Απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις για τον καρκίνο

1. «Αν κόψω τη ζάχαρη, δε θα αναπτύξω καρκίνο / δε θα προχωρήσει η νόσος;»

Λάθος. Αν και είναι ευρέως γνωστό ότι τα καρκινικά κύτταρα καταναλώνουν γλυκόζη, καμία εμπεριστατωμένη μελέτη δεν έχει τεκμηριώσει ότι η νόσος ανακόπτεται με τη διακοπή της λήψης γλυκόζης με την τροφή. Ωστόσο εάν η διατροφή είναι πλούσια σε γλυκόζη, τότε υπάρχει κίνδυνος παχυσαρκίας, η οποία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κακοηθειών σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες. Πιο συγκεκριμένα η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση.

2. «Ο καρκίνος μεταδίδεται;»

Λάθος! Δεν πρόκειται για μία κολλητική ασθένεια. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι ιοί που μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο, και οι οποίοι κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν εξαλλαγή σε καρκίνο, όπως ο ιός ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV, ιοί ηπατίτιδας κλπ.

• «Στην οικογένειά μου υπάρχει ιστορικό καρκίνου, θα αναπτύξω κι εγώ τη νόσο;»

Οι άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΩΣ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν. Ωστόσο οι περισσότεροι δεν έχουν βεβαρυμμένο οικογενειακό ιστορικό καθώς μόνο το 15-20% των νέων ασθενών έχουν συγγενείς με την ίδια νόσο. Εάν έχει εντοπιστεί κληρονομούμενο γονίδιο στην οικογένεια, δεν είναι υποχρεωτικό όλα τα μέλη να φέρουν τον εξαλλαγμένο γονίδιο

• «Η συχνότητα του καρκίνου αυξήθηκε κατακόρυφα στην εποχή μας. Αλήθεια ή ψέματα;»

Δεν είναι ακριβής τοποθέτηση. Στην εποχή μας τόσο ο αριθμός των ανθρώπων όσο και ο μέσος όρος ζωής έχουν αυξηθεί με αποτέλεσμα περισσότεροι άνθρωποι να εμφανίζουν καρκίνο. Επιπρόσθετα τα διαγνωστικά μέσα και η ευαισθητοποίηση του κοινού έχουν αυξηθεί, γεγονός που έχει μειώσει τον αριθμό των αδιάγνωστων ασθενών σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές.

3. «Σε έναν άνδρα, πότε πρέπει να αρχίσει ο προληπτικός έλεγχος για καρκίνο του προστάτη;»

Η τυπική ηλικία έναρξης είναι τα 50 έτη. Εάν υπάρχει ένας συγγενής 1 ου βαθμού που διεγνώσθη με καρκίνο του προστάτη πριν τα 65 έτη, τότε ο προληπτικός έλεγχος θα πρέπει να αρχίζει στην ηλικία των 45. Στη περίπτωση που υπάρχουν περισσότεροι συγγενείς με διάγνωση πριν τα 65 έτη, η ηλικία έναρξης του προληπτικού ελέγχου είναι τα 40 έτη.

• «Ως άνδρας, εάν το αποτέλεσμα της εξέτασης του PSA είναι φυσιολογικό, δε χρειάζεται να κάνω κάτι άλλο για ένα χρόνο. Είναι σωστό;»

Λάθος. Το PSA είναι μία πρωτεΐνη που παράγεται από τα κύτταρα του προστάτη. Φυσιολογικά υπάρχει σε πολύ χαμηλά επίπεδα στο αίμα, ενώ μπορεί να αυξηθεί σε περίπτωση νόσου, είτε αυτή είναι καλοήθης (προστατίτιδα, καλοήθης υπερπλασία του προστάτη) είτε κακοήθης (καρκίνος). Επίσης το PSA μπορεί να αυξηθεί αν έχουν προηγηθεί ουρολογικές επεμβάσεις ή ακόμη και να μειωθεί, καλύπτοντας κακοήθεια, εάν οι ασθενείς βρίσκονται σε αγωγή για υπερπλασία προστάτη ή παίρνουν βότανα. Γι’ αυτό τον λόγο, το PSA δεν επαρκεί για να επιβεβαιωθεί ή να αποκλειστεί ότι ένας άντρας έχει καρκίνο του προστάτη και κατά συνέπεια ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει και τη δακτυλική εξέταση του προστάτη από το ορθό.

• «Η σεξουαλική δραστηριότητα αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη»

Λάθος. Τα υψηλά επίπεδα σεξουαλικής δραστηριότητας ή η συχνή εκσπερμάτωση φημολογούταν κάποτε ότι αύξανε τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Στην πραγματικότητα, μερικές μελέτες δείχνουν ότι οι άνδρες που ανέφεραν πιο συχνές εκσπερματώσεις, είχαν χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη

• Δείτε την custom page του Gazzetta, η οποία είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αλέξανδρου Νικολαΐδη

4. «Η μαστογραφία βλάπτει τον οργανισμό μου;»

Ο κίνδυνος από έκθεση στην ακτινοβολία είναι εξαιρετικά μικρός και το όφελος από τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο δικαιολογεί τη χρήση της συγκεκριμένης απεικονιστικής μεθόδου. Πιο συγκεκριμένα, η πιθανότητα μία γυναίκα 45 ετών να αναπτύξει καρκίνο λόγω έκθεσης στην ακτινοβολία από τη διενέργεια μαστογραφίας υπολογίζεται ότι είναι 0,0032%.

Την ίδια στιγμή, από τις 100.000 γυναίκες που υποβάλλονται σε ετήσια μαστογραφία (από τα 45 έως τα 60 έτη), οι 500 θα επιβιώσουν χάρη στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της νόσου. Επίσης, αυτή τη στιγμή που ζούμε, κινούμαστε, τρεφόμαστε και αναπνέουμε πάνω στον πλανήτη γη, ακτινοβολούμαστε εξαιτίας των φυσικών πηγών ιοντίζουσας ακτινοβολίας (ΟΧΙ εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον).

Η πιθανότητα να αναπτύξουμε καρκίνο από την ιοντίζουσα ακτινοβολία του περιβάλλοντος που εισπράττουμε μέσα σε 24 μέρες ζωής πάνω στον πλανήτη Γη ισοδυναμεί με την πιθανότητα να αναπτύξουμε καρκίνο από την έκθεση στην ακτινοβολία μίας μαστογραφίας. Στις προηγμένες χώρες συστήνεται η έναρξη του ετήσιου προληπτικού ελέγχου με μαστογραφία στην ηλικία των 40 ετών καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τη χρήση της απεικονιστικής μεθόδου σε νεαρότερη ηλικία.

• «Εάν η απάντηση της μαστογραφίας είναι αρνητική, δε χρειάζεται να κάνω τίποτε άλλο για ένα χρόνο. Είναι αλήθεια;»

Παρά τη σημαντική συμβολή του προληπτικού ελέγχου με μαστογραφία ετησίως, μετά τα 40 έτη, η εν λόγω εξέταση αποτυγχάνει να ανιχνεύσει περίπου το 10% των καρκίνων μαστού. Απαιτείται λοιπόν η κλινική εξέταση των μαστών από εξειδικευμένο ιατρό τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο (αναλόγως και του οικογενειακού ιστορικού) ενώ εξίσου σημαντική είναι και η εκπαίδευση των γυναικών στην αυτοψηλάφηση κάθε μήνα.

• «Αφού δεν έχω οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, δε χρειάζομαι προληπτικό έλεγχο. Σωστό;»

Το 80-85% γυναικών με διάγνωση καρκίνου του μαστού δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό και κατά συνέπεια δε δικαιολογείται να μην υποβάλονται σε μαστογραφία ετησίως..

• «Τα αποσμητικά μασχάλης αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού;»

Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την εικασία

5. «Έχω καρκίνο. Μήπως θα έπρεπε να εξετάσω συμπληρωματικές ή εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας του καρκίνου;»

Κάποιες φορές ο ασθενής με προχωρημένο καρκίνο αισθάνεται αβοήθητος στη “μάχη” ενάντια στην ασθένεια και ψάχνει για επιπρόσθετες θεραπείες πέραν της τεκμηριωμένης ιατρικής. Έτσι ενδέχεται να αναζητήσει βοήθεια από εναλλακτικές μεθόδους με την ελπίδα ότι θα αυξηθεί η πιθανότητα ελέγχου της ασθένειας ή θα βελτιωθεί η κατάστασή του.

Ορισμένες συμπληρωματικές θεραπείες, όπως ψυχική φροντίδα με την καθοδήγηση ψυχολόγου, μασάζ, τεχνικές χαλάρωσης, βοηθούν τους ασθενείς με καρκίνο να νιώσουν ευεξία και να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις δυσκολίες της νόσου. Ωστόσο υπάρχουν και προσεγγίσεις που στερούνται επιστημονικά τεκμηριωμένης αποτελεσματικότητας καθώς και εναλλακτικές θεραπείες, οι οποίες διαφημίζονται για να εκμεταλλευτούν ευάλωτους ασθενείς που βρίσκονται σε ανάγκη αλλά στην πραγματικότητα είναι καταφανώς επιβλαβείς.

Οι τελευταίες εστιάζουν σε βοτανολογικά ή διατροφικά σκευάσματα, η δράση των οποίων δεν έχει επιβεβαιωθεί από κλινικές δοκιμές, και που δεν έχουν παραχθεί με τον κατάλληλο έλεγχο ποιότητας. Επιπρόσθετα, είναι αδιευκρίνιστο αν συμπεριλαμβάνονται ουσίες που αλληλοεπιδρούν με τις καθιερωμένες θεραπείες, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων ή ακόμα και αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών.

«Το Ιντερνετ τα ξέρει όλα!»

Πολλοί ασθενείς αλλά και οι οικείοι τους αναζητούν επιπρόσθετες πληροφορίες για την ασθένεια ή τα είδη θεραπειών στο διαδίκτυο, το οποίο παρέχει τεράστια ποσότητα πληροφοριών. Είναι αλήθεια ότι μέσα από το διαδίκτυο ο ασθενής μπορεί να:

• Αναζητήσει εξειδικευμένους επαγγελματίες (παθολόγους – ογκολόγους, χειρουργούς κλπ)
• Αντλήσει λεπτομέρειες για τη νόσο
• Κατανοήσει τις πιθανές παρενέργειες από τα διαθέσιμα φάρμακα
• Ενημερωθεί για εξελίξεις πάνω στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου
• Διαβάσει για τις προσωπικές εμπειρίες άλλων ασθενών
• Έρθει σε επαφή με συλλόγους ασθενών με την ίδια νόσο

Κάθε νόμισμα, όμως, έχει δύο όψεις. Ενώ η πληροφόρηση των ασθενών είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική, όταν προέρχεται από το διαδίκτυο χωρίς την καθοδήγηση από ειδικό, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τους εξής λόγους:

• Δυστυχώς, πολλές από τις πληροφορίες στο διαδίκτυο μπορούν να αποπροσανατολίσουν τους ενδιαφερόμενους καθώς δεν είναι ακριβείς.
• Πολλές ιστοσελίδες υποστηρίζονται από εμπορικές εταιρείες, που προσπαθούν μέσω των κειμένων να προωθήσουν τα προϊόντα τους.
• Ακόμη και στην περίπτωση που ιστοσελίδων από αξιόπιστους φορείς, οι ασθενείς δεν έχουν το απαιτούμενο γνωσιακό υπόβαθρο να εντοπίσουν ποιες πληροφορίες αφορούν τη δική τους περίπτωση, με αποτέλεσμα να προκαλείται άσκοπη αναστάτωση.

Γι’ αυτούς τους λόγους, οι ασθενείς και το περιβάλλον τους θα πρέπει να απευθύνονται στον θεράποντα ιατρό για να βρουν τις απαντήσεις που αναζητούν και να λάβουν καθοδήγηση για την εύρεση έγκυρων ιστοσελίδων για την άντληση περαιτέρω πληροφόρησης στο διαδίκτυο.

Ιωάννα Λέτσα PgD (Lon) MRCP (UK) (Medical Oncology)
Παθολόγος – Ογκολόγος