Amy Winehouse: Μην επιστρέψεις ποτέ!

Η Amy Winehouse δεν ανήκε στην ψηφιακή εποχή, δεν ανήκε στην πλαστική, δεν ανήκε στην κακόγουστη επιδεικτική, δεν ανήκε στην οργισμένη, αχαλίνωτη πολιτιστική περίοδο, ούτε στη στοχαστική, φανταστική. Ας το απλοποιήσουμε, σχηματοποιήσουμε. Δεν ανήκε στα 00’s, 90’s, 80’s, 70’s, 60’s. Η θέση της ήταν και είναι στα 50’s και 40’s. Ο προσδιορισμός «retro-soul» που της αποδόθηκε ήταν και είναι απόλυτα σωστός. Σημειώστε όμως την εξής λεπτομέρεια: η κατηγοριοποίηση της δεν αφορούσε μόνο την καλλιτεχνική της υπόσταση, αφορούσε κάθε πτυχή της. Σ’ ένα αφιλόξενο κοινωνικά περιβάλλον και με την πρόοδο να σαρώνει τα πάντα, περιπτώσεις σαν τη δική της ήταν και είναι πολύ δύσκολο να μακροημερεύσουν. Οι προσωπικοί της δαίμονες την καταδίκασαν αφήνοντας την χωρίς επιλογή: Ή θα ξεπερνούσε τη σκιά της ή θα χανόταν σε αυτήν. Η πρώτη κατάληξη θα ήταν εφικτή μόνο αν ο άνθρωπος διαχωριζόταν από τον καλλιτέχνη με φυσικό τρόπο. Αυτό, όμως, είναι αδύνατο και ο ανίσχυρος, αυτοκαταστροφικός, άνθρωπος όρισε και την πορεία του ξεχωριστού, ισχυρού καλλιτέχνη. Επηρεάστηκε από τις Σάρα Βόχαν (Sarah Vaughan) και Ντίνα Ουάσιγκτον (Dinah Washigton), καλλιτέχνιδες της τζαζ, της R&B, της Μπόσα Νόβα, των γκόσπελ, των μπλουζ, γυναίκες που επέβαλλαν την παρουσία τους στα 40’s, 50’s. Εκεί, λοιπόν, υπάρχει μια θέση και για την Amy Winehouse και η φωνή, η εικόνα της θα μας το θυμίζει πάντα, κι ας μην την κατάλαβε κανείς, ας μην μπόρεσε κανείς να τη σώσει.

Ποτέ δεν ήταν εύκολο να ζεις μια ζωή στα όρια, εκτός ορίων, μια ζωή rock n roll. Κι αν η ζωή του καθενός είναι προδιαγεγραμμένη, η απώλεια ανήκει πάντα στο άγνωστο και στο αταξινόμητο. Αυτή της Amy Winehouse σίγουρα ήταν μεγάλη και σίγουρα δεν έχει αναπληρωθεί. Αναντικατάστατη; Μπορεί. Απαραίτητη για τη μουσική σίγουρα. Ο εθισμός στα ναρκωτικά κατέστρεψε αυτή τη βραχνή, απότομη φωνή που έβγαινε από τα βάθη του σώματος και της ψυχής της. Η μουσική της «μίλησε» με τέτοια δύναμη και πειθώ στους ακροατές, που το δεύτερο της άλμπουμ -το «Back to Black»- πούλησε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο το 2007 στη Μεγάλη Βρετανία. Την ίδια χρονιά, στον ίδιο τομέα, έφτασε στο νούμερο δύο στις ΗΠΑ, μία από τις λίγες βρετανίδες καλλιτέχνιδες που σημείωσαν τέτοια υπερατλαντική αναγνώριση! Η τεράστια αποδοχή του δεύτερου δίσκου παρέσυρε τον πρώτο –«Frank» (2003)- και μαζί έφτασαν τα 12 εκατομμύρια πωλήσεις παγκοσμίως!
Γεννημένη σε εβραϊκή οικογένεια, στο βόρειο Λονδίνο, μεγάλωσε ακούγοντας τα τζαζ άλμπουμ του πατέρα της (οδηγός ταξί). Η ζωντανή παράσταση-εκτέλεση γρήγορα έγινε το πεδίο στο οποίο θα ένιωθε άνετα. Σε ηλικία οκτώ ετών παρακολουθούσε μαθήματα σε καλλιτεχνικό σχολείο (σ.σ stage school). Πέρασε χρόνο σε τρία απ' αυτά εκ των οποίων το ένα ήταν το «Sylvia Young theatre school». Δεν προσπαθούσε αρκετά όμως, ενώ τα εξεγερτικά ένστικτα άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους: στα 16 είχε κάνει το πρώτο της τατουάζ και κάπνιζε κάνναβη. Οι γονείς της, που είχαν χωρίσει, κατάλαβαν αμέσως πως «θα έκανα ό,τι ήθελα» όπως δήλωνε η ίδια.

Η μουσική βιομηχανία τη γνωρίζει όταν το αγόρι της, στην εφηβεία, στέλνει κασέτα της σε δισκογραφική εταιρεία. Η αντίδραση, αποτίμηση, συνοψίζεται στη φράση «δεν μοιάζει με τίποτα που έχουμε γνωρίσει», τα λόγια, τότε, του τραγουδοποιού Φέλιξ Χάουαρντ. Το ξεκίνημα γίνεται με τον δίσκο «Frank» (2003) και την εταιρεία «Island». Τραβά αμέσως την προσοχή της παγκόσμιας «Universal» και του μάνατζερ, παραγωγού, επιχειρηματία Σάιμον Φιούλερ (Simon Fuller).
Η μοναδικότητα της συναντά παρόμοιες περιπτώσεις στις παλιότερες γενιές (Dusty Spingfield, Maggie Bell). Μόνο εκεί όμως, πουθενά αλλού. Η καλλιτεχνική της παρουσία δεν έχει ταίρι στις ηλικίες κάτω των 40 ετών! Το δισκογραφικό της ντεμπούτο αλλάζει τα δεδομένα στη γυναικεία ποπ σκηνή. Από τη στυλιζαρισμένη, επιτηδευμένη επιθετικότητα, περνάμε στο ανήσυχο πνεύμα και την ελκυστική αδιαφορία, δυσφορία, αναρχία της Winehouse. Κοινό και κριτικοί θα την κατατάξουν στις φωνές της τζαζ. Το «Frank» δεν θα κερδίσει την προσοχή που άξιζε. Η αγορά, οι ακροατές, οι ειδικοί δεν ξέρουν ακόμη τι τους περιμένει. Η μεγάλη μεταμόρφωση ετοιμάζεται…
Η προώθηση του πρώτου άλμπουμ τελειώνει και ξεκινά η διαδικασία για το επόμενο. Σε αυτό το διάστημα γνωρίζει τον μελλοντικό της σύζυγο Μπλέικ Φίλντερ-Σίβιλ (Blake Fiedler-Civil). Η έλξη ήταν άμεση -τουλάχιστον από τη μεριά της Winehouse- και όταν ο Σίβιλ, λίγους μήνες μετά, τελείωση τη σχέση, η Amy έδωσε στο κοινό το «Back to Black». Το χτύπημα στην ψυχή της ήταν τόσο μεγάλο που «ήθελα να πεθάνω» έλεγε. Τέλη 2006 κυκλοφορεί η δεύτερη δουλειά της και στις δημόσιες εμφανίσεις προώθησης η άγρια πλευρά παίρνει τον έλεγχο. Πέρα από τις σωματικές, αισθητικές, αλλαγές, το πιο ανησυχητικό ήταν η εξάρτηση από ναρκωτικά και αλκοόλ. Μέσα από τα τραγούδια της ήταν ειλικρινής, ωμή και κομμάτια όπως αυτό που έδωσε τον τίτλο και το «Rehab» πέρασαν αμέσως στο κοινό. Η λάιτ τζαζ που χαρακτήρισε το «Frank» αντικαταστάθηκε από σπινθηροβόλα, άμεσα, ταπεινά R&B κομμάτια. Πάνω απ’ όλα όμως ήταν η απόδοση, η ερμηνεία της Winehouse που σφράγισε το «Back to Black». Τραγούδησε με τέτοιο σπαραγμό που ήταν λες και η καρδιά της είχε γίνει χίλια κομμάτια. Η αποδοχή είναι γρήγορη και τεράστια. Το άλμπουμ θεωρείται επαναστατικό και σαρώνει.

Η έκθεση του προσωπικού, συναισθηματικού, δράματος έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σύνδεση του «Back to Black» με το κοινό. Η αποτυχία της σχέσης της με τον Σίβιλ ήταν τραύμα ανοιχτό που την πλήγωνε διαρκώς. Η συμπεριφορά της μόνιμα αλλοπρόσαλλη και σε δημόσια θέα. Παρ’ όλα αυτά, η καριέρα της εκτοξεύτηκε: βραβεία, διακρίσεις, χρήματα, της προσφέρθηκαν δίχως φειδώ.
Η επανασύνδεση και ο γάμος με τον Φίλντερ-Σίβιλ δεν βοήθησαν. Ο εύθραυστος και ανισόρροπος εαυτός έγινε πολύ επικίνδυνος. Οι φήμες την ήθελαν να κάνει χρήση ηρωίνης και να προκαλεί κοψίματα στο σώμα της! Ο Σίβιλ συνελήφθη για επίθεση σε ιδιοκτήτη παμπ. Η Winehouse, εν αντιθέσει με το τραγούδι της, προσπάθησε να αποτοξινωθεί αρκετές φορές. Μάταια. Κι ενώ ζούσε την προσωπική της κόλαση, η επιτυχία μεγάλωνε και το 2008 κέρδισε πέντε βραβεία Grammy. Τον επόμενο χρόνο χωρίζει οριστικά από τον Σίβιλ. Ακολουθούν διάφορες σχέσεις ενώ ετοιμάζει την επόμενη δουλειά της. Ο επικεφαλής της «Universal», ο Λούσιαν Γκρεντζ (Lucian Grainge), σημείωνε ότι τα «ντέμο» ήταν φανταστικά. Οι αυτοκαταστροφικές τάσεις όμως δεν την άφησαν ποτέ. Συλλήψεις για διατάραξη δημόσιας τάξης, νοσηλείες για διάφορες παθήσεις… Υπήρξαν φωτογραφίες που την έδειχναν αναίσθητη σε παγκάκι… Στην τελευταία της δημόσια εμφάνιση έδειξε και το πώς θα «έφευγε». Χόρεψε μέσα σε ονειρικούς κύκλους και μετά χάθηκε! Δεν τραγούδησε ούτε μία νότα, το μαύρο την είχε «καταπιεί» και σε αυτό ήθελε να επιστρέψει.

Πηγή
-«Amy Winehouse obituary» [theguardian.com]