Ζουέλα: «Τη λύση θα τη δώσει ο μαύρος. Ο κορυφαίος στον κόσμο είναι Ελληνας και μαύρος, ο Γιάννης»

Ας τα πάρουμε από την αρχή... Πώς θυμάσαι τα πρώτα σου χρόνια στην Αγκόλα;

«Είμαι πολύ χαρούμενος με τη ζωή μου. Ο Θεός μού έδωσε την ευκαιρία να ζήσω, γιατί από την εγκυμοσύνη οι γιατροί είχαν πει στους γονείς μου ότι δεν θα ζήσω πολλά χρόνια.

Έτσι, το πώς έχω επιβιώσει έχει να κάνει με το τον τρόπο που γεννήθηκα. Η μητέρα μου πάλεψε για τη ζωή της, ενώ εγώ είχα έρθει στον κόσμο με πολλές αδυναμίες. Ήμουν μέσα στη θερμοκοιτίδα. Έκλαιγα συνέχεια, πεινούσα και δεν ήξεραν τί έχω. Απ' όταν γεννήθηκα δεν μπορούσα να πιω γάλα. Η μάνα μου δεν ήταν βέβαιο ότι θα ζήσει, όπως σας είπα. Ήμουν πάντα διαφορετικός. Έτσι μ' έβγαλαν Ζουέλα. Το όνομά μου στη διάλεκτό μας στην Ανγκόλα σημαίνει "πες τα μας". Αργότερα, οι γονείς μου μού έδωσαν ελευθερία από μικρό παιδί».

Ποιο ήταν ακριβώς το πρόβλημα που είχες;

«Η μητέρα μου κόντευε να πεθάνει, έτσι εγώ δεν μπορούσα να πιω γάλα. Στην Αφρική τότε ήταν πολύ δύσκολα. Εγώ λόγω του προβλήματος που είχε η μητέρα μου δεν μπορούσα να πιω γάλα και σύμφωνα με τους γιατρούς δεν μπορούσα να επιβιώσω, αλλά τα κατάφερα».

Οι γονείς σου με τι ασχολούνταν;

«Ο πατέρας μου ασχολούνταν με επιχειρήσεις, δούλευε στη μεγαλύτερη εταιρεία πετρελαίου στην Αγκόλα κι η μητέρα μου ήταν επιχειρηματίας.

Ο λόγος που ήρθαμε στην Ευρώπη ήταν ξεκάθαρα για την εκπαίδευση. Στην εταιρία του πατέρα μου όλοι οι εργαζόμενοι ήταν λευκοί, έρχονταν άνθρωποι απ' όλον τον κόσμο. Ο πατέρας μου έκανε πολλά ταξίδια και είχε άλλη κουλτούρα».

Οι παραστάσεις που υπάρχουν στο μυαλό σου από την παιδική σου ηλικία ποιες είναι;

«Θα σας πω... Μεγάλωσα σε μια πολύ πλούσια οικογένεια στη Λουάντα. Μεγάλωσα μέσα σε κολέγιο και στο σπίτι μου είχα νταντά για να προσέχει εμένα και τα αδέρφια μου. Μου ζητάς να γυρίσω πίσω 35 χρόνια. Θυμάμαι μόνο αυτό από εκεί. Θυμάμαι επίσης, όταν πήγαμε στην Πορτογαλία ότι είχε πολύ κρύο, γιατί στην Αγκόλα είχε πολλή ζέστη. Πρώτα είχε πάει ο πατέρας μου για να βρει το σπίτι που θα μέναμε.

Αν και Αφρικανός, στη Λεϊρία που ήμασταν μεγάλωσα μέσα σε λευκούς. Δεν έχω φίλους μαύρους γιατί δεν μεγάλωσα μαζί τους. Έχω πάρει την ίδια εκπαίδευση που έχουν οι λευκοί και έχω την ίδια νοοτροπία μ' αυτούς.

Και στο ποδόσφαιρο και στο σχολείο είναι το ίδιο. Κατάλαβα στη διάρκεια ότι οι φίλοι μου ακολουθούσαν ο ένας τον άλλον, εγώ δεν ακολούθησα κανέναν. Πήρα το δικό μου δρόμο. Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνετε... Πάντα έκανα αυτό που ήθελα εγώ. Και στις σχέσεις μου σεβόμουν το "θέλω" του άλλου. Και με τους προπονητές, ποδοσφαιριστές... ΣΕΒΟΜΟΥΝ. Αυτή η είναι παιδεία κι η ζωή μου.

Θα σας πω και πώς ήταν το σκεπτικό μου όταν ήμουν νεαρός. Στην αρχή δεν με έβαζαν να παίζω βασικός. Εγώ δεν εγκατέλειψα, προετοιμαζόμουν για τη στιγμή μου. Όταν πήρα την ευκαιρία, την άρπαξα και άρχισα να παίζω».

Πώς ξεκίνησες να παίζεις ποδόσφαιρο;

«Εγώ κι ο αδερφός μου θέλαμε να παίξουμε μπάλα. Ο πατέρας μας, μας πήγε στο γήπεδο, στη Λεϊρία. Δεν ξέραμε κανέναν εκεί... Μας άφησε. Στις αλάνες παίζαμε με τους φίλους μας κι έτσι άρχισα να αγαπάω το ποδόσφαιρο. Στη συνέχεια έγινα και ballboy στη Λεϊρία. Άρχισα να γουστάρω. Έβλεπα στα πρόσωπα των παικτών την ευτυχία όταν έπαιζαν, όταν έτρεχαν... Ήμουν το παιδί με το χαμόγελο στα χείλη όλη την ώρα».

Ποιος ήταν ο παίκτης που σε έκανε να γελάς περισσότερο;

«Το "φαινόμενο" ο Ρονάλντο, ο Φίγκο, ο Γκουαρντιόλα... Όμως, αυτά που έκανε το "φαινόμενο", δεν τα βλέπουμε πλέον. Έπαιρνε τη μπάλα από το κέντρο και τους περνούσε όλους. Άρχισα να βλέπω το ποδόσφαιρο στη συνέχεια σαν στόχο. Όχι τόσο αγωνιστικά. Δεν έβλεπα ποτέ ότι θέλω να γίνω ο καλύτερος παίκτης. Έλεγα ότι μπορώ να γίνω επαγγελματίας κι ότι μπορώ να παίξω. Ποτέ δεν είπα "θέλω να γίνω καλύτερος από εσένα". Ίσως και γι' αυτό έπαιξα τελικά σε επαγγελματικό επίπεδο».

Το πρώτο σου παιχνίδι πώς το θυμάσαι;

«Ενιωσα πολύ χαρούμενος. Στη Λεϊρία, αρχικά, ήμουν επιθετικός και μπορώ να πω ότι ήμουν από τους καλύτερους παίκτες στην Ακαδημία. Αρχικά, δεν με έβαζαν να παίζω αλλά εξελίχθηκα. Όταν δεν έπαιζα, προετοιμαζόμουν για τη στιγμή αυτή. Έβλεπα ότι μπορώ. Το κλειδί, όμως, ήταν ο Μουρίνιο».

Ο Μουρίνιο;

«Ναι, ο Μουρίνιο στη Λεϊρία. Στην Ακαδημία οι προπονητές που είχαμε ήταν τραπεζίτες, καθηγητές... Δεν πιστεύω ότι υπήρξε τότε εξέλιξη στις γνώσεις των ανθρώπων που ήταν μέσα στο ποδόσφαιρο. Ο Μουρίνιο ήρθε και με κέρδισε με τον τρόπο του.

Τότε ήμουν στην Κ19, η Λεϊρία είχε πάρει έναν παίκτη μη κοινοτικό και δεν υπήρξε άλλη θέση ξένου. Ετσι, η ομάδα ήθελε να με διώξει. Φαντάσου, πριν 20 χρόνια στην Κ19 έκαναν μεταγραφές... Γι' αυτό σου λέω ότι σκέφτομαι διαφορετικά, δεν είναι επειδή είμαι πιο έξυπνος.

Είχα συνειδητοποιήσει ότι θα φύγω. Στεναχωριόμουν γιατί θα έφευγα από την Λεϊρία ύστερα από 8 χρόνια. Είπα "εντάξει, πήρα όλη την εκπαίδευση, μπορεί να μην έπαιξα αλλά είμαι έτοιμος για να παίξω". Ενώ γυρνούσαμε με την ομάδα από ένα φιλικό με τη Σαλαμάνκα, στο οποίο ήμουν ο καλύτερος παίκτης και είχα βραβευτεί, ήμασταν ακόμη μέσα στο λεωφορείο. Χτυπάει το τηλέφωνο του προπονητή της Κ19. Ένιωσα κάτι μέσα μου. "Θέλω να τον δω πριν φύγει". Αυτή ήταν η ατάκα του Μουρίνιο στον προπονητή. Εκεί ένιωσα κάτι, είπα μέσα μου "ο Θεός ξέρει". Ο Μουρίνιο αποφάσισε τότε να κάνω προπονήσεις με την πρώτη ομάδα και έπαιζα αγώνες με τους μικρούς».

Ο παίκτης που πήγε να σου πάρει τη θέση ποιος ήταν;

«Ήταν ένας Βραζιλιάνος, δεν έπαιξε ποτέ επαγγελματικά. Στον Μουρίνιο κανένας από τη διοίκηση δεν είχε μιλήσει για μένα. Ο Μουρίνιο είπε "προτιμώ εσένα, δεν θα φύγεις".

Μου λέει "αύριο έχουμε προπόνηση, την τάδε ώρα να είσαι εδώ". Του απάντησα: "Όχι, έχω σχολείο. Πρέπει να σπουδάσω". Ξαφνιάστηκε. Μου λέει "εσύ σπουδάζεις;". Του λέω: "Ναι, είμαι απ' εδώ, από την πόλη". Οι γονείς μου με άφησαν στη Λεϊρία παρόλο που τότε είχαμε αγοράσει σπίτι στη Λισαβόνα και είχαν μετακομίσει εκεί.

Ο Μουρίνιο κατανόησε την επιθυμία μου και μου είπε ότι μετά το σχολείο, θα έβρισκε ώρες για να κάνω και προπονήσεις. Κι έτσι έκανε».

Εκανε εντύπωση στον Μουρίνιο το ότι ήθελες να σπουδάσεις δηλαδή.

«Ήμουν παίκτης της Κ19, σπούδαζα οικονομικά και έκανα πρακτική στην ασφαλιστική ΑΧΑ. Πήγαινα στις προπονήσεις με το κοστούμι. Τα παιδιά γελάγανε, δεν είχαν συνηθίσει σ' αυτές τις εικόνες. Κι ακόμη και σήμερα δεν έχει αλλάξει αυτό».

Τί θυμάσαι από τη σχέση σου με τον Μουρίνιο;

«Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι με πήγαινε σπίτι, μου έφερνε φαγητό ή πηγαίναμε μαζί για φαγητό. Μου μιλούσε για την κόρη του, για τη γυναίκα του. Αν δεν κάνω λάθος είναι ψυχολόγος. Μου έλεγε για τον γιο του, τον Ζούκα. Μιλούσε για τη ζωή, για τις εμπειρίες του στην Μπαρτσελόνα και 'γω άκουγα.

Πριν πάει στην Πόρτο ήξερα ότι τον ήθελε η Μπενφίκα. Ακουσα τον πρόεδρο της Λεϊρία να μιλάει με τον πρόεδρο της Μπενφίκα τότε. Από 'κει πήρα από την προσωπικότητά του το κομμάτι "ό,τι θέλεις μπορείς να το πετύχεις. Αν, όμως, θες να πετύχεις θα κάνεις ό,τι λέω εγώ". Όλα εξαρτώνται από εμάς. Γι' αυτό κι όταν άρχισα να ασχολούμαι με τα παιδιά. Έλεγα στους γονείς: "Ασε το παιδί να κάνει ό,τι θέλει. Αν αποφασίζεις εσύ, θα κουβαλάει αυτό για όλη του τη ζωή". Κατάλαβες;».

Είναι όπως έκαναν οι γονείς σου σε εσένα, που σε άφησαν στη Λεϊρία να πάρεις το δρόμο σου.

«Ναι, όλα είναι θέμα εκπαίδευσης. Μετά με τον Μουρίνιο κατάλαβα πολλά... Πριν την Πόρτο, ήμουν κάθε μέρα με τον Μουρίνιο, πίναμε καφέ μαζί. Οι άλλοι στην ομάδα έλεγαν: "Ο Ζου είναι το παιδί του Μουρίνιο". Ήξερα ότι όλοι ήθελαν τον Μουρίνιο τότε, όπως κι η Μαρσέιγ... Φαινόταν η διαφορά του με όλους αυτούς που είχαν περάσει από την Λεϊρία. Εφυγε και άφησε την ομάδα 2η, πίσω από την Σπόρτινγκ του Ζαρντέλ. Η Πόρτο ήταν 5η. Συνεργάστηκα με τον Πορτογάλο 6 μήνες.

Θυμάμαι ότι μου είχε πει: "Αν ήξερα ότι είσαι εδώ, θα έπαιζες. Αν μείνω του χρόνου σίγουρα θα παίζεις". Αρχισα να κλαίω και με ρώτησε "γιατί κλαις;". Του απάντησα "δεν θα μείνεις εδώ, δεν γίνεται να είσαι εδώ". Ο τρόπος που μας έκανε προπόνηση, η συμπεριφορά του... Ερχόταν στα αποδυτήρια και μας ρωτούσε τί θέλουμε, νοιαζόταν για τους παίκτες του. Εγώ τότε μάθαινα το πώς ήταν να είσαι επαγγελματίας.

Τότε, ήταν 20 παίκτες και όλοι είχαν στόχο να παίξουν. Εγώ ήξερα ότι δεν θα παίξω. Και γι' αυτό είχα το χρόνο και την άνεση να προετοιμαστώ κατάλληλα για τη στιγμή μου. Ο Μουρίνιο είχε πει: "Όποιος με βοηθήσει θα είναι μαζί μου". Και 'γω τώρα κάνω το ίδιο».

Πήρε τον Νούνο Βαλέντε μετά στην Πόρτο αν δεν κάνω λάθος.

«Ναι, πήρε Βαλέντε, Μαρσιέλ, Ντερλέι... Λέω αυτό το έκανε ο Μουρίνιο, έτσι πρέπει να κάνω και 'γω στα επαγγελματικά μου.

Όταν είπα στην Σπόρτινγκ "ελάτε μαζί μου, πάμε στην Ελλάδα να κάνουμε την Ακαδημία" ο πρόεδρος με κοιτούσε καλά καλά. Η Κάτια Αβέιο, η αδερφή του Κριστιάνο Ρονάλντο, το ίδιο. Όμως με άκουσαν γιατί κατάλαβαν ότι ξέρω τί τους λέω. Έχω παίξει μπάλα και ξέρω τον τρόπο.

Εχω γυρίσει τον κόσμο, αλλά ήθελα να ξεκινήσω από την Ελλάδα γιατί θέλω να δώσω σ' αυτήν τη χώρα ό,τι της αξίζει σε επίπεδο γνώσεων και εκπαίδευσης γύρω από το θέμα του ποδοσφαίρου».

Είπες ότι έχεις γυρίσει τον κόσμο. Το θέμα του ρατσισμού του έχεις βιώσει ποτέ;

«Σίγουρα αντιμετώπισα πάρα πολλά προβλήματα και μάλιστα σοβαρά. Όμως, θεωρώ ότι δεν ήταν θέμα χρώματος. Και εσείς μεταξύ σας οι λευκοί κάνετε διακρίσεις. Κι οι μαύροι μεταξύ τους κάνουν διακρίσεις. Οπότε θεωρώ ότι δεν έχει να κάνει με το χρώμα. Ο άνθρωπος δύσκολα δέχεται ότι κάποιος άλλος καταφέρνει κάτι που εκείνος δεν μπορεί».

Θες να μας περιγράψεις ένα περιστατικό και πώς εσύ το αντιμετώπισες;

«Κοίτα, εγώ μέσα στο ποδόσφαιρο δεν αντέδρασα ποτέ όταν κάποιος μου είπε "ε, μαύρε". Κατάλαβα ότι ήταν από το πάθος της στιγμής. Δεν είχε να κάνει επειδή έπαιζα στην Ξάνθη, στον ΠΑΟΚ... Όχι.

Όταν είμαι μόνος μου μπορεί να ξεσπάσω, να θέλω να τα σπάσω όλα. Όμως, ποτέ δεν πήγα να κάνω κακό σε κάποιον άλλον. Ίσως, σ' αυτό να με βοήθησε η πρώτη μου κοπέλα που ήταν ψυχολόγος. Μπορεί να μην είναι πλέον στη ζωή μου, αλλά με βοήθησε. Κατάλαβα το πώς να συμπεριφέρομαι στους άλλους. Όσο δίκιο κι αν έχεις μην αντιδράσεις γιατί θα το χάσεις. Γι' αυτό και λέω ότι όλα είναι θέμα παιδείας».

Τελικά, θα μας πεις ένα περιστατικό; Πιο πολύ για να παραδειγματιστούν άλλοι από τη δική σου στάση...

«Η ρατσιστική συμπεριφορά είναι ένα ξεκάθαρο αποτέλεσμα της έλλειψης παιδείας. Οπότε όταν βλέπω απέναντί μου έναν αμόρφωτο άνθρωπο, τί να του πω... Αρκεί να μην με ακουμπήσει. Ο άνθρωπος όταν έχει εκπαίδευση μπορεί να διαχειριστεί μια κατάσταση. Όταν δεν την έχει, όμως... Εμείς οι μαύροι έχουμε πιο σκληρό DNA. Δεν είναι θέμα δύναμης. Στην καρδιά μπορεί και να είμαστε. Είναι θέμα αντοχής. Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο δεν είχε μόνο το ταλέντο. Μπορεί ο Παπαλουκάς να είχε πιο πολύ ταλέντο. Απλά, ο Γιάννης άντεξε, γιατί στο ΝΒΑ είναι όλοι μαύροι. Ο Γιάννης δεν είναι ξένος, είναι σαν αυτούς.

Γι' αυτό και 'γω μέσα απ' αυτό που κάνω θέλω να εξελίξω τα παιδιά και ως ανθρώπους. Η κοινωνία μας είναι γενικά χαλασμένη και δεν αντιλαμβανόμαστε οι άνθρωποι τί λέμε και τί κάνουμε. Δεν θα σταματήσει αυτό, θα συνεχιστεί.

Η κοινωνία στην Ελλάδα δεν είναι έτοιμη να δεχτεί την αλλαγή. Δεν μπορεί να δεχτεί προπονητές από την Πορτογαλία. Πρέπει να δώσεις χρόνο και γι' αυτό τώρα είναι ξεκάθαρο ότι τους λείπει η παιδεία. Γι' αυτό έφυγε κι ο Ζαγοράκης και γι' αυτό η Εθνική έχει αυτήν την πορεία. Μόνο ο Ολυμπιακός μπορεί να έχει καλούς παίκτες. Οι Ελληνες που θα παίξουν; Ποιος τους φταίει; Εγω δεν κατηγορώ την ΕΠΟ. Δεν φταίει η ΕΠΟ, οι ίδιοι οι άνθρωποι που δουλεύουν στις Ακαδημίες δεν καταλαβαίνουν ότι χρειάζεται συγκεκριμένη εκπαίδευση».

Πριν λίγες μέρες ήταν και η επέτειος από τη μέρα που η Χρυσή Αυγή κρίθηκε «εγκληματική οργάνωση». Θες να μας πεις κάτι γι' αυτό;

«Ναι, τη λύση θα τη δώσει ο μαύρος. Ο Θεός ξέρει τί κάνει... Στο τέλος πάντα βγαίνει ένας μαύρος και δίνει τη λύση. Δεν λέω ότι είμαστε οι καλύτεροι, αλλά μας δυσκολεύουν στη διαδικασία. Μας έκανε πιο ανθεκτικούς και το γεγονός ότι περάσαμε σκλαβιά. Στο ΝΒΑ αυτή τη στιγμή ο κορυφαίος παίκτης είναι μαύρος και είναι Ελληνας. Πιο πριν δεν ήταν άλλος Ευρωπαίος. Όταν έχεις έναν άνθρωπο που διαφημίζει την Ελλάδα όπως ο Γιάννης τί να πουν οι άλλοι. Ο Γιάννης, όπως κι εγώ, λέμε ότι "η Ελλάδα είναι η αρχή και το τέλος". Τί να μου πούνε; "Μαύρε τί λες"; Ας πάμε στην Αγκόλα να δούμε αν μπορούν να αντέξουν αυτοί. Υπάρχουν άνθρωποι και άνθρωποι...

Αν κάποιος με πει "μαύρο", τί θα του πω εγώ; Ότι δεν είμαι; Μέχρι εκεί φτάνει το μυαλό του. Δεν πας κόντρα. Αυτό δεν αλλάζει. Όταν εγώ ξεκίνησα εδώ στην Ελλάδα, δεν ήρθα να αλλάξω κανέναν. Τα πράγματα είναι απλά. Άσε τον καθένα να νομίζει ό,τι θέλει».

Εσένα ποια είναι η δική σου φιλοσοφία και τί ακριβώς κάνεις τώρα;

«Είμαι σύμβουλος σε ομάδες. Ανάλογα τί στόχο έχει κάθε ομάδα, κοιτάζουμε να βρούμε το τί χρειάζεται για να εξελιχθεί και σε επίπεδο ακαδημιών αλλά και της πρώτης ομάδας. Όλοι οι πρόεδροι είναι μόνοι τους, δεν ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, οι δουλειές τους είναι αλλού. Βάζουν άλλους μπροστά. Απλά είναι το εύκολο να πούμε "φταίει ο πρόεδρος', που στην ουσία δεν ασχολείται αυτός. Μέσα στο ποδόσφαιρο υπάρχει η Αστυνομία, η πολιτική κι η θρησκεία.

Γιατί να φταίει ο Μαρινάκης, ο Μελισσανίδης... Μόνος του ένας πρόεδρος δεν μπορεί να φταίει. Φαντάσου να φύγουν αυτοί. Ποιοι θα μπουν στη θέση τους; Ο σύμβουλος χρειάζεται για να είναι καλά. Εγώ ό,τι ήμουν μέσα στον αγωνιστικό χώρο είμαι και τώρα. Δεν το κάνω για τα λεφτά κι αυτό το καταλαβαίνουν οι πρόεδροι. Στην Πορτογαλία μού δίνουν το ελεύθερο να κάνω ό,τι θέλω».

Ξέρεις και την οικογένεια του Ρονάλντο. Θες να μας πεις γι' αυτό; Πώς προέκυψε;

«Τον Κριστιάνο τον γνώρισα όταν ήταν μόλις 17 ετών. Μετά δεν συναντηθήκαμε ξανά... Αυτός πήγε Αγγλία και εγώ αλλού. Ήξερα, όμως, ότι θα γίνει ο κορυφαίος. Φαινόταν. Ο Μουρίνιο, ο καθηγητής, τον είχε δει... Ήμουν 18 ετών και έπαιζε η Λεϊρία με την Σπόρτινγκ. Ο Μουρίνιο μπήκε στα αποδυτήρια και είπε "εσείς οι δύο θα μαρκάρετε τον Ρονάλντο, αν δεν χαθεί θα είναι ο κορυφαίος στον κόσμο".

Μετά μέσω γνωστών τον γνώρισα στην Πορτογαλία, ήξερα και την αδερφή του την Κάτια. Είναι πολύ απλός άνθρωπος, μεγάλωσε δύσκολα κι αυτός. Ο Κριστάνο έφυγε από το σπίτι του πολύ μικρός, εγώ από τα 14 μου έμενα μόνος μου. Όλα έχουν να κάνουν με την εξέλιξη και τη διαδικασία. Αυτό έκανε τη διαφορά. Ο Μουρίνιο το έχει αυτό ως προπονητής, ο Ρονάλντο το έχει ως παίκτης και εγώ ως σύνολο. Ξέρω ότι θα πετύχω».

Θες να αλλάξεις τη νοοτροπία που υπάρχει στην Ελλάδα;

«Ηξερα ότι στην Ελλάδα χρειάζεται χρόνος. Το θέμα είναι να δεχτούν ότι δεν πάει άλλο. Η πανδημία βοήθησε να καταλάβουμε ότι χρειάζεται να αλλάξουμε. Οι λίγοι που θα αλλάξουν θα γράψουν ιστορία, οι άλλοι θα μείνουν στο κουτάκι μέσα».

Ας γυρίσουμε το χρόνο πίσω... Θυμάσαι πώς ήρθες στην Ελλάδα;

«Ο Ψωμιάδης ήταν ο άνθρωπος που με έφερε στην Ελλάδα. Ήρθα στον Ακράτητο και έμεινα εκεί για 6 μήνες. Ήταν δύσκολα για μένα, γιατί πριν από λίγο καιρό ήμουν με τον Μουρίνιο, τον Μοράις, τον Νούνο Σάντος και άλλους που ήταν μαζί μου στα παιδικά μου χρόνια... Όταν ήρθα στην Ελλάδα ήταν δύσκολα για μένα.

Ο Ψωμιάδης ήταν κύριος. Μου είχε πει για να με ηρεμήσει "αν συνεχίσεις να είσαι το παιδί που είσαι τώρα, θα σου πάνε όλα καλά".

Θυμάμαι ότι 1-2 μέρες, πριν πάω στην Ξάνθη, με είχε πάρει τηλέφωνο ένας μάνατζερ και μου είπε ότι με θέλει στα γραφεία του ο κύριος Σπανός. Υπέγραψα και όταν πήγε να μου δώσει προκαταβολή του είπα ότι δεν θέλω λεφτά. "Αν θα έρθω, θα μου δώσεις", του είπα. Με κοιτούσε καλά καλά. Πώς να μη με σέβονται...

Την άλλη μέρα όμως ήρθε η Ξάνθη, που έπαιζε Ευρώπη. Ο Ατρόμητος δεν ήταν στη Ευρώπη κι εγώ ήθελα ένα project που θα μου έδινε την δυνατότητα να εξελιχτώ. Ο Σπανός ήξερε ότι δεν θα καθόμουν αν υπήρχε αν αυτή η προοπτική για μένα. Ήταν κύριος. Μετά, το Γενάρη, όταν ήρθε ο Ατρόμητος στα Πηγάδια για να παίξει με την Ξάνθη, έψαχνα τον Σπανό να του ζητήσω συγγνώμη, να του εξηγήσω ότι αν έπαιζα στην Ευρώπη, θα πήγαινα στην εθνική ομάδα και μετά στο Μουντιάλ. Ο Σπανός δεν ήθελε να μου μιλήσει, αλλά τότε του είπα: "Ακουσε με, κάποια στιγμή θα σε βοηθήσω". Αργότερα πήγα στον Ατρόμητο και κάναμε μια εξαιρετική πορεία».

Σε ήθελε κι η ΑΕΚ;

«Ναι, ήταν τότε στην περίοδο του Ντέμη Νικολαΐδη. Πήραν τηλέφωνο τον κύριο Σάντος και μου είπαν: "Ζου, θα βρούμε μία λύση για σένα. Ή θα πας στην Πορτογαλία πρώτα δανεικός ή θα γινόταν ανταλλαγή με τον Εμερσον". Τελικά, δεν έγινε...».

Πώς ήταν ο Ψωμιάδης;

«Κύριος. Ο κόσμος μπορεί να λέει πολλά... Εγώ ξέρω ότι ήταν άψογος. Κορυφαίος. Εχω πάει σπίτι του, έχω γνωρίσει τον Σταύρο, την Χριστίνα, τη σύζυγό του».

Θυμάσαι κάποια συμβουλή ή ατάκα που να σου είπε και να σου έχει μείνει;

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις πρώτες μέρες που ήμουν στην Ελλάδα. Ξέρετε, έχω ιδιαίτερη σχέση με τη θρησκεία. Πριν από το πρώτο παιχνίδι μου με τον Ακράτητο, του είπα: "πρόεδρε, θέλω να πάω στην εκκλησία". Η αποστολή τότε ήταν στο ξενοδοχείο. Κάλεσε ένα ταξί, πλήρωσε τον ταξιτζή, με πήγε στην εκκλησία και επέστρεψα στο ξενοδοχείο. Μετά έμαθα ότι ο πατέρας του ήταν παππάς».

Γίνεται, λοιπόν, το ραντεβού για να πας στη Ξάνθη. Τί εντύπωση αποκομίζεις από τον Πανόπουλο;

«Ήταν πάρα πολύ έξυπνος, από τον τρόπο που σκεφτόταν. Εβλεπε το ποδόσφαιρο καθαρά επιχειρηματικά, κατάφερε να κάνει σ' αυτήν την ομάδα πράγματα που γίνονταν στο εξωτερικό. Εφτιαξε εγκαταστάσεις που τότε ούτε ο Ολυμπιακός δεν είχε. Εφτιαξε παίκτες, τους πούλησε... Απλά, όλα στη ζωή κάνουν έναν κύκλο. Εμαθα πολλά μαζί του. Η επιχειρηματικότητα που απέκτησα και εγώ την έμαθα απ' αυτόν. Αρχισα να βλέπω πώς γίνεται να ελέγχεις κάτι από απόσταση».

Υπήρξαν εντάσεις μεταξύ σας;

«Είναι η πρώτη φορά που το λέω αυτό δημόσια. Οι έξυπνοι άνθρωποι θεωρούν ότι είναι πιο έξυπνοι από τον άλλον που έχουν απέναντί τους. Είχε περισσότερη εμπειρία από μένα, αλλά δεν ξέρει το ποδόσφαιρο όπως το ξέρω εγώ.

Εγώ τον σεβόμουν. Ό,τι μου ζήτησε το έκανα και του άφησα και λεφτά. Εγώ έφυγα από την Ξάνθη και άφησα λεφτά από τη μεταγραφή μου στη Ρωσία. Κατάλαβες πόσο δύσκολο ήταν για μένα; Είχα ανανεώσει το συμβόλαιό μου και δεν του ζήτησα παραπάνω λεφτά».

Εννοείς ότι δεν ήθελες να πας στη Ρωσία αλλά να πας κάπου αλλού στην Ελλάδα;

«Πιστεύω ότι είχα δυνατότητες να εξελιχθώ στον Ολυμπιακό ή στον ΠΑΟΚ. Οκ, πήγα στον ΠΑΟΚ, αλλά τότε η ομάδα αυτή δεν είναι όπως είναι ο ΠΑΟΚ του Σαββίδη. Αν είχα τότε τη στήριξη από μια τόσο μεγάλη ομάδα, θα είχα άλλη πορεία. Γι' αυτό και λέω πάντα "ό,τι θέλει το παιδί". Πρέπει να εκπαιδεύσουμε το παιδί. Αυτό κάνουν οι Πορτογάλοι και γι' αυτό πουλάνε παίκτες 30, 40 και 50 εκατ. ευρώ - επειδή έχουν το πακέτο».

Ναι, τί έγινε με τον Πανόπουλο;

«Δεν είναι ότι έγινε κάτι. Του είπα όμως: "Πρόεδρε, σε 3,5 χρόνια έχω ανανεώσει το συμβόλαιο δύο φορές για να ανέβει η ρήτρα στα 3.000.000 ευρώ. Τα έχω δώσει όλα, είναι η ώρα μου".

Μου απάντησε: "Είσαι έξυπνος, αλλά δεν τα ξέρεις όλα". Εννοείται ότι δεν τα ήξερα και δεν τα ξέρω όλα, αλλά αυτό δεν ήταν το πρώτο μου συμβόλαιο και συν τις άλλοις έχω σπουδάσει οικονομικά. Αλλά όταν δεν με αγοράζουν εμένα με μισό εκατομμύριο, θα με αγοράσουν με τρία; Είναι δυνατόν; Πώς θα γίνει αυτό; Και τελικά πήγα στη Ρωσία. Όλα καλά. Και κοιτάξτε, δεν λέω ότι δεν με βοήθησε. Ήταν ο μόνος άνθρωπος που μπορούσε να με διαχειριστεί και να με έχει τόσο χρόνια στην ομάδα του. Με βοήθησε, αλλά ήξερε τί ήμουν και ως ποδοσφαιριστής. Ο πρόεδρος ήταν τοπ, αλλά και 'γω έκανα ό,τι μου ζητούσε. Απλά, εγώ ήθελα συνέχεια να εξελίσσομαι».

Υπήρχε ευκαιρία να πας στον Ολυμπιακό ή σε άλλη ομάδα πιο πριν;

«Ναι, πιστεύω ότι υπήρχε. Κι άνθρωποι από διάφορες ομάδες με έπαιρναν και με ρωτούσαν "τι θα γίνει; Θα έρθεις;". Ήμουν τότε σε πολύ καλή κατάσταση και θα μπορούσα να είμαι σε μια ομάδα της Αθήνας. Τελικά, μετά πήγα στον ΠΑΟΚ.

Και να σου πω και το άλλο. Πόσοι πηγαίνουν στη Ρωσία από την Ελλάδα; Μόνο παίκτης από τον Ολυμπιακό μπορεί να κάνει τέτοια μεταγραφή. Υπάρχει τεράστια διαφορά. Από εκεί καταλαβαίνεις για έναν παίκτη τί αξία μπορεί να έχει. Δεν υποτιμώ την Ξάνθη. Ίσα ίσα, τη βλέπω τώρα στη Β' εθνική και στεναχωριέμαι. Αυτή η ομάδα έχει το καλύτερο αθλητικό κέντρο στην Ελλάδα. Από εκεί και πέρα τί να πούμε...».

Ποιο ματς σου έχει μείνει;

«Είναι πολλά... Θα σου πω, όμως, κάτι. Όταν τελείωσα την ποδοσφαιρική μου καριέρα, δεν ήθελα να παραμείνω μέσα μου ποδοσφαιριστής και να αναπολώ το τί έκανα. Μου άρεσε όμως να παίζω με τον Παναθηναϊκό και με τον Ολυμπιακό στο Καραϊσκάκη.

Ο Πανόπουλος ήθελε να με έχει στην τσίτα και πριν από ένα ματς με τον Ολυμπιακό μού είπε: "αν θα βάλεις γκολ αύριο, θα σου κάνω δώρο ένα αυτοκίνητο". Ήθελε να με πουλήσει. Για εκείνον 25.000 ευρώ δεν ήταν τίποτα, από τη στιγμή που θα έκανε μεταγραφή (γέλια).

Σε εκείνο το ματς δεν έβαλα, αλλά σκόραρα την επόμενη χρονιά. Τον ρώτησα αν ίσχυε η πρόταση και γελούσε. Ε, δεν το πήρα (γέλια). Είναι ωραίος τύπος».

Πες μου για τον ΠΑΟΚ.

«Ο ΠΑΟΚ είναι μια πολύ μεγάλη ομάδα. Όταν ήμουν εγώ στην ομάδα, πρόεδρος ήταν ο Ζαγοράκης και ήταν μαζί του ο Βρύζας. Πάρα πολύ καλοί άνθρωποι, που έχουν περάσει δυσκολίες και κατάφεραν να κατακτήσουν και το Euro. Η Πορτογαλία το κατάφερε μετά από 15 χρόνια αυτό. Είναι μάγκες, τί να τους πεις; Είναι οι πρώτοι Ελληνες που έγιναν πρόεδροι σε ομάδα. Ο Ζαγοράκης έφτασε να είναι μέχρι και πρόεδρος της ΕΠΟ και στην Ευρωβουλή. Όταν μου λένε "Ζου, δεν μπορεί να μιλήσει", τους απαντάω "εσύ γιατί δεν πήγες;". Όλοι μιλάνε χωρίς να ξέρουν τί λένε! Δεν είναι θέμα μόρφωσης αλλά εκπαίδευσης. Η μόρφωση θέλει συνδυασμό πραγμάτων. Ο ποδοσφαιριστής δεν έχει εκπαιδευτεί και υπάρχει κενό. Όταν πήγα να σπουδάσω, γελούσα μ' αυτά που έλεγαν οι καθηγητές. Ρωτούσα "αυτά μαθαίνετε στα παιδιά;". Ο κόσμος τώρα, δόξα τω Θεώ, καταλαβαίνει ότι χρειάζεται η αλλαγή. Η πανδημία βοήθησε σ' αυτό. Όταν μου λένε το έχω, τους λέω ελάτε. Συνήθως ούτε πέντε λεπτά δεν αντέχουν».

Θυμάσαι κάποιο άλλο ωραίο περιστατικό να μας πεις;

«Απ' όλες τις ομάδες αγαπάω πάρα πολύ την Ξάνθη, αλλά στον Ατρόμητο πέρασα τόσο ωραία! Υπήρχαν ομάδες όπως ο Ολυμπιακός κι ο Παναθηναϊκός, αλλά εμείς μπαίναμε στον αγωνιστικό χώρο και λέγαμε "πάμε, το 'χουμε". Ο κύριος Δώνης μας άφηνε ελεύθερους να παίξουμε. Υπήρχαν στην ομάδα παίκτες όπως οι Μήτρογλου, Ιτάνζ, Μπρίτο, Φυτανίδης, Σφακιανάκης, Καραγκούνης... Κερδίζαμε σχεδόν σε όλα τα παιχνίδια. Αυτό συνέβη γιατί υπήρχαν παίκτες στην ομάδα που ήξεραν το πρωτάθλημα, ήμασταν έμπειροι. Δεν ήμασταν Γκαλέτι και Κοβάσεβιτς αλλά ξέραμε ότι θα τα καταφέρουμε».

Η γνώμη σου ποια είναι για τον Μήτρογλου;

«Ο Κώστας,έκανε μια πολύ μεγάλη καριέρα και έφτασε σε πολύ ψηλό επίπεδο. Είναι ένα πολύ καλό παιδί και δεν δέχεται τις αδικίες. Οι άνθρωποι πρέπει να αρχίσουν να καταλαβαίνουν τον παίκτη. Αν δεν καταλαβαίνεις τον παίκτη πώς θα σου βγει; Στην Μπενφίκα γιατί έβαζε πολλά γκολ; Ενας παίκτης μπορεί να στα αλλάξει όλα αν του δείξεις ότι τον καταλαβαίνεις.

Του έλεγα "Κώστα, εμείς πίσω το μηδέν το έχουμε, εσύ μόνο μην κουράζεσαι" και μου έλεγε "ένα γκολάκι θα το βάλω, μην αγχώνεσαι". Εμείς μέσα στην ομάδα ξέραμε τί ρόλο έχει ο καθένας. Θέλαμε φρέσκο τον Μήτρογλου».

Η πιο δύσκολη έδρα ποια ήταν;

«Όταν άρχισα να καταλαβαίνω και έμαθα ελληνικά, προσαρμόστηκα. Δεν είχα προβλήματα ποτέ με αντίπαλους οπαδούς. Δεν ένιωσα κάτι τέτοιο».

Δεν υπήρξε έδρα που να σε πιέζει περισσότερο;

«Όχι. Όταν είχα έντονες στιγμές φαινόταν... Δεν ήθελα να τρελαθώ, γιατί τότε έκανα χαζομάρες, όπως όλοι οι άνθρωποι».

Τί μπορεί να σε τρελάνει;

«Όταν κάτι δεν είναι σωστό και κάνει κακό. Αν αντιδράσω όμως ξέρω ότι θα το κάνω χειρότερο».

Θα μας πεις μία φορά που τρελάθηκες;

«Όταν ήμουν στην Ξάνθη, παίζαμε ημιτελικό με τον Άρη. Είχα τρέλα να παίξω τελικό Κυπέλλου. Μπορεί τα λεφτά να είναι σημαντικά αλλά ως ποδοσφαιριστής αυτό που ήθελα ήταν να πάρω ένα τρόπαιο.

Πίστευα ότι το έχουμε να πάμε στον τελικό, το ματς ήταν στα Πηγάδια. Και ξαφνικά βλέπω να μπαίνει στο ματς ένας μικρός και χάσαμε το ματς. Φυσικά δεν φταίει το παιδί, δεν ήταν έτοιμος. Λέω: "Σ' έναν ημιτελικό, θα κάνει δοκιμή; Βάλ’ τον στο πρωτάθλημα. Είναι να πάμε στον τελικό". Μετά το ματς πήγα στα αποδυτήρια, πήρα τα πράγματά μου και πήγα στην Πορτογαλία για τρεις μέρες. Ετσι ήμουν. Όταν δεν μου άρεσαν αυτά που βλέπω γύρω μου, έφευγα και δεν μου μιλούσε κανένας. Δεν μπορώ την κοροϊδία. Τί με βάζετε να τρέχω και να παλεύω; Μου γύρισε το μάτι. Δεν πήγα να τσακωθώ, δεν το κάνω με κανέναν αυτό, αλλά είπα "άντε γεια"».

Ο Πανόπουλος σου είπε κάτι;

«Όχι, είναι έξυπνος. Καταλαβαίνει. Δεν λέω ότι φταίει αυτός, αλλά αν είναι να γίνει χορηγία, μη με βάζετε γιατί εμένα με βλέπουν απ' έξω».

Στο Μουντιάλ τελικά πήγες;

«Όχι. Πήγα στην εθνική και είπα στον προπονητή και του είπα ότι δεν είχα πρόβλημα αν παίζω ή όχι. Όσο ήταν εκείνος ο προπονητής ο Γκονσάλβες δεν θα έπαιζα. Μετά πήγα στην εθνική, μου έδωσαν τη φανέλα με το "10" και πήγα σε τρία Κόπα Άφρικα».

Κάποιο άλλο περιστατικό που δεν θα ξεχάσεις ποτέ από την καριέρα σου;

«Το 2010 με την Αγκόλα παίζαμε ένα ματς με το Μάλι για το Κόπα Αφρικα. Μέχρι το 82' νικούσαμε 4-0 στην έδρα μας στην πρεμιέρα και τελικά το ματς ήρθε 4-4. Μέσα σε 10 λεπτά φάγαμε 4 γκολ. Μετά το ματς ήρθε ο πρόεδρος στο ξενοδοχείο. Ο πρόεδρος της χώρας ήρθε να μας μιλήσει. Από εκεί βλέπεις ότι το ποδόσφαιρο έχει επιρροή μεγαλύτερη από την πολιτική. Καταλάβαμε ότι πρέπει να αλλάξουμε μέσα απ' αυτό και τελικά φτάσαμε στα ημιτελικά. Οι ποδοσφαιριστές δεν είμαστε μόνοι μας, είμαστε τόσα λεφτά γι' αυτούς».

Γιατί νευρίασες με τον Γκονσάλβες;

«Γιατί όταν ήμουν 18 ετών στην Πορτογαλία εκείνοι ήρθαν να με πείσουν να πάω στην εθνική Αγκόλας και όχι στην Πορτογαλία. Σκέφτηκα την οικογένειά μου όχι την καριέρα μου. Και μ' αφήνεις εκτός Μουντιάλ ενώ ήμουν ο μόνος που έπαιζα στην Α' Εθνική στην Ευρώπη; Δεν κολλάνε αυτά τα πράγματα. Αν πήγαινα στο Μουντιάλ θα έπαιζα Premier League. Γι' αυτό έχω την τρέλα».

Και τώρα ασχολείσαι με τα παιδιά...

«Ναι κι αυτό που θέλω να πω είναι πως όλοι μπορούν να γίνουν επαγγελματίες ποδοσφαιριστές. Αρκεί να πιστέψουν στον εαυτό τους και να ξεκινήσουν από μικρή ηλικία. Πρέπει να μπουν στη διαδικασία της εξέλιξης με ανθρώπους που ξέρουν. Θέλει χρόνο, δεν γίνεται αύριο να γίνεις επαγγελματίας αλλιώς κοροϊδεύεις τον εαυτό σου. Ο προπονητής είναι αυτός που θα σε προσανατολίσει. Κι αυτό που θέλω να πω είναι πως όταν ένας παίκτης δεν έχει πάει στο εξωτερικό, δεν αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο. Παγιδεύεται στην τύχη. Ο Μαρινάκης, ο Σαββίδης, ο Μελισσανίδης είναι επιτυχημένοι γιατί έχουν γυρίσει τον κόσμο.

Όλοι λένε κακό γι' αυτούς που πετυχαίνουν. Τους βολεύει να πουν κάτι τέτοιο. Εχεις δει να πουν καλό; Τον Χριστό δεν τον σταύρωσαν; Και τώρα όλοι προσεύχονται. Γιατί τον σταύρωσαν; Είναι η φύση έτσι».