Ντράζεν Πέτροβιτς: Ο Διάβολος μέσα μας!

Ο Ντράζεν Πέτροβιτς, ο Τζέημς Ντιν του παγκόσμιου μπάσκετ. Γιατί ήταν νέος, ωραίος και ατρόμητος, πάνω στο ατσάλι της ζωής με χίλια και ό,τι γίνει. Ένας Στάνλεϊ Κοβάλσκι με το ίδιο ασίγαστο πάθος για ζωή και τον ίδιο εκρηκτικό μπασκετικό χαρακτήρα. Ο συνταγματάρχης Κουρτζ που δεν φοβήθηκε την καρδιά του σκότους και κανένα ιερό τέρας. Ο Κοριολανός του Σαίξπηρ κι ας μην κράταγε σπαθί. Η δυνατή προσωπικότητα περνά από την ιστορία και το σανίδι στο παρκέ και η γενναιότητα από τα πεδία των μαχών σε αυτά των αέναων αναμετρήσεων.

Θαρραλέος ο Κοριολανός, θαρραλέος ο Ντράζεν. Περήφανος ο Κοριολανός, περήφανος ο Ντράζεν. Τον Κοριολανό τον ανδρείο και οργίλο τον κέρδισε μόνο η μητέρα του. Τον Ντράζεν η μάνα μοίρα. Ο Κροάτης θα μπορούσε να είναι ήρωας σε έργο του Παύλου Μάτεσι, του Γιώργου Χρονά, κεντρική φιγούρα σε πίνακα του Τσαρούχη, ο δρομέας του Βαρώτσου, ο πρωταγωνιστής του Λέο Καράξ.

Θα τον ακούσεις στην “Επέλαση των Βαλκυριών” του Βάγκνερ, στο ρέκβιεμ του Μότσαρτ και στην “Ωδή στη χαρά” του Μπετόβεν. Ίσως τον ακούσεις στο μανικό σόλο του Πετρολούκα Χαλκιά και μπορεί να τον διαβάσεις στις λέξεις του Φερνάντο Πεσσόα, στην “Ώρα του διαβόλου”.

Για τον Ντράζεν θα γραφτούν ύμνοι θρηνητικοί, αποθεωτικοί και μία και μόνο προσευχή, αυτή του Πεπτωκότος Αγγέλου.

Το μέλλον επιβεβαιώνει το παρελθόν και φέρνει πολύ κοντά τις παράλληλες πορείες. Το φαινόμενο δεν είναι αόριστο, υπάρχει στην επανάληψη της κυκλικής πορείας, αυτής που φέρνει τον Ντράζεν Πέτροβιτς δίπλα στον Μάικλ Τζόρνταν. Ο Ντράζεν δεν ακολουθούσε τον κύκλο, τον δημιουργούσε! Το ίδιο φυσικά και ο “MJ”. Η αναταραχή στην ήρεμη επιφάνεια οφείλεται στο ξαφνικό εσωτερικό χτύπημα. Και ο Κροάτης μας έδωσε πολλά και ίδια με αυτά του Τζόρνταν. Η έκφραση την ώρα του αγώνα, ακόμη και η γλώσσα, σαν τραχιά υπογράμμιση της προσπάθειας, του κόπου, του πάθους.

Ο Ντράζεν στα 20 του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, εκεί που στα 21 ο κόσμος γνώρισε τον “Air”. Ο Ντράζεν να θέλει να αποδείξει ότι είναι ο καλύτερος και ο Τζόρνταν να συμφωνεί δίχως δεύτερη σκέψη. Ο Ντράζεν να προπονείται, να προπονείται, να προπονείται και ο Τζόρνταν να αυτομαστιγώνεται αλύπητα. Ο Ντράζεν Πέτροβιτς δίπλα στους κορυφαίους του κόσμου και ένας από τους λίγους που ακολούθησαν την αντίθετη πορεία των δακτυλίων της κόλασης.

Η υπενθύμιση της αξίας και της θέσης του στο παγκόσμιο μπασκετικό στερέωμα γίνεται για έναν λόγο, αυτόν της μνήμης. Το παγκοσμιοποιημένο προϊόν του μπάσκετ σαρώνεται από την τυραννία του ενεστώτα και την ακόρεστη ανάγκη των MME για λαμπερά σύμβολα. Σε αυτό το πεδίο κυριαρχούν οι σταρ του ΝΒΑ και το μάρκετινγκ που το συνοδεύει.

Γι’ αυτό ας θυμόμαστε από πού ξεκίνησε ο Ντράζεν και πού έφτασε. Η άνοδος της κόλασης τον έβαλε δίπλα στον Μάικλ Τζόρνταν και όλους τους άλλους υπερπαίκτες. Ένα είναι σίγουρο: το ταξίδι ήταν μεγάλο και δύσκολο. Δυστυχώς γι’ αυτόν τον κάλεσαν πίσω και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να χαμογελάσει διαβολικά. Ξανά στην πυρά, ξανά ζωντανός στη μνήμη μας.

Το πιο ζωντανό κομμάτι της ζωής και της μνήμης είναι ο θάνατος. Στην περίπτωση του Ντράζεν Πέτροβιτς, ο θάνατος συναντήθηκε με τη ζωή τη στιγμή της κορύφωσης της. Ο Ντράζεν στα 28, στην ακμή της καριέρας του. Έχει αποδείξει ότι μπορεί να τα καταφέρει παντού. Το μέχρι πριν λίγο καιρό απρόσιτο και ελιτίστικο κλαμπ του ΝΒΑ τον είχε κάνει μέλος του. Άπαντες τον σέβονταν και αναγνώριζαν την αξία του.

Το καλοκαίρι του 1993 όμως η κακή επαγγελματική νοοτροπία τον σπρώχνει εκτός ΗΠΑ και ΝΒΑ. Η προοπτική επιστροφής στην Ευρώπη δελεαστική και αναπόφευκτη την ίδια στιγμή. Ο Παναθηναϊκός είναι κοντά στη μεγάλη μεταγραφή, η εθνική Κροατίας προετοιμάζεται για το Ευρωμπάσκετ 1993 και ο “Μότσαρτ” θυμίζει στο κοινό ποιος είναι. Μετά από αγώνα στην Πολωνία –προκριματικά- αποφασίζει να μην επιστρέψει στην Κροατία με τους συμπαίκτες του.

Ταξιδεύει με ιδιωτικό όχημα και η εικόνα επιστρέφει στα αόρατα, μικροσκοπικά, τεταρτημόρια της. Βρεγμένη άσφαλτος, νταλίκα, διαχωριστική νησίδα, δεν φορούσε ζώνη ασφαλείας, 17:20, Ντένκεντορφ. Ο Ντράζεν είναι νεκρός, ο χρόνος σταματά, οι καρδιές ακούγονται συλλογικά, μια χώρα πενθεί, ο μπασκετικός κόσμος μουδιάζει και αναζητεί το ταλέντο που πήρε μαζί του ο Κροάτης.

Μας έμειναν οι ώρες, το αναπάντητο “γιατί;” και η άσφαλτος που δεν στέγνωσε ποτέ.

Και από τον θάνατο στη ζωή. Από το ξεκίνημα στην εξέλιξη και από κει στην εδραίωση και την εξασφάλιση της υστεροφημίας. Στην αρχή της μέσης εφηβικής ηλικίας, το 1976, κάνει τα πρώτα μπασκετικά βήματα με τη φανέλα της Σίμπενικ. Λογικό να ξεκινήσει από την ομάδα της γενέτειρας του. Αυτό που δεν ήταν λογικό, με την έννοια του απρόσμενου, ήταν οι ηγετικές του ικανότητες. Τις έδειξε από την ηλικία των 12 και οι προπονητές του γρήγορα τον προώθησαν στην πρώτη ομάδα της Σίμπενικ.

Στα 15 του ήταν άντρας μπασκετικά και ετοιμαζόταν για μεγάλες στιγμές. Η επιμονή και η δίψα του για διάκριση ανεβάζουν επίπεδο τη Σίμπενικ και στις αρχές των 80’s ανήκει στις αξιόλογες ομάδες του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ. Το 1983, σε ηλικία 18 ετών, με δύο βολές στον τελικό με την Μπόσνα δίνει τη νίκη και τον τίτλο στην ομάδα του. Η Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης ωστόσο ακυρώνει το ματς λόγω παρατυπιών και διατάζει την επανάληψη του στο Νόβι Σαντ. Ο ίδιος αρνείται και οι συμπαίκτες του ακολουθούν την απόφαση του.

Το όνομα και η αξία του είναι γνωστά στη γιουγκοσλαβική επικράτεια και οι προτάσεις για μεταγραφή αφθονούν. Έτσι, το 1984 θα επιλέξει την Τσιμπόνα και ως το 1988 θα την κάνει πανευρωπαϊκή δύναμη. Είναι τα χρόνια που το Ζάγκρεμπ θα γίνει μητρόπολη και τόπος μπασκετικού προσκυνήματος. Ο Ντράζεν είναι η αιτία της μπασκετικής ευωχίας που είχε καλεσμένους όλους του πολίτες της πόλης. Δεν πρόκειται για υπερβολή. Στις δύο πρώτες σεζόν τα παιχνίδια διεξάγονται στη “Dom Sportova” και σύντομα ο τόπος δεν χωρά το μεγαλείο του Κροάτη. Σκοράρει ασταμάτητα, οι μέσοι όροι του προκαλούν δέος, η Τσιμπόνα κερδίζει τη Ρεάλ Μαδρίτης, κατακτά πρωταθλήματα, κύπελλα πρωταθλητριών (1985, 1986), κυπελλούχων…

Ο Ντράζεν είναι ο καλύτερος και κοιτά μόνο μπροστά, στην ψηλότερη κορυφή. Τα δύο επόμενα χρόνια είναι φανερό ότι η γιουγκοσλαβική επικράτεια δεν μπορεί να τον κρατήσει. Η Ρεάλ Μαδρίτης κάνει τα πάντα για να τον αποκτήσει και του δίνει ποσό-ρεκόρ για την εποχή: ένα εκατομμύριο δολάρια!

Η μία σεζόν στη Μαδρίτη απέδειξε ότι ο “Διάβολος” γίνεται αμέσως αντιληπτός και τρομακτικός. Οι φίλοι της Ρεάλ τον αγάπησαν, οι αντίπαλες άμυνες δεινοπάθησαν και η τροπαιοθήκη της “Βασίλισσας” δέχτηκε δύο τρόπαια, το κύπελλο Ισπανίας και το κύπελλο Κυπελλούχων. Θα γίνει ο “λευκός ιππότης” της Ρεάλ και σε 47 αγώνες θα σημειώσει 1026 πόντους (28.3 μ.ο). Τα δύο τρόπαια φέρουν την υπογραφή του. Στον τελικό του κυπέλλου Ισπανίας εναντίον της Μπαρτσελόνα ψηφίζεται ως ο καλύτερος παίκτης.

Το επιβεβαιώνει και στον τελικό του Κυπελλούχων απέναντι στην Καζέρτα σημειώνοντας 62 πόντους! Πριν φτάσει εκεί είχε πληγώσει την ομάδα που τον λάτρεψε, την Τσιμπόνα. Δεν θα πάρει το πρωτάθλημα Ισπανίας (θα το κερδίσει η Μπαρτσελόνα) όμως ο ουρανός της Ευρώπης δεν μπορεί να τον κρατήσει. Στο ΜακΝτόναλντ Όπεν του 1988 δείχνει γιατί τον επέλεξαν οι Πόρτλαντ Τρέιλ Μπλέιζερς στο ντραφτ του ’86.

Είχε έρθει η ώρα το ΝΒΑ να μάθει τι σημαίνει Ντράζεν Πέτροβιτς. Το ταξίδι –τότε- ήταν για λίγους, όμως για τον Κροάτη δεν υπήρχε άλλος προορισμός. Δεν είχε να αποδείξει κάτι στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είχε να αποδείξει τα πάντα. Η υποτίμηση των ευρωπαίων παικτών ήταν ξεκάθαρη και προκλητική. Ο Ντράζεν ήξερε ότι μπορεί να παίξει στο καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου και σε λίγο καιρό το έμαθαν και οι αμερικανοί φίλαθλοι και συμπαίκτες.

Με πολλή δουλειά βελτίωσε σωματικές και τεχνικές δυνατότητες και έγινε ο σούτινγκ γκαρντ με το καλύτερο ποσοστό στα σουτ, τόσο εντός παιδιάς όσο και από την περιοχή του τριπόντου. Ο Ρέτζι Μίλερ τον θεωρούσε τον καλύτερο σουτέρ που είδε και οι Νιου Τζέρσεϊ Νετς απέσυραν τη φανέλα του με το νούμερο τρία.

Τα πρώτα χρόνια στο Πόρτλαντ ήταν δύσκολα. Ο χρόνος συμμετοχής ελάχιστος και ο λόγος που δεν έδειξε το εύρος των ικανοτήτων του. Ο παραγκωνισμός του οφειλόταν στο ότι είχε μπροστά του τους Κλάιντ Ντρέξλερ, Τέρι Πόρτερ και στην προκατάληψη του προπονητή Ρικ Έιντελμαν για τους Ευρωπαίους. Η παραμονή στο Όρεγκον ήταν δυσβάσταχτη και η αλλαγή ομάδας επιβεβλημένη, αρκεί να είχε χρόνο συμμετοχής. Οι Νιου Τζέρσεϊ Νετς τον εμπιστεύτηκαν και ανταμείφθηκαν. Με τη σταθερή συνεισφορά σε σκορ και θέληση για νίκη, ο σύλλογος βελτιώθηκε και μπήκε στις αξιόλογες δυνάμεις του ΝΒΑ.

Τι μένει από την καριέρα, τη ζωή, του Ντράζεν Πέτροβιτς; Η Γιουγκοσλαβία, η Κροατία, οι ΗΠΑ, ένας δρόμος στη Γερμανία, η Ισπανία… Μέρη του κόσμου κι αυτός μέρος του κόσμου. Το πύρινο βλέμμα, το διαπεραστικό χαμόγελο, η παιδική εμμονή με τη νίκη, τον πήγαν –μπασκετικά- παντού. Αθλητής του κόσμου, αλλά δεν αρκεί για την αποτίμηση. Το σίγουρο είναι ότι πότε δεν αγωνίστηκε για το εφήμερο και το βραχυπρόθεσμο. Το απροσδιόριστο “αύριο” ήταν πάντα το εφικτό-ανέφικτο όνειρο.

Γι’ αυτό και είναι οικουμενικός. Αν η δράση σε συλλογικό επίπεδο έριχνε κι ένα σύνορο, αυτή σε εθνικό και στο ΝΒΑ έδειξε τη διεθνιστική δύναμη του Ντράζεν. Με την εθνική Γιουγκοσλαβίας και μετά με αυτήν της Κροατίας κέρδισε τα πάντα. Σε πανευρωπαϊκό, παγκόσμιο και Ολυμπιακούς Αγώνες, χρυσός, ασήμι και χαλκός έγιναν τα γήινα αντίδωρα της “διαβολικής” προσφοράς του. Τα αγωνιστικά του χαρακτηριστικά -σχεδόν τέλειο σουτ, βλέμμα και δυνατότητες πλέι μέικερ, ηγετικές ικανότητες- τον έστειλαν στους “Αθάνατους” του αθλήματος (Hall of Fame) και οι αντανακλάσεις της εικόνας του έφεραν τον κόσμο δίπλα του. Ευρώπη, Ασία στον δρόμο του “Διαβόλου” και το παγκόσμιο μπάσκετ τον ευγνωμονεί.

Για την πατρίδα του είναι ο ίσκιος της, ο πόνος και η επιτυχία της. Ναι, σε αθλητικό επίπεδο, όμως η αξιοσύνη, το σπουδαίο επίτευγμα, η αναγνώριση και η μεταφορά της πατρίδας παντού, τον καθιστούν εθνικό σύμβολο, κομμάτι της ψυχής των απανταχού Κροατών. Ο επίλογος όμως δεν γράφτηκε. Στο τετράδιο ευχών των γάμων Ουρανού-Κόλασης ο Ντίλαν Τόμας σημειώνει:

Κι ο θάνατος δε θα χει εξουσία.
Γυμνοί οι νεκροί στον άνεμο, πουνέντες το φεγγάρι,
με τον άνθρωπο θα σμίξουν όταν γλειφτούν τα κόκαλα
και τα γλειμμένα κόκαλα σκορπίσουν,
θα χουν αστέρια στους αγκώνες και στα πόδια
αν και τρελοί, θα συνεφέρουν,
αν και πνιγμένοι στα βαθιά, θ’ αναδυθούν
αν εραστές χαμένοι αυτοί, δε θα χαθεί η αγάπη
κι ο θάνατος δε θα χει εξουσία.

Πηγές
-“Sports of The Times; Petrovic An Athlete Of the World” [nytimes]

-mmcdrazenpetrovic.hr [Drazen Petrovic Museum]