«Μαραντόνα: Η αλήθεια η επαναστατική»
Οι Αργεντινοί είναι ένας περίπλοκος λαός. Σπάνια τους βρίσκεις να συμφωνούν στο οτιδήποτε. Όμως με τον Μαραντόνα η αγάπη ήταν... καθολική. Τον αγάπησαν όλοι.
«Αλήτης», επαναστάτης. Δεν μπήκε σε καλούπια, ήταν απρόβλεπτος. Εάν η πορεία της Αργεντινής το 1978 στο Μουντιάλ αντιμετωπίστηκε ως νίκη με πολιτική σημασία, τότε το 1986 ήταν η ανάδειξη της νέας Αργεντινής. Αυτό το Μουντιάλ άλλαξε τη χώρα. Ο Μαραντόνα δεν ήταν απλά ένας τεράστιος παίκτης. Ήταν ένας αρτίστας, ένας πολεμιστής, ένας ατρόμητος πατριώτης κι ένας άνθρωπος του λαού. Οι ατέλειές του οδήγησαν στο να γίνει αυτός ο παίκτης που έγινε.
365 μέρες χωρίς τον Ντιέγκο: Η ξεχωριστή σελίδα για τον D10S
Αυτός ο μυθικός παίκτης αγαπήθηκε, λατρεύτηκε και πάλεψε με τους δαίμονές του. Η μπάλα δεν δείχνει τη βρωμιά. Αυτό έλεγε ο ίδιος. Εάν θέλουμε να το θέσουμε αλλιώς όταν ο Μαραντόνα ήταν στο γήπεδο μόνο αυτό μετρούσε. Τίποτε άλλο δεν υπήρχε. Όλα τα προβλήματά του 'εξαφανίζονταν' γιατί ήταν εκεί.
Στο πρόσωπο του Μαραντόνα ο κόσμος βρήκε έναν κλασικό λαϊκό ήρωα με μία πορεία ενός ποδοσφαιρικού Θρύλου. Οι οπαδοί λάτρεψαν τον Ντιέγκο για τις ποδοσφαιρικές του ικανότητες και το τρομερό χάρισμά του. Πολλοί τον αγάπησαν γιατί πάντα ήταν στο πλευρό των φτωχών.
Υπήρχαν όμως και εκείνοι που τον κατέκριναν για το γεγονός ότι έζησε τη ζωή του στα άκρα, τον εθισμό του στα ναρκωτικά, τις αγωγές που είχε από αρκετές γυναίκες και τη στήριξή του σε ηγέτες όπως οι Φιντέλ Κάστρο και Ούγκο Τσάβες. Όπως επίσης και τις κατηγορίες προς το πρόσωπό του για χρήση βίας προς τη σύντροφό του.
Ο Ντιέγκο με αυτά που προσέφερε σε όσους τον έβλεπαν στο γήπεδο έκανε και τους… άθεους να διακρίνουν κάτι θεϊκό στον αγωνιστικό χώρο. Το ποδόσφαιρο είναι και αυτό τέχνη. Τουλάχιστον το ποδόσφαιρο του Μαραντόνα ήταν τέτοιο. Ο Ντιέγκο είναι ο Μπετόβεν. Είναι οι Τζον, Πολ, Τζορτζ και Ρίνγκο όταν ηχογραφούσαν στο στούντιο του Abbey Road το White Album. Όταν ο Πικάσο ζωγράφιζε τη Γκουέρνικα. Είναι ο Σαίξπηρ, ο Θερβάντες και τόσα άλλα. Φέρνει και λίγο βέβαια από την τραγωδία της Αντιγόνης. Το να βλέπεις τον Μαραντόνα σε πήγαινε σε άλλο επίπεδο....
Ο κόσμος θα τον θυμάται ως τον κορυφαίο ποδοσφαιριστή στον κόσμο. Ως μία προσωπικότητα με κοινωνικές και όχι μόνο προεκτάσεις. Ο κόσμος πρέπει να δει σωστά το τι ήταν και να δεχθεί τα ανθρώπινα ελαττώματά του. Να αναγνωριστεί ως μία σπουδαία προσωπικότητα και ιστορικά. Η παγκόσμια απήχηση μετά τον θάνατο του μας δείχνει τον δρόμο. Ο τρόπος που ο κόσμος αντιμετώπισε τον θάνατό του 'ενισχύει' τον Θρύλο του και τη θέση του στην ιστορία.
Το χέρι του Θεού… άγγιγμα στους καταπιεσμένους!
Το πρώτο γκολ με την Αγγλία είναι γνωστό σε όλους ως το χέρι του Θεού. Ο ίδιος μετά θα εξηγούσε το πως έβαλε το χέρι του και το 2ο ήταν το γκολ του Αιώνα. Το πρώτο του γκολ τον καθιέρωσε ως μία μυθική προσωπικότητα. Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες. Ακόμα και γεωπολιτικές συζητήσεις γύρω από αυτό το τέρμα. Η τυπική άποψη που εκφράζεται από τους Βρετανούς και όχι μόνο ήταν πως έκλεψε. Πως εξαπάτησε. Σε Λατινική Αμερική και Αφρική, είδαν ότι αυτός ήταν ένας τρόπος να εκτεθεί και να ταπεινωθεί μία χώρα με αποικίες μέσω της πονηριάς και της ευφυΐας του Μαραντόνα. Μία κίνηση που δεν έχει να κάνει με την ηθική.
Το γκολ του αιώνα ήρθε μόνο μερικά λεπτά μετά. Είναι αυτές οι στιγμές που ο Ντιέγκο κάνει το απίθανο να δείχνει πιθανό. Που προσέφερε αυτή τη μοναδική και θεϊκή μαεστρία του στο παιχνίδι. Ο αριθμός των αποφάσεων που πήρε μέσα σε δέκα δεύτερα δείχνει το τρομερό ποδοσφαιρικό του IQ του και ικανότητες πέρα από κάθε προσδοκία και κατανόηση. Μία ιδιοφυΐα στην καλύτερή του μέρα στη... δουλειά του. Το 2ο γκολ του ήταν μοναδικό, απίθανο και ασύλληπτο.
Τον αγάπησαν γι' αυτόν που είναι!
Από τη στιγμή που ο Μαραντόνα αποσύρθηκε τα πράγματα έγιναν πιο ιδιαίτερα. Υπήρχε μία 'πολεμική' και πιο πολιτική ατμόσφαιρα. Ο Μαραντόνα δεν φοβήθηκε ποτέ να πει τη γνώμη του. Να εκφράσει θέσεις και πολιτικές απόψεις.
Για αρκετό κόσμο ο θαυμασμός για τον «Πιμπίτο» έγινε αγάπη. Για αρκετούς άλλους υπήρχε ο θαυμασμός για τον παίκτη Μαραντόνα, αλλά δίπλα έμπαινε το αλλά... «Ναι, ήταν τρομερός παίκτης αλλά ήταν εθισμένος στα ναρκωτικά». «Ναι ήταν απίστευτος, αλλά υποστηρίζει πολιτικές παρατάξεις που με βρίσκουν αντίθετο». Όλα αυτά είναι κοντόφθαλμα. Δεν διαλέγεις το ποιον θα αγαπάς και για ποιον θα κλαις. Αγαπάς αυτόν που αγαπάς χωρίς διαφωνίες ή ενστάσεις.
Τον αγαπάς μαζί με τα ελαττώματά του. Εάν όχι δεν ξέρεις τίποτα από αγάπη. Πάντα συγκινούσε η αγάπη άνευ όρων των φτωχών ανθρώπων για τον Μαραντόνα. Στη διάρκεια των ημερών όπου η Αργεντινή θρηνούσε για τον Μαραντόνα υπήρξαν χιλιάδες συνεντεύξεις με ανθρώπους που έλεγαν ότι όταν δεν είχαν χρήματα, όταν δεν είχαν δουλειά, όταν δεν είχαν να φάνε και όταν ήταν μες στη μίζερη ζωή και στα προβλήματα το να βλέπουν τον Ντιέγκο ήταν το μόνο που τους έδινε χαρά.
Το πως δεν γίνεται να συγκινεί όσους έχουν σχετιστεί με τον Μαραντόνα ή έχουν παρακολουθήσει την πορεία του. Αγαπήθηκε πολύ στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, στην Αργεντινή και τη Νάπολη. Όπου το ποδόσφαιρο είχε αξία για τις ζωές των απλών ανθρώπων τον λάτρεψαν. Η σκληρή κριτική προς τον Μαραντόνα ήταν πως σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρήθηκε ότι λειτούργησε υπεροπτικά και εγωιστικά. Είναι υποκριτικό να υποστηρίζει κάποιος αυτό για τον Μαραντόνα. Ο Ντιέγκο ποτέ δεν φέρθηκε σαν να είναι στην ελίτ. Υπάρχουν και αυτοί που τον θαύμασαν, αλλά ως παίκτη και... καταδίκαζαν ότι άλλο έκανε στη ζωή του.
Ο Μαραντόνα δεν ήταν πλούσιος. Γεννήθηκε στη Βίγια Φιορίτο στο Μπουένος Αϊρες. Είχε επτά αδέρφια. Ο πατέρας του ήταν εργάτης σε εργοστάσιο. Η μητέρα του έμενε στο σπίτι με τα παιδιά. Ζούσαν σε ένα σπίτι που όταν έβρεχε, έβρεχε και μες στο σπίτι.
Ο Ντιέγκο ποτέ δεν ξέχασε από που προέρχεται. 'Κουβαλούσε' μαζί του τη Βίγια Φιορίτο όπου και να πήγαινε. Ακόμα και όταν ζούσε σε επαύλεις και είχε πανάκριβα αμάξια. Ακόμα και όταν ζούσε την πλέον προνομιούχα ζωή θύμιζε σε όλους την ταπεινή καταγωγή του.
Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που οι φτωχοί άνθρωποι σε Αργεντινή και Νάπολη τον λατρεύουν. Υπάρχουν και εκείνοι που δεν συγχώρεσαν ποτέ τον Μαραντόνα διότι έζησε όπως ήθελε και έφτασε στο σημείο να αψηφεί τους πάντες.
Μαραντόνα, ο Θεός Διόνυσος και η… κάθαρση!
Ο Καθηγητής Λογοτεχνίας του Χάρβαρντ και διάσημος συγγραφέας Mariano Siskind, καταθέτει τη δική του άποψη για τον Ντιέγκο τον επαναστάτη, τον παίκτη που αναστάτωσε με την προσωπικότητά του όλο τον πλανήτη! «Η μία προσέγγιση είναι μέσω του Νίτσε και της 'Γέννησης της Τραγωδίας' και κυρίως το πως ο Νίτσε παρουσιάζει τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο θέλοντας να δείξει τις δύο διαφορετικές δυνάμεις που καθορίζουν τους ανθρώπους σε σχέση με το πως βλέπουν τον κόσμο.
Από τη μία είναι ο Απόλλων. Θεός της ποίησης, του φωτός, της καλής ζωής και της ευεξίας, της σωστής τάξης των πραγμάτων και της λογικής συμπεριφοράς αλλά και συγκεκριμένων μορφών ελευθερίας. Στη δική μου οπτική ο Πελέ είναι μία παρουσία σε αυτά τα πρότυπα. Στην άλλη πλευρά είναι ο Διόνυσος. Θεός των γιορτών, του κρασιού, του χορού, της μουσικής, της τρέλας, της σεξουαλικής ορμής και της πλήρους και ανεξέλεγκτης ελευθερίας. Για τον Διόνυσο δεν υπάρχει καμία ηθική. Είναι σαν να τον ωθεί μία δύναμη για δημιουργική 'καταστροφή'. Ο Μαραντόνα είναι η τέλεια διονυσιακή μορφή.
Είναι ο Θεός Διόνυσος μέσα μας. Ο Μαραντόνα και ο Διόνυσος είναι αυτοί που μας λένε να σπάσουμε όλα τα 'δεσμά' και να δούμε πέρα από τα όρια. Να βιώσουμε τη ζωή στα άκρα. Επίσης ανέπτυξα το πως ο Μαραντόνα μπορεί να ενσαρκώνει τη φιγούρα του κλασικού ήρωα στο έργο του Αριστοτέλη 'Περί Ποιητικής'. Ειδικά στο σκέλος της τραγωδίας.
Ο Αριστοτέλης μας εξηγεί πως ο ήρωας του είναι ένας ημίθεος. Ο γιος ενός Θεού ή μιας Θεάς και ενός ανθρώπου. Άρα ατελής. Βιώνει το χτύπημα της μοίρας μέσα από τα μοιραία λάθη του (αμαρτίες) και την υπερβολική περηφάνειά του (ύβρις στην αρχαιότητα). Η τραγωδία του ήρωα είναι πως έχει τόσα πράγματα για να περάσει καλά και έχει όλες τις προοπτικές να είναι σε ένα πολύ καλό σημείο αλλά να είναι σε ένα ιδανικό μέρος αλλά δεν μπορεί να αποφύγει την πτώση του. Την... κατρακύλα του.
Ο Αριστοτέλης επίσης αναφέρει πως ο ήρωας έχει τη στιγμή της εξιλέωσής του. Όταν αναγνωρίζει τις ενέργειες που οδήγησαν στην πτώση του. Ο Μαραντόνα έχει μία τέτοια στιγμή εξιλέωσης όταν το 2001 βρισκόταν στο γήπεδο της Μπόκα. Ήταν η δική του στιγμή αναγνώρισης των λαθών του. 'Πλήρωσα ακριβά τα λάθη μου. Όλα τα λάθη μου. Όμως τη μπάλα δεν τη 'λέρωσα' ποτέ', είχε πει. Αυτή η οπτική μας βοηθά να καταλάβουμε γιατί οι φίλαθλοι και τον λάτρεψαν αλλά και ενθουσιάζονταν τόσο από τον Μαραντόνα. Ο Αριστοτέλης τόνιζε πως η τραγωδία αγγίζει και τις κοινωνικές και πολιτικές πτυχές. Έχει επίσης της διαδικασία της κάθαρσης του ήρωα του. Αυτά τα έργα μας βοηθούν στο να καταλάβουμε την ιστορική σημασία του Μαραντόνα».
Ο χρόνος τον βοήθησε να δει ότι η φτώχεια των συμπατριωτών του ήταν αυτό που δέσποζε στη μεγάλη εικόνα του μυαλού του
Η πολιτική είναι σαν την τρέλα. Θες δεν θες σε βρίσκει και περιμένει από σένα να χαράξεις πορεία. Ή θα την ακολουθήσεις ή θα την αποφύγεις και θα αφήσεις να σε κατευθύνει αυτή. Τα πάντα είναι πολιτική και άτομα σαν τον Ντιέγκο δεν θα μπορούσαν να είναι απολιτίκ. Ο Μαραντόνα υπήρξε μεγάλος πατριώτης. Αγαπούσε την πατρίδα του και έχει δηλώσει ότι θα έκανε τα πάντα γι' αυτήν. Θα την υπερασπιζόταν από κάθε εχθρό. Ο Μαραντόνα όμως γεννήθηκε σε αφιλόξενο περιβάλλον και έπρεπε να τα βάλει με τη φτώχεια και την ανέχεια. Η συνείδηση του τον οδήγησε και του έδειξε ποια είναι η τάξη του. Το μονοπάτι της Αριστεράς ήταν μονόδρομος για τον Αργεντινό. Από κει όμως η διαδρομή είχε μόνο τα δικά του χνάρια.
Ο Ντιέγκο απέκτησε την πολιτική του μόρφωση δρώντας. Το συναίσθημα και οι καταβολές τον οδηγούσαν. Σταθερά γι' αυτόν ήταν η μάχη του μικρού απέναντι στον μεγάλο. Η προσπάθεια του καταδικασμένου στο περιθώριο να “πληγώσει” ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (ΗΠΑ). Η έλλειψη ιδεολογικού υποβάθρου όμως τον έριχνε σε αντιφάσεις και σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας προχωρούσε σε αποφάσεις αδιανόητες για τη σημερινή του ταυτότητα. Την περίοδο της εφηβείας “στήριξε” τη χούντα στην Αργεντινή, αφού η τελευταία έσπευσε να τον εκμεταλλευτεί.
Ο μη πρωταγωνιστικός ρόλος της ανάλυσης των δεδομένων τον τοποθετούσε στη χορεία αυτών που θα μετείχαν σε αμυντικό πόλεμο, αλλά στο Μουντιάλ του '86 τάχθηκε υπέρ της εισβολής της Αργεντινής στα νησιά Φώκλαντ. Η σταδιακή (πολιτική) ωρίμανση τον έφερε πολύ κοντά στον Φιντέλ Κάστρο και στην αποτύπωση του “Τσε” Γκεβάρα στο μπράτσο του. Το τοπίο όμως δεν είχε αποκρυσταλλωθεί και στα 90's ήταν κοντά στον δεξιό Κάρλος Μένεμ. Ο χρόνος τον βοήθησε να δει ότι η φτώχεια των συμπατριωτών του ήταν αυτό που δέσποζε στη μεγάλη εικόνα του μυαλού του. Η συμπαράσταση στον Ούγκο Τσάβες (τώρα στον Μαδούρο) αναπότρεπτη και καθήκον του.
Το πολιτικό βάρος δεν μπορούσε να λείπει από τον αγώνα στο γήπεδο. Κάθε κίνηση του στο χορτάρι ήταν και μια διαδήλωση, ένα χτύπημα στη ειρωνεία και τον κυνισμό των κυρίαρχων δυνάμεων. Ο Ντιέγκο έπαιρνε φόρα και με κάθε μέσο συγκρουόταν και ας είχε μπροστά του αντιπάλους Γερμανούς, Άγγλους και Ιταλούς. Η περηφάνια και η αποφασιστική αντίσταση ήταν το ζητούμενο, ήταν αυτό που έπρεπε να δηλωθεί και να επιβληθεί. Ο Ντιέγκο δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς τρέλα και χωρίς πολιτική δράση.
Ο Μαραντόνα στάθηκε στον Πόλεμο των Φώκλαντς για να ξεκαθαρίσει πως δεν θα απολογηθεί για το χέρι του Θεού με την Αγγλία. Η δική του οπτική ήταν πως όλο αυτό ήταν ένα χτύπημα στη Θάτσερ, την Κυβέρνηση της Αγγλίας. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμάνουελ Μακρόν είχε σταθεί στην ήττα της Αγγλίας της Θάτσερ λέγοντας πως ήταν το πλέον γεωπολιτικό ματς στην ιστορία του ποδοσφαίρου.
Το παιχνίδι του Μαραντόνα με την Αγγλία δείχνει πως όση προσπάθεια και να γίνεται η πολιτική να μείνει μακριά από τον αθλητισμό τα σπορ είναι μέρος της ζωής. Ο Μαραντόνα έγινε πολιτική περσόνα διότι ήταν η φωνή ενός λαού που δεν μπορούσε να μιλήσει.
Ο Μαραντόνα επέλεξε την ίδια χώρα, την ίδια διοργάνωση, το ίδιο γήπεδο για να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και να ανεβάσει αδιανόητα ψηλά τον πήχη για κάθε επόμενο. Το βλέμμα μίσους προς τους Άγγλους πριν την σέντρα, σε εκείνο τον προημιτελικό, η πλήρης αντίθεση μέσα σε λίγα λεπτά με τα δύο εντελώς αντίθετα γκολ, μετέτρεψαν τον Ντιέγκο σε ηγέτη ενός έθνους που έψαχνε εκδίκηση και λύτρωση. Χρειάστηκαν μόλις 70 δευτερόλεπτα από το ενθουσιώδες επιφώνημα του Oύγκο Μοράλες «Ο Μαραντόνα έχει τη μπάλα» μέχρι το συναισθηματικά αυθόρμητο «Ευχαριστώ Θεέ! Για το ποδόσφαιρο, για τον Μαραντόνα, για αυτά τα δάκρυα, για αυτό… Αργεντινή 2 Αγγλία 0».
O Ντιέγκο έβγαινε με t-shirt και τατουάζ Τσε Γκεβάρα, έκανε δηλώσεις με το πούρο και το ρούμι στο χέρι. Ο Μαραντόνα δεν ήταν το πρόσωπο της Mastercard, ούτε κολλητός με τη FIFA. O Μαραντόνα πέρασε όλη του την ζωή βρίζοντας τους κολλητούς του… άλλου. Ο Μαραντόνα ήταν πάντα ο εαυτός του, άρεσε ή όχι. Κι αυτό πρέπει να περάσει στο μυαλό όλων…
* Ευχαριστούμε για τη βοήθεια τον συγγραφέα και καθηγητή Λογοτεχνίας και Κοινωνιολογίας του Harvard University, Mariano Siskind
