Κάρλος Μπιλάρδο: Όταν προτίμησε την αυτοκτονία...
Τι είναι αυτό που οδηγεί τον άνθρωπο στην απελπισία; Στην άβυσσο της ψυχής, στο απόλυτο σκοτάδι. Τι είναι εκείνο που τον αναγκάζει να κόψει το νήμα της ίδιας του της ζωής; Ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που γεννούν τις ενοχικές σκέψεις, οι συνθήκες που τον φέρνουν στα όρια της αυτοκτονίας; Και ποιος είναι ο λόγος που θεωρεί την ζωή του πλέον παράλογη και έλκεται από το μηδέν;
Ο Αλμπέρ Καμύ αναζήτησε εξήγηση μέσα από τον μύθο του Σίσυφου, ο Κερτ Κομπέιν σόκαρε μέσα από τις σημειώσεις του ομολογώντας πως βρήκε μια λυτρωτική αισιοδοξία αντικρίζοντας το κενό. Το μόνο σίγουρο είναι πως για κάθε πρόσωπο που θα ρωτήσεις, για κάθε περίσταση που θα ξετυλίξεις, θα λάβεις και μια διαφορετική απάντηση. Το χρήμα, το κακοήθες πάθος, η αποτυχία, ένας έρωτας που εκπυρσοκρότησε, η απόγνωση, η απώλεια. Κάθε απάντηση και μια πραγματικότητα, μια προσωπική αλήθεια.
Τι συμβαίνει όμως όταν τα αίτια πίσω από την απόφαση να πάρεις την ίδια σου τη ζωή αφορούν μια κουρελιασμένη ασπρόμαυρη σφαίρα; Η απάντηση ή μάλλον το... άλυτο ερώτημα κρύβεται πίσω από την ιστορία του θρυλικού προπονητή Κάρλος Μπιλάρδο, ο οποίος μετά τον αποκλεισμό της Κολομβίας από το Μουντιάλ του 1982 στεκόταν επίμoνα πάνω από κενό με το κρισιμότερο δίλημμα της ζωής του.
Μια ιστορία που δικαιώνει, έστω και ετεροχρονισμένα, τον Μπιλ Σάνκλι και την περιβόητη ρήση του που δίχασε όσο καμία: «Οι άνθρωποι θεωρούν πως το ποδόσφαιρο είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, αλλά εγώ δεν συμφωνώ. Πιστεύω ότι είναι πολύ, πολύ μεγαλύτερο από αυτό».
Το βλέμμα καρφωμένο στο κενό
Αν κάποιος μπορούσε κυριολεκτικά να πεθάνει για το ποδόσφαιρο, τότε αυτός θα ήταν ο Κάρλος Σαλβαδόρ Μπιλάρδο. Ένας άνθρωπος παραδοσιακός, των γραμμάτων που ωστόσο όταν έφτασε στο κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής του αποφάσισε να απορρίψει την σταθερότητα πίσω από το μέλλον της ιατρικής για να ακολουθήσει την τρέλα του στα ποδοσφαιρικά γήπεδα.
Γνωστός ως πραγματιστής και σφικτός τακτικά, ο Αργεντινός προπονητής έμελλε να χαραχθεί με χρυσά γράμματα στην ιστορία για την φιλοσοφία του, το περιβόητο Bilardismo, η οποία ουσιαστικά εκπορεύεται από μια ποδοσφαιρική εκδοχή της Μακιαβελικής λογικής πως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Χάρη σε αυτή τη νοοτροπία άλλωστε κατάφερε να οδηγήσει την Αργεντινή του Μαραντόνα σε στιγμές δόξας με την κατάκτηση του Μουντιάλ του 1986, όμως πολύ πριν από τις μελωδικές ωδές το ποδόσφαιρο τον οδήγησε στα πρόθυρα της αυτοκτονίας.
Ήταν τότε που δοκίμαζε για πρώτη φορά την τύχη του ως ομοσπονδιακός προπονητής, αναλαμβάνοντας τα ηνία της εθνικής Κολομβίας. Το ημερολόγιο εκείνη την εποχή καλωσόριζε το κύκνειο άσμα της δεκαετίας του ΄70, τη χρονιά του 1979 που στο μυαλό του Μπιλάρδο αποτελούσε την αρχή ενός πολλά υποσχόμενου ταξιδιού. Ο στόχος εξάλλου ήταν ξεκάθαρος από την πρώτη στιγμή. Η πρόκριση δηλαδή της Κολομβίας από τα προκριματικά του Μουντιάλ της Νοτιοαμερικάνικης ζώνης και η παρουσία της στα γήπεδα της Ισπανίας για την τελική φάση της διοργάνωσης το 1982.
Οι Τρικολόρ είχαν προνοήσει να προσλάβουν έναν προπονητή εμμονικό με τη νίκη, πεπεισμένοι πως θα έβρισκε τρόπο να προσανατολιστεί μέσα από τις Συμπληγάδες και να οδηγήσει τη χώρα σε στιγμές δόξας. Ο ίδιος άλλωστε είχε καταστήσει σαφές μέσα από την καριέρα του πως δεν δέχεται τίποτα λιγότερο από την επιτυχία.
«Μου αρέσει να είμαι ο πρώτος. Οφείλεις πάντα να σκέφτεσαι πώς θα βγεις νικητής. Ο δεύτερος δεν είναι καλός, ο δεύτερος είναι αποτυχία. Για μένα το πρέπον είναι όταν χάνεις να νιώθεις άσχημα. Αν θες μπορείς να το εκφράσεις με δάκρυα, με το να κλειστείς στον εαυτό σου. Διότι δεν μπορείς να απογοητεύσεις τους ανθρώπους σου, τους οπαδούς, εκείνον που σε πίστεψε και σε υπέγραψε».
Λόγια που εννοούσε στο έπακρο και λίγο έλειψε να τα πληρώσει. Το 1981 η Κολομβία θα αποκλειόταν από τον προκριματικό γύρο, λέγοντας οριστικά αντίο στις ελπίδες της για συμμετοχή στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο Μπιλάρδο δεν μπορούσε να αντέξει αυτή την αποτυχία. Τους επόμενους μήνες, βρέθηκε κυριολεκτικά ένα βήμα μακριά από την αυτοκτονία.
«Μου ομολόγησε ότι προσπάθησε να αυτοκτονήσει σε ένα ξενοδοχείο στη Λίμα όταν η Κολομβία αποκλείστηκε από το Μουντιάλ» γράφει ο Λουτσιάνο Βερβίκε στην βιογραφία του Αργεντινού. «Μου είπε ότι τελικά τον έσωσε ο γυμναστής, ο οποίος τον έσπρωξε και απέτρεψε την τραγωδία». Η εμμονή του Μπιλάρδο με τη νίκη ήταν τέτοια που όταν αντίκριζε το κενό από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου του, το μόνο που έβλεπε ήταν να ξετυλίγεται το χρονικό της δικής τους αποτυχίας. Μέσα από συνεχόμενες εικόνες που θόλωναν το μυαλό...
Η Κολομβία, τα καρτέλ και ο Εσκομπάρ
Το ποδόσφαιρο βέβαια δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας που είχε διαστρεβλώσει την κρίση του Μπιλάρδο. Τουλάχιστον όχι όσα συνέβαιναν εντός των τεσσάρων γραμμών... Την εποχή άλλωστε που ο Αργεντινός καθόταν στον πάγκο της Ντεπορτίβο Κάλι (1976-1978) και αργότερα της εθνικής Κολομβίας, τα καρτέλ ναρκωτικών βασίλευαν στην ποδοσφαιρική σκηνή της χώρας. Μια κατάσταση από την οποία δεν μπορούσε να ξεφύγει.
Ο ίδιος μάλιστα περιγράφει με γλαφυρό τρόπο και ανοικοδομεί μέσα από παλαιότερες συνεντεύξεις του τη σχέση που διατηρούσε με τα καρτέλ, σε μια από τις σκοτεινότερες πτυχές της ζωής και της καριέρας του. «Με ρωτούν αν ξέρω και είναι σαν μου λένε αν γνωρίζω τον πρόεδρο της Λανούς ή της Μπόκα. Πώς μπορώ να μην τους ξέρω; Όλοι τους ήταν πρόεδροι σε ομάδες . Σε καλούν για φαγητό, για δείπνο, να δεις μαζί τους ποδόσφαιρο. Γνώριζες τι γινόταν γιατί οι άνθρωποι μιλούσαν» παραδέχεται.
Οι ιστορίες του ωστόσο δεν μένουν σε τέτοιο... επιδερμικό επίπεδο. Ο Μπιλάρδο εξάλλου ήταν βαθιά χωμένος μέσα στον κόσμο των καρτέλ, γνώριζε τους μεγαλύτερους βαρόνους, είχε σχέση μαζί τους. Με ονόματα όπως ο Πάμπλο Εσκομπάρ ή ο Μιγκέλ Ροντρίγκεζ Ορεχουέλα. Ηγετικά στελέχη των διαβόητων καρτέλ Μεντεγίν και Κάλι, αντίπαλα στρατόπεδα με προσωπική κόντρα. Και ο Μπιλάρδο, ένας απλός προπονητής ποδοσφαίρου, εκτελούσε χρέη διαμεσολαβητή...
«Το μόνο για το οποίο μετανιώνω είναι που δεν κατάφερα ποτέ να αποκαταστήσω τη σχέση τους. Μιλούσα με τον έναν, πήγαινα στο σπίτι του άλλου. Μια μέρα η Αργεντινή έπαιζε στην Κολομβία και προπονούμασταν. Τότε ένας τύπος με πλησιάζει και μου λέει ότι με χρειάζονται στο Κάλι.
Πήρα αμέσως το αεροπλάνο και πήγα στο σπίτι του Ορεχουέλα. Όταν έφτασα μου είπε '' έχω ένα πρόβλημα με τον Πάμπλο. Είμαι θυμωμένος μαζί του. Είναι ένας υποκριτής''. Μου εξήγησε τι συνέβη και μου ζήτησε να του μιλήσω. Μιλήσαμε τρεις φορές για να τα βρουν, δίχως όμως αποτέλεσμα».
Η λύτρωση από το χέρι του Θεού
Κολομβία, ναρκωτικά, βαρόνοι, αυτοκτονία. Ο Κάρλος Μπιλάρδο κοίταζε επίμονα στον καθρέπτη, μα το μόνο που έβλεπε ήταν ένα βλέμμα χωρίς διέξοδο. Έναν άνθρωπο σε τέλμα. Το ποδόσφαιρο ωστόσο, από δρόμος προς την κόλαση, μετατράπηκε σε μια δεύτερη ευκαιρία. Το 1983 και μετά την αποτυχία στον πάγκο των Τρικολόρ, η Αργεντινή αποφάσισε να πορευθεί μαζί του με κοινό στόχο το Μουντιάλ του 1986, ακολουθώντας μια αντίθετη ποδοσφαιρική φιλοσοφία.
Μέχρι τότε άλλωστε στον πάγκο της Αλμπισελέστε δέσποζε η φιγούρα του Σέζαρ Λουίς Μενότι, ενός μποέμ τύπου που έβλεπε το ποδόσφαιρο ως πηγή έκφρασης. Σαν έναν αλέγκρο χορό, μια μορφή τέχνης που υπηρετούσε πιστά τη μια και μοναδική αλήθεια: το θέαμα. Η κάκιστη πορεία ωστόσο της Αργεντινής στα γήπεδα της Ισπανίας (1982) ανάγκασε τους ιθύνοντες να στρέψουν το βλέμμα τους στο αντισυμβατικό Μπιλάρδο, αποδεχόμενοι ένα είδος ποδοσφαιρικού μανιχαϊσμού.
Για τον Μπιλάρδο ήταν μια ευκαιρία προσωπικής εξιλέωσης. Μια διέξοδος από την τρέλα της Κολομβίας, ένας νέος καθαρός ουρανός χωρίς νεφελώδη σύννεφα. Τρία χρόνια υπομονής αρκούσαν για να βρει επιτέλους αυτό που αναζητούσε. Με το συντηρητικό αλλά συνάμα αποτελεσματικό 3-5-2 και με τον Μαραντόνα να οδηγεί το άρμα, ο Μπιλάρδο άγγιξε την κορυφή του κόσμου. Η Αργεντινή σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά της, ο Ντιέγκο σημάδεψε μια ολόκληρη γενιά με το χέρι του Θεού και το γκολ του αιώνα κόντρα στην Αγγλία, ενώ το έργο ολοκληρώθηκε στον μεγάλο τελικό απέναντι στη Γερμανία.
Στο φινάλε του, η Αλμπισελέστε είχε κερδίσει το Μουντιάλ και ο Μπιλάρδο τους προσωπικούς του δαίμονες. Εκείνους που μετέτρεψαν την αγαπημένη του ασχολία σε βασανιστήριο, σε λαβύρινθο δίχως διαφυγή και τα άλλοτε πάτρια εδάφη της Κολομβίας σαν προσωπικό Καθαρτήριο βγαλμένο από τη φρίκη της Θείας Κωμωδίας. Έξι χρόνια ωστόσο μετά τις σκέψεις για το βήμα στο απόλυτο κενό, ο Μπιλάρδο βίωνε για πρώτη φορά τη γεύση μιας λυτρωτικής εξιλέωσης.
@Photo credits: Getty Images/Ideal Image
