Έρβιν Μάτζικ Τζόνσον: Call it magic

Έρβιν Μάτζικ Τζόνσον: Call it magic

Το παιδί από το Μίσιγκαν που αγάπησε το μπάσκετ λόγω του πατέρα του, ο 20χρονος που ηγήθηκε μιας ομάδας που υπηρετούσε Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ, ο άνθρωπος που λατρεύει όλο το LA, ο άνδρας του οποίου το ηθικό ανάστημα ξεπέρασε το 2.06 ύψος από όπου έβλεπε τον κόσμο, γίνεται σήμερα (14/8) 63 ετών.

Ακόμα κι αν έψαχνες σε κάθε φιλοσοφικό ναυάγιο, θα ήταν δύσκολο να βρεις έναν εύγλωττο και κατανοητό ορισμό της μεταφυσικής. Οι άνθρωποι συχνά μεταφορικά αποκαλούμε "μαγικά" πράγματα άγνωστα και δυσπρόσιτα. Αναζητούμε τη μαγεία σε ότι ενοχλεί ευχάριστα την καθημερινότητά μας ή καταχρηστικά χρησιμοποιούμε τη λέξη προκαλώντας της ανεπανάληπτη φθορά.

Ας πούμε σε εκείνη την πλευρά του Ατλαντικού που δεσπόζει ο...μαγικός κόσμος του NBA, αυτός με τα εκατομμύρια πιστών σε όλο τον κόσμο και κάποιους αρνητές του, στη γηραιά ήπειρο, περπάτησε ένας άνθρωπος που έφερε το προσωνύμιο Μάτζικ. Κι ήταν τέτοια η επιρροή του εντός κι εκτός παρκέ, που εν τέλει το όνομά του ξεχάστηκε, που δεν χρειάστηκε για να τον προσδιορίσει στις συνειδήσεις, ήρθε κι αντικαταστάθηκε σχεδόν σε απόλυτο βαθμό με εκείνο το προσωνύμιο.

Κανένας Έρβιν δόξασε και ταυτίστηκε με τη φανέλα των Λέικερς, ουδένας φόρεσε πέντε δαχτυλίδια ή επέδρασε στο παιχνίδι με τρόπο καταλυτικό και πρωτοπόρο. Κανείς στάθηκε σε Σταντ με μια αδιόρατη μελαγχολία στα μάτια, αφήνοντας ίσως για πρώτη φορά το χαρακτηριστικό του χαμόγελο στην άκρη, μιλώντας με θάρρος μπροστά στις κάμερες για τον ιό του HIV. Τρεις δεκαετίες πίσω, αψηφώντας τα βλέμματα ανησυχίας που ζωγράφιζε στα πρόσωπα η άγνοια και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις που ουκ ολίγο πρόσφορο έδαφος έβρισκαν εκείνη την εποχή. Ούτε επέστρεψε μετά από περίπου τέσσερα χρόνια δημιουργώντας ένα από τα μεγαλύτερα what if στην ιστορία εκείνη που φωτίζουν οι μεγαλύτεροι προβολείς. Τα έκανε όλα ο Μάτζικ, ο Μάτζικ Τζόνσον.

Ο Έρβιν είχε σταθεί κι άλλες φορές, αμέτρητες φορές, πίσω από παρατεταμένα μικρόφωνα. Από το γυμνάσιο όλοι περίμεναν με αγωνία ποιο λύκειο θα διαλέξει, κι ύστερα ποιο κολέγιο, κι έπειτα πότε κι αν θα αφήσει το Μίσιγκαν Στέιτ για να παίξει επαγγελματικό μπάσκετ. Σε ένα στρίψιμο ενός κέρματος οφείλει την ιστορία του το Λος Άντζελες. Ένα κέρμα που του έδωσε την ευκαιρία να διαλέξει πρώτο στα draft του 1979. Να διαλέξει τη μαγεία...

Των Αλέξανδρου Στεργιόπουλου και Μαριλένας Καλόπλαστου

image

Ο πρωταγωνιστής του «Showtime»

Η παραγωγή θεάματος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να αφήνεται στα χέρια άσχετων, ατάλαντων, κυνικών κερδοσκόπων. Υπάρχει νουβέλα του Μένη Κουνταρέα με τίτλο «Το show είναι των Ελλήνων» και κάπου εκεί βρίσκεται το νήμα που συνδέει το «Showtime» με τον κόσμο όλο! Οι Λέικερς, -οι άνθρωποι τους- δεν είδαν το καλογυαλισμένο παρκέ, μα τη μεγαλύτερη σκηνή του κόσμου και το μπάσκετ ήταν το μέσο για να κερδηθούν τα βλέμματα και οι ψυχές των θεατών, όπου κι αν βρίσκονταν.

Σε αυτή την παράσταση, λοιπόν, ο Μάτζικ Τζόνσον ήταν ο πρωταγωνιστής, ο εκτελεστής μια καταιγιστικής performance. Το σώμα και η μπάλα ανέπτυξαν ταχύτητες αδιανόητες και στη δίνη του δέους παρέσυραν το φιλοθεάμον κοινό. Σε αυτό το σόου ο Μάτζικ ήταν αρχηγός και όλοι με χαρά τον ακολουθούσαν. Όλοι ήταν εκεί, κόπιαζαν και δεν έχαναν ποτέ τον ρυθμό που επέβαλλε. Η προσωπικότητα του ήταν αυτή όρισε και καθόρισε το «Showtime». Η επιθυμία του να ψυχαγωγήσει το κοινό και η άδολη αγάπη του για το μπάσκετ διαμόρφωσαν τον πυρήνα του εν λόγω φαινομένου.

Τι ήταν -και είναι- όμως το «Showtime»; Η εξέλιξη του αιφνιδιασμού. Λάθος! Λάθος! Λάθος! Οι ασίστ του Μάτζικ ήταν βγαλμένες από τα καλύτερα μυαλά μουσικών, μαθηματικών, ζωγράφων! Υπάρχουν βίντεο με πάσες που δεν τις βλέπουμε σήμερα και μάλλον δεν θα τις δούμε ποτέ! Ο Μάτζικ δεν άφηνε χιλιοστό του παρκέ ανεκμετάλλευτο. Όπου κι αν βρισκόταν μπορούσε να βγάλει ασίστ. «Άνοιγε» το γήπεδο σε διαστάσεις που λίγοι μπορούσαν να δουν (ίσως οι Τζον Στόκτον, Αϊζέια Τόμας, Τζέισον Κιντ, Στιβ Νας).

Από την στιγμή που έπαιρνε την μπάλα και σήκωνε το κεφάλι είχε σαρώσει τα πάντα. Ήξερε πού είναι ο καθένας, ήξερε πού υπάρχει διάδρομος για πάσα και η εκτέλεση γινόταν με ασύλληπτη ταχύτητα. Σε αυτό προσθέστε τον ρυθμό που έδινε με τον τρόπο που έτρεχε. Τον έβλεπες και δεν έμενες στον παίκτη μπάσκετ. Ήταν χορευτής χιπ-χοπ, μπρέικ ντανς και η ενσάρκωση του απρόβλεπτου.

Ο απόφοιτος του Μίσιγκαν Στέιτ κατάλαβε αμέσως το παιχνίδι και τις ανάγκες του θρυλικού Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ. Με τη ενέργεια που έβγαζε τον παρέσυρε στον… μαγικό ρυθμό και το «Showtime» έγινε το πυρηνικό όπλο των Λέικερς. Η συμβολή, λοιπόν, του Μάτζικ σε αυτή την ομαδική έκφραση ήταν τεράστια. Προσωποποίησε το σόου. Πήρε την ορμή και τον ενθουσιασμό και τα έκανε πλεονεκτήματα για τον ίδιο και τον σύλλογο. Κράτησε αμείωτη την ένταση του παιχνιδιού και έκανε κάθε συμπαίκτη του απειλή για τις αντίπαλες άμυνες. Α, και όλα αυτά με ένα χαμόγελο στο πρόσωπο.

image

Διαλύοντας το στίγμα του AIDS

Λένε σε όλα τα παραμύθια υπάρχει ένας δράκος. Πόσο μάλλον στο σημείο που ενώνονται παραμύθι και πραγματική ζωή. Σε εκείνη την τομή έζησε ο Μάτζικ Τζόνσον. Στην ένωση του showtime και της απόλυτης αποθέωσης, με το σκοτάδι της αμάθειας και του φόβου. Συχνά έλεγε πως ήταν πεπεισμένος ότι ονειρεύεται και παρακαλούσε να μην ξυπνήσει ποτέ. Ο HIV, ο ιός του AIDS, απ' τον οποίο προσβλήθηκε ο θρυλικός NBAer θεωρούνταν τότε η ασθένεια των «λευκών γκέι» ή όσων κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Στο άκουσμα της ασθένειας, ο τρόμος διέλυε την κοινή λογική, έστελνε στον διάολο όλη τη μαγεία και συνέβη και για τον Μάτζικ για λίγο.

Νωρίς το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου του 1991 μπήκε στα ιατρεία του Δρ. Μάικλ Μέλμαν, ενός γιατρού των Λος Άντζελες Λέικερς και ενός από τους προσωπικούς του γιατρούς περισσότερο περίεργος, παρά ανήσυχος για το τί έχει να του πει. Προ ημερών είχε απορριφθεί για μια ασφάλεια ζωής που οι «Λιμνάνθρωποι» είχαν προσπαθήσει να αγοράσουν, με την ασφαλιστική εταιρεία να αναφέρει ιατρικούς λόγους στην επιστολή της προς τους αξιωματούχους της ομάδα χωρίς να γίνουν όμως συγκεκριμένοι, έτσι εκείνος ζήτησε από την εταιρεία εξηγήσεις και ο Δρ Μέλμαν είχε λάβει να του τις μεταφέρει εκείνο το πρωί. Τον πήρε τηλέφωνο αμέσως στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στο Σολτ Λέικ Σίτι, όπου ξεκουραζόταν για τον αγώνα προετοιμασίας εκείνο το βράδυ με τους Γιούτα Τζαζ. Ούτε μπορούσε να φανταστεί τί κρυβόταν πίσω από εκείνο το: «Πρέπει να σε δω στο γραφείο μου». «Σήμερα»!

Ο Τζόνσον αισθανόταν καλά. Ήταν στην καλύτερη κατάσταση της καριέρας του. Έτρεχε τρία ως τέσσερα μίλια καθημερινά. Σήκωνε βάρη για περισσότερη από μισή ώρα. Ετοιμαζόταν για την 13η σεζόν με την κίτρινη και μωβ φανέλα. Αισθανόταν καλά. Τί θα μπορούσε να του πει; Ίσως ήταν η αρτηριακή πίεση. Αυτό το ενδεχόμενο συζήτησαν με τον ατζέντη του καθώς πλησίαζαν στο γραφείο του γιατρού. Ή μήπως είχε κάποιο καρδιακό πρόβλημα;

«Έρβιν κάθισε, έχω τα αποτελέσματα των εξετάσεών σου», είπε ο Δρ. Μέλμαν. «Είσαι οροθετικός, έχεις τον ιό του AIDS».

Το πλατύ χαμόγελο που έμοιαζε να έχει κάνει από πάντοτε κατάληψη στο πρόσωπό του, έσβησε. Ξαφνικά άρχισε να νιώθει άρρωστος. Σάστισε, μούδιασε και για πρώτη ίσως φορά στη ζωή του -μετά το ντεμπούτο του στο ΝΒΑ- φοβήθηκε. Ο γιατρός του έσπευσε να του εξηγήσει ότι δεν έχει AIDS αλλά πως έχει μολυνθεί από τον ιό που θα μπορούσε κάποια ημέρα να οδηγήσει στην ασθένεια. Όμως ο Μάτζικ δεν άκουσε λέξη. «Όπως σχεδόν όλοι οι άλλοι που δεν έχουν δώσει προσοχή στην αυξανόμενη επιδημία του AIDS στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο, δεν ήξερα τη διαφορά μεταξύ του ιού και της ασθένειας. Ενώ τα αυτιά μου άκουγαν οροθετικό, το μυαλό μου άκουγε AIDS». Δικά του λόγια.

Σκέφτηκε τη γυναίκα του, την Κούκι. Σκέφτηκε το μωρό που περίμεναν. Και στη δίνη της σκληρής αλήθειας που έγινε κοινωνός μια ακόμα σκέψη ρίζωσε μέσα του: Όλα τελείωσαν.

Έκανε λάθος. Τίποτα είχε τελειώσει.

Οι γιατροί συνέστησαν να αποσυρθεί από το μπάσκετ, καθώς θεώρησαν ότι η εξαντλητική σεζόν των 82 αγώνων θα αποδυνάμωνε το ανοσοποιητικό του. Του είπαν να αποσυρθεί κι εκείνος δεν το σκέφτηκε δεύτερη φορά. Θα το έκανε, θα το αντιμετώπιζε. Κι ο τρόπος που επέλεξε να σταθεί απέναντι στον ιό και την ασθένεια άλλαξε τον τρόπο σκέψης όχι μόνο του NBA μα και ολόκληρης της Αμερικής.

Την έβδομη ημέρα του Νοέμβρη του 1991 ο Μάτζικ Τζόνσον φόρεσε ένα μαύρο κοστούμι και στάθηκε σε ένα βάθρο στο The Great Western Forum, στο μέρος που είχε περάσει κάποιες από τις στιγμές απόλυτου μεγαλείου. Στάθηκε σα να βαστά στα χέρια του τη μοίρα ενός ολόκληρου λαού. Και δεν απείχε πολύ η πραγματικότητα. Μπήκε κατευθείαν στο θέμα με το γνωστό του χαμόγελο να τον έχει εγκαταλείψει για λίγο, κυρίως λόγω αμηχανίας.

«Λόγω του ιού που έχω προσβληθεί, θα πρέπει να αποσυρθώ από τους Λέικερς. Σήμερα. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω AIDS, αλλά τον ιό HIV. Η ζωή μου θα συνεχιστεί. θα είμαι ένας χαρούμενος άνθρωπος», είπε. Πρόσθεσε ότι θα γίνει εκπρόσωπος στην καταπολέμηση του ιού, πως δεν θα σταματήσει να μιλά για το ασφαλές σεξ. Και είπε επίσης ότι θα νικήσει. Και το έκανε!

Ο Έρβιν ενημέρωσε τη γυναίκα του και την άκουσε συντετριμμένη και περισσότερο δυνατή από ποτέ να του λέει πως θα το ξεπεράσουν μαζί. Στάθηκε στο πελώριο ύψος του κι απέναντι στην ευθύνη. Τηλεφώνησε σε όσες γυναίκες είχε συνευρεθεί για να τις ενημερώσει πως είναι οροθετικός. Έκλεισε τα αφτιά του στα «Magic must be gay». Δεν έδινε δεκάρα για όσους έπαψαν λόγω αυτού να τον υποστηρίζουν. Για εκείνον ένα είχε σημασία. Να μάθει ο κόσμος όσα περισσότερα γινόταν για τον ιό και να κάνει πάντοτε ασφαλές σεξ. Αυτά είχαν σημασία.

Η χρυσή στολή που όταν την πρωτοαντίκρισε στα αποδυτήρια των Λέικερς τον έκανε να κλάψει. Εκείνη η χρυσή στολή που τον μετέτρεπε σε Μάτζικ. Εκείνη που φοβόταν πως δεν θα φορέσει ξανά. Τον περίμενε καρτερικά να την φορέσει και πάλι. Να τη δοξάσει ξανά. Και το έκανε. Στις 30 Ιανουαρίου 1996 ο Έρβιν «Μάτζικ» Τζόνσον περνούσε και πάλι τα αποδυτήρια του «Forum» έχοντας νικήσει...

image

Το μπάσκετ και το ΝΒΑ του οφείλουν πολλά

Εάν κάποιος μισούσε τον Μάτζικ θα έσβηνε όλα τα οπτικοακουστικά ντοκουμέντα από το διαδίκτυο! Όλα! Με τον τρόπο αυτό ο αφελής θα νόμιζε ότι θα διέγραφε την ανάμνηση του παίκτη. Δεν γίνεται να διαγράψεις τον Μάτζικ από το συλλογικό ασυνείδητο! Ακόμη κι αν ένας ιός διέλυε τα συστήματα της google, τις ψηφιακές πλατφόρμες και χάνονταν τα βίντεο του παρελθόντος, ο Μάτζικ δεν θα ξεθώριαζε. Όχι γιατί το γράφουμε εμείς ή γιατί υπάρχουν άνθρωποι που τον είδαν να παίζει.

Το μπάσκετ του χρωστάει το μεγαλύτερο μέρος της φαντασίας του! Όταν βλέπετε τις no look πάσες, όταν η μπάλα περνά από το μάτι της βελόνας, όταν ξεκινά ο αιφνιδιασμός και το γήπεδο «ανοίγει», όταν οι παίκτες στήνουν την μπασκετική ορχήστρα σε λίγα δευτερόλεπτα και όταν νιώθεις τον κόσμο να αδημονεί για κάτι καλό, τότε ξέρεις… Ξέρεις ότι o Μάτζικ βρίσκεται πίσω απ’ όλα αυτά. Η συμβολή του στο παγκόσμιο μπάσκετ είναι η διαμόρφωση του χαρακτήρα του θεάματος.

Δεν έχει σημασία πού βρίσκεσαι. Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Ευρώπη, Λατινική Αμερική, Ασία, οπουδήποτε παίζεται μπάσκετ η ώρα του αιφνιδιασμού θα έχει κάτι από τη μαγεία του εν λόγω κυρίου. Κάθε παίκτης αναζητά το θέαμα, προσπαθεί να το δημιουργήσει και να το προσφέρει. Αυτό εκκινεί από τον Μάτζικ. Όταν μια ομάδα ξεκινά τη γρήγορη μετάβαση από τη μία ρακέτα στην άλλη δεν είναι πέντε που τρέχουν. Όχι. Ο έκτος, -αόρατος- παίκτης είναι εκεί! Ο πλέι μέικερ θα προσπαθήσει να στήσει κάτι εντυπωσιακό, κάτι φαντεζί, κάτι ξεσηκωτικό. Η αρχή του νήματος σε αυτή τη σκέψη βρίσκεται στον Μάτζικ. Τον απόλυτο έλεγχο του την ώρα που κοιτά αλλού και δίνει αλλού την πάσα πολλοί ήθελαν και θέλουν να μιμηθούν. Το γεγονός ότι έδωσε στον μπασκετικό κόσμο το εντυπωσιακά εκτελεσμένο είναι κάτι που δεν θα ξεχαστεί.

Αν θέλουμε να εστιάσουμε στη συμβολή του στο ΝΒΑ θα μείνουμε σε δύο λέξεις: χαρά και χάρη. Ο Μάτζικ είναι αυτός που πήγε τη χαρά του παιχνιδιού σε άλλο επίπεδο. Ο τρόπος που κινούνταν στο παρκέ, η ευδιαθεσία του, το χαμόγελο, η διαρκής αναζήτηση της έκπληξης, όλα αυτά συνέβαλλαν στο να κρατήσει το ΝΒΑ τον χαρακτήρα του. Ο Μάτζικ έδωσε στο πρωτάθλημα την κομψότητα, τη χάρη, που δεν είχε ή είχε ξεχάσει. Και το έκανε χωρίς να αλλάξει η ισορροπία ταχύτητας-δύναμης.

Οι παίκτες του ΝΒΑ φυσικά και κράτησαν τα δύο βασικά αθλητικά-σωματικά χαρακτηριστικά, όμως ο Μάτζικ τους έδειξε ότι υπάρχει και η ομορφιά στην εκτέλεση των επιθετικών καθηκόντων. Αυτός εδραίωσε την επιθυμία για σόου. Φυσικά, η λίγκα του οφείλει πολλά όσον αφορά την παγκόσμια προώθηση του προϊόντος που λέγεται ΝΒΑ. Αυτός ήταν που κατά κύριο λόγο έκανε το αμερικάνικο πρωτάθλημα συνώνυμο της κοσμικής αίγλης. Αυτός ήταν που έκανε το ΝΒΑ πολιτιστικό γεγονός!

image

Περηφάνια και ομορφιά!

Ο Μάτζικ Τζόνσον ανήκει σε αυτούς που άλλαξαν το παιχνίδι. Έδειξε στις ομάδες, στους φιλάθλους, πως υπάρχει κι άλλος τρόπος. Οι προκαθορισμένες θέσεις στο παρκέ ήταν τα σημάδια ενός κόσμου είχε φτάσει στα όρια του. Ο νεαρός που ήρθε από το Μίσιγκαν Στέιτ άλλαξε τη μορφή και το σχήμα του αθλήματος, τον ρυθμό και τη συμπεριφορά, έδωσε νέα προοπτική και μοναδικό τρόπος έκφρασης στο παρκέ. Οι θέσεις «1», «2», «3» «4», «5» έγιναν μέσο επικοινωνίας και όχι ουσίας.

Η ουσία ήταν «Μάτζικ», «Μάτζικ», «Μάτζικ», «Μάτζικ», «Μάτζικ»! Η εκρηκτική παρόρμηση και το ατομικό ταλέντο βρήκαν τη συνεκτική τους ουσία. Η πηγαία έκφραση των ανοιχτών γηπέδων ισορρόπησε με το ομαδικό, οργανωμένο παιχνίδι. Η αναζήτηση του προσωπικού κατορθώματος συμπλήρωσε το ομαδικό θέαμα. Σε όλα αυτά ο Μάτζικ ήταν η αιτία! Η κίνηση στο παρκέ άλλαξε κίνηση και μπορούσες να δεις το αποτύπωμα που άφηνε πίσω της. Χάρη σε αυτόν παρατηρήθηκε η ικανότητα των παικτών να «γλιστρούν» μέσα στις αντίπαλες άμυνες. Ήταν σαν να αποκτούσαν χρώμα τα κενά σημεία…

Και όταν ήρθε η ανακοίνωση ότι είναι φορέας του ιού HIV το σοκ δεν ήταν μόνο για την απειλή της υγείας του. Ήταν και για την απότομη, ξαφνική, εγκατάλειψη των προαναφερθέντων. Κάποιοι τον φοβήθηκαν τότε. Άγνοια και προκατάληψη ήταν η δικαιολογία τους. Ο Μάτζικ, ωστόσο, επέστρεψε και έκανε την άγνοια γνώση και την προκατάληψη ευμένεια. Το άθλημα δεν τον φοβήθηκε και αυτός δεν φοβήθηκε το άθλημα. Στο τέλος έμεινε η περηφάνια και η ομορφιά!

@Photo credits: Getty Images/Ideal Image