα ανθρώπινο ον έχει μεγαλύτερη ή μικρότερη αξία από κάποιο άλλο, επειδή κάποιος μπορεί να έχει περισσότερα χρήματα ή δύναμη. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι όλα τα ανθρώπινα όντα έχουν την ίδια αξία. Και γι' αυτό πρέπει να φροντίσουμε τα παιδιά αυτά».

To FutbolNet είναι μόνο ένα από τα πεδία του Barca Foundation, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ταυτότητα του συλλόγου και τα όσα αυτός πρεσβεύει. Αυτό, που τελικά δημιουργεί το "Mes que un club" «Για να είμαστε ειλικρινείς η Μπαρτσελόνα είναι κάτι παραπάνω από ένας σύλλογος και αυτό αποδεικνύεται ιστορικά, αν δούμε τους αγώνες της και όλα όσα κάνει και πρεσβεύει. Η ομάδα ταυτίζεται με την υπερηφάνεια για αυτό που είμαστε και σε αυτό πρέπει να σταθούμε, να διδάξουμε στα παιδιά αυτά που πρέπει να τους διδάξουμε και να τα βοηθήσουμε να διαμορφωθούν ως προσωπικότητες και να διαμορφώσουν τον σεβασμό για τους ίδιους και για τους συνανθρώπους τους», λέει στο gazzetta.gr o Toυράμ. Όσον αφορά το αν η Μπάρτσα είναι η μεγαλύτερη ομάδα που έχει παίξει, τονίζει: «Έχω παίξει σε πολύ μεγάλες ομάδες, όπως η Πάρμα, η Γιουβέντους, η Μονακό. Με την Μπαρτσελόνα όμως αυτό που μου αρέσει περισσότερο είναι το "κάτι παραπάνω από ένα κλαμπ". Και το αποδεικνύει ότι είναι, με αυτό που γίνεται σήμερα εδώ».

Περιγράψαμε στον 47χρονο τα όσα έλαβαν χώρα στο γήπεδο του Ικάρου Καλλιθέας, όπου προσφυγόπουλα, μαζί με παιδιά από της ακαδημίες της Καλλιθέας και μαθητές σχολείων ήρθαν κοντά μέσω του ποδοσφαίρου, έπαιξαν και διασκέδασαν μαζί ξεπερνώντας γλωσσικά και πολιτισμικά εμπόδια. «Αυτή είναι η πραγματική αξία του ποδοσφαίρου», απαντά γεμάτος ικανοποίηση. «Να φέρουμε κοντά τους ανθρώπους με σκοπό να ζήσουν μαζί, να διασκεδάζουν μαζί, να φτιάξουν πράγματα μαζί. Και πιστεύω ότι οι ενήλικες και οι πολιτικοί κυρίως θα έπρεπε να το κάνουν συχνότερα αυτό. Να πορεύονται, δηλαδή, συλλογικά, να κάνουν πράγματα μαζί. Γιατί αυτό είναι το νόημα της ζωής, να μοιραζόμαστε πράγματα μεταξύ μας. Και το γεγονός ότι σήμερα βρισκόμαστε και μιλάμε εδώ, σε έναν προσφυγικό καταυλισμό, δείχνει ότι οι πολιτικοί δεν στάθηκαν στο ύψος των αναγκών του ανθρώπου».

Μιας και ανέφερε ο ίδιος τους πολιτικούς, του θυμίσαμε τον θρίαμβο της Λεπέν στις Ευρωεκλογές, όπως και αρκετών άλλων συνδυασμών με ξενοφοβική ατζέντα στη Γηραία Ήπειρο. Ο ίδιος, άλλωστε, δεν μασά τα λόγια του όταν μιλά για το πολιτικό σύστημα. Στο παρελθόν έχει σηκώσει ανάστημα στον Σαρκοζί όταν είχε αποκαλέσει «καθάρματα» τους διαδηλωτές του 2005, ενώ παίρνει πάντα θέση σε ζητήματα κατά του ρατσισμού. «Η Ευρώπη ιστορικά χτίστηκε με άξονα τη βία προς τους άλλους και αυτό είναι κάτι που δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα. Η Ευρώπη βασίστηκε στην ιδέα ότι ο κόσμος και τα πλούτη του της ανήκουν. Και σήμερα, το ζητούμενο από τους Ευρωπαίους είναι να μοιραστούν τα πλούτη, τους πόρους. Και εκεί είναι που προκύπτουν οι συγκρούσεις και τα ζητήματα, γιατί είναι το μέρος που χρησιμοποιούνται οι περισσότεροι πόροι με αποτέλεσμα άλλες χώρες και ήπειροι να μην μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς», υποστηρίζει.

Η κουβέντα περνά στον ρατσισμό. Ο Τουράμ γελάει. «Όταν κάποιος έχει το δικό μου χρώμα δέρματος, βιώνει πολύ συχνά τον ρατσισμό. Γι' αυτό και γέλασα. Γιατί έχω προσωπικά υποστεί πολλά κρούσματα», λέει αρχικά. «Δεν γεννιέται κανείς ρατσιστής, γίνεται στη συνέχεια», υποστηρίζει ο Γάλλος, ο οποίος δημιούργησε το δικό του Ίδρυμα για να συνεισφέρει στη μάχη. «Ο ρατσισμός είναι μια διανοητική, πολιτική και οικονομική κατασκευή. Πρέπει να καταλάβουμε ότι γενιά με τη γενιά, η ιστορία μας έχει διαμορφώσει έτσι ώστε να βλέπουμε τους εαυτούς μας πρώτα ως μαύρους, άσπρους, Άραβες, Ασιάτες. Οι διαφορές μας προέρχονται από τις ανισότητες, που προκύπτουν από μηχανισμούς κυριαρχίας που πρέπει να αποσυρθούν. Δεν έχει φτάσει η ώρα να αντιληφθούμε τους εαυτούς μας πρωτίστως ως ανθρώπινα όντα;», γράφει στο χαρακτηριστικό μήνυμα του Ιδρύματος. Σε συνεργασία με επιστημονικές ομάδες, το Foundation Lilian Thuram διοργανώνει δράσεις, ημερίδες, εκδόσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση του ρατσισμού και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ποιος όμως είναι ο τρόπος για να αντιμετωπιστεί ο ρατσισμός που υπάρχει σε γήπεδα και κερκίδες; «Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε για την καταπολέμηση του ρατσισμού είναι να μην αγνοούμε τα περιστατικά. Κάποιοι επιλέγουν να τα αγνοούν, να αντιδρούν σαν να μην συνέβη τίποτα, αλλά η στάση αυτή δεν φέρνει την αλλαγή. Δεν πρέπει να τα αγνοούμε, αλλά να τα καταδικάζουμε ρητά και δυνατά». Και στα υψηλότερα πατώματα του ποδοσφαίρου, όπου ακόμα υφίσταται; «Πιστεύω ότι ο θεσμός που μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του ρατσισμού στο υψηλότερο επίπεδο του ποδοσφαίρου είναι ακριβώς αυτός που διοικεί το παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Η FIFA. Πρέπει να πάρει αποφάσεις και μέτρα για να εξαλειφθεί ο ρατσισμός από τα γήπεδα». Ο Τουράμ το 2011 είχε οργανώσει έκθεση για τους «ανθρώπινους ζωολογικούς κήπους», για τους οποίους μας είχε μιλήσει και ο Κριστιάν Καρεμπέ.

Με τη συζήτησή μας να οδεύει προς το τέλος, θυμηθήκαμε τα δύο γκολ που σημείωσε στον ημιτελικό του Μουντιάλ του 1998 με την Κροατία, τα οποία χάρισαν στη Γαλλία την πρόκριση στον τελικό. Του τα αναφέραμε ως την κορυφαία του στιγμή, όμως εκείνος είχε διαφορετική άποψη. «Όχι, δεν είναι τα γκολ. Η πιο χαρούμενη και σημαντική στιγμή στην καριέρα μου είναι όταν κερδίσαμε το παγκόσμιο Κύπελλο απέναντι στην Βραζιλία το 1998. Το ποδόσφαιρο είναι συλλογικό άθλημα, οπότε δεν μπορώ να επιλέξω κάποια ατομική στιγμή», ξεκαθαρίζει και θα έπρεπε, βάσει όλων όσων έχουν προηγηθεί, να το έχουμε καταλάβει. Εκείνο το Μουντιάλ άλλωστε ήταν κάτι παραπάνω από ένας τίτλος για τη Γαλλία, την κοινωνία της και τα παιδιά των προαστίων. Ήταν μια ομάδα μεταναστών, εκείνη που έφερε την κούπα στην Αψίδα του Θριάμβου. Και η κατάκτηση αποτέλεσε, σύμφωνα με τον Τουράμ, «μια πολύ σημαντική στιγμή, καθώς βοήθησε στην νομιμοποίηση των μεταναστών. Πλέον είναι πιο εύκολο να μιλάμε για τέτοιου είδους ζητήματα. Η επιτυχία πήγε κόντρα σε αυτά που οι Γάλλοι είχαν μάθει για τους μετανάστες, είδαν ότι ότι κάποιοι από τους καλύτερους παίκτες ξεκίνησαν τη ζωή τους στη φτώχεια, από οικογένειες μεταναστών. Ήταν πολύ σημαντικό για την εικόνα της χώρας και την εικόνα των μεταναστών».

Και από εδώ και πέρα; «Θα συνεχίσω να στέκομαι στο πλευρό των παιδιών. Είναι η ζωή μου...».