Μουντομπάσκετ 1986: Η σπίθα που άναψε το φυτίλι
Το Gazzetta και ο Νίκος Παπαδογιάννης σάς ταξιδεύουν στις περιπέτειες της Εθνικής Ελλάδας στα Μουντομπάσκετ. Πρεμιέρα με τη διοργάνωση του 1986 στην Ισπανία, εκεί που ξεκίνησαν όλα...
Ποιος γνωρίζει κατά πού πέφτει το Εκεντρεβίλ χωρίς να γκουγκλάρει; Εάν κάποιος ξέρει απνευστί τη σωστή απάντηση, ανήκε προφανώς στη φυλή των εραστών της «επίσημης αγαπημένης» προτού ακόμη τη νυμφευτούμε όλοι μας με παπά και κουμπάρο. Δήμαρχος που να τελεί γάμους δεν υπήρχε το 1986, όπως δεν υπήρχε και Γκούγκλης. Τέσσερις δεκαετίες και οκτώ Μουντομπάσκετ με άρωμα Ελλάδας αργότερα, δεν υπάρχει καλά καλά ούτε Εκεντρεβίλ.
H παγκόσμια περιπέτεια της Εθνικής Ελλάδας εκπορεύτηκε από ένα χωριό της Νορμανδίας, στα μέρη του Αστερίξ, εκατοντάδες χιλιόμετρα βορειότερα από τον τόπο όπου θα άναβαν οι προβολείς του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος του 1986. Η ελληνική ομάδα χρειαζόταν οπωσδήποτε νίκη επί των «τρικολόρ» για να κερδίσει το εισιτήριο της πρόκρισης στα τελικά και το κατέκτησε in extremis, σε συνθήκες γκραν γκινιόλ.
Το ιστορικό 130-126 επί των Γάλλων στο Εκεντρεβίλ, μετά από τρεις παρατάσεις, στις 21 Νοεμβρίου 1985, χωρίς τηλεοπτική κάλυψη, τοποθέτησε το ελληνικό μπάσκετ στον χάρτη, τον ίδιο χάρτη που αποφάσισε να καταπιεί τη μικρή κωμόπολη τρεις δεκαετίες αργότερα, μετά από κάποιον «Καποδίστρια» της γαλλικής πολιτείας. Η Εθνική Ελλάδας μπάσκετ άντεξε να ζήσει περισσότερα χρόνια, από την οιονεί γενέτειρά της…
Η πρόκριση στα τελικά ενός Μουντομπάσκετ ήταν σπουδαίο κατόρθωμα για την εποχή, αφού η Εθνική μας δεν είχε συμμετάσχει καν στο Ευρωμπάσκετ της προηγούμενης χρονιάς στη Γερμανία, αποκλεισμένη επί φινλανδικού εδάφους σε κάποιο τσάλεντζ-ράουντ, όπως αποκαλούσαμε τότε τα «παράθυρα».
Ουδείς φανταζόταν βεβαίως, ότι η Ελλάδα έστρωνε γαλάζιο χαλί για να κατακτήσει το ευρωπαϊκό σκήπτρο μόλις έναν χρόνο αργότερα (1987) στο Φάληρο. Ουδείς, εκτός από εκείνους που μελέτησαν με ανοιχτό στόμα τα κατορθώματα του Νίκου Γκάλη στην Ισπανία και υπολόγιζαν πόσο θα βελτίωνε τη δυναμική αυτής της φορτσάτης ομάδας ένας αξιόλογος ψηλός.
Τον χειμώνα του 1985-86, ο Παναγιώτης Φασούλας τον σπατάλησε στο NCAA με το Νορθ Καρολάινα Στέιτ του μακαριστού Τζιμ Βαλβάνο, το δε καλοκαίρι που ακολούθησε τον βρήκε σε αναμονή του ντραφτ του ΝΒΑ, στην απέναντι ακτή του Ατλαντικού. Ο 37χρονος Δημήτρης Κοκολάκης των 2,15 μ., από τους ήρωες του Εκεντρεβίλ, διάλεξε τη λάθος ώρα για να αποσυρθεί από την Εθνική ομάδα, αν και έμεινε ενεργός μέχρι το 1988. Ο Κώστας Πολίτης τραβούσε τα μαλλιά του.
Η απογείωση και η ανώμαλη προσγείωση
Στην πρεμιέρα του Μουντομπάσκετ, απέναντι στον Παναμά του ξακουστού σκόρερ Ρολάντο Φρέιζερ, στήθηκε στο τζάμπολ ο Αργύρης Καμπούρης (o oποίος δεν εκτέλεσε ούτε μία ελεύθερη βολή στη διοργάνωση…), με ρεζέρβα τον Παναγιώτη Καρατζά. Τρίτο σέντερ δεν είχε στη διάθεσή του ο Κώστας Πολίτης, ενώ τη θέση «4» τη μοιράζονταν ο Νίκος Φιλίππου, οι άγουροι Χρήστος Χριστοδούλου, Δημήτρης Δημακόπουλος και όποιος από τους Λιβέρη Ανδρίτσο, Φάνη Χριστοδούλου αισθανόταν πιο δυνατός. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Σήμερα δεν έχουμε κοντούς, τότε μας έλειπαν οι ψηλοί.
Στο παρκέ του «Πρίνθιπε Φελίπε» της Σαραγόσα στήθηκε εκείνο το βράδυ ένας αλησμόνητος χορός. Οι 53 πόντοι του Νίκου Γκάλη απέναντι στους αποσβολωμένους Παναμέζους παραμένουν μέχρι σήμερα ρεκόρ της μίας νύχτας στα χρονικά της Εθνικής ομάδας, τα ακροβατικά του έγιναν πόστερ και αυτοκόλλητα, ενώ το τελικό 110-81 ξάφνιασε όσους θεωρούσαν την Ελλάδα αδύναμο κομπάρσο.
Οι Γάλλοι, που μπήκαν στο Μουντομπάσκετ από το παράθυρο της τελευταίας στιγμής με… wild card αντί των βυθισμένων στον εμφύλιο πόλεμο Φιλιππίνων, ξανάζησαν το επόμενο βράδυ το στραπάτσο του Εκεντρεβίλ, χωρίς να χρειαστεί παράταση αυτή τη φορά: 87-84 με 34 πόντους του «γκάνγκστερ» και 17 του Φιλίππου. Ένα αψυχολόγητο άστοχο σουτ τριών πόντων του Παναγιώτη Γιαννάκη (20 π.) λίγο πριν το φινάλε, και ενώ υπήρχε χρόνος για καλύτερη επιλογή, έκανε τη διαφορά ανάμεσα στην ήττα και στη νίκη απέναντι στους αμφιτρύονες Ισπανούς: 86-87.
Το αερόστατο προσγειώθηκε ανώμαλα όταν βρέθηκε αντιμέτωπο με τη Βραζιλία του Όσκαρ Σμιτ, ο οποίος πέτυχε 40 πόντους με 8/10 τρίποντα. Ο Γιαννάκης απάντησε με 32, ο Γκάλης με 25, αλλά η μάχη ήταν άνιση: 95-115. Ωστόσο, η πρόκριση στην επόμενη φάση είχε εξασφαλιστεί και σφραγίστηκε με το εύκολο 98-80 επί των παλαβιάρηδων Κορεατών, που έμοιαζαν όλοι ίδιοι και έπαιζαν όλοι ίδιο μπάσκετ (Γκάλης 43, Φάνης 19).
Το ρεζερβουάρ, όπως ήταν αναμενόμενο, στέρεψε γρήγορα. «Οι βιορυθμοί της ομάδας είναι σε χαμηλά επίπεδα και ιδίως εκείνοι του Γκάλη», επέμενε στο ξενοδοχείο της αποστολής ο γυμναστής Νίκος Σισμανίδης, ειδικευμένος στις …νέες τεχνολογίες: γιόγκα, προγράμματα διατροφής και άλλες αλαμπουρνέζικες ιδέες του διαβόλου. Αποδείχθηκε ότι είχε δίκαιο στους υπολογισμούς του, ο «Μποντ» της εποχής, οπότε έγινε πρόσωπο-κλειδί στη μαλαματένια πορεία του 1987. Αλλά από την Ισπανία του ‘86 δεν φαίνονταν χρυσάφια στον ορίζοντα.
Η αμαξοστοιχία-εξπρές της Σαραγόσα θύμιζε «μουντζούρη» στη δεύτερη φάση στη Βαρκελώνη, μολονότι είχε μεσολαβήσει μόλις ένα τριήμερο.Η ήττα με μόλις 12 πόντους από τη μετέπειτα φιναλίστ Σοβιετική Ένωση θεωρήθηκε τίτλος τιμής, αφού τότε χάναμε πολλά με λίγα από τα μεγαθήρια της εποχής: 93-105, με 32 του Γκάλη.
Ωστόσο, το απρόσμενο 0-2 απέναντι στους μικρομεσαίους Κούβα (66-74) και Ισραήλ (79-82) χάλασε τις εντυπώσεις και έκοψε τα φτερά. Οι αντίπαλοι προπονητές κατόρθωσαν κουτσά στραβά να περιορίσουν τον Ελληνα αρχισκόρερ στους 18+20 πόντους και ο β’ γύρος άφησε την Εθνική μας με αδειανά χέρια: τρία παιχνίδια, τρεις ήττες. Οι αποχαιρετιστήριοι αγώνες κατάταξης, στη Μαδρίτη, έφεραν δύο κατοστάρες, αλλά μόνο μία νίκη: 102-88 επί της Αργεντινής, 111-112 από την Κίνα.
Η πρωτιά του Γκάλη, τα κολεγιόπαιδα των ΗΠΑ και ο Ντράζεν
Η ελληνική ομάδα τερμάτισε στην τιμητική 10η θέση με ρεκόρ 4-6 στο παρθενικό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της ιστορίας της και έβαλε στις αποσκευές της ένα θαυμάσιο σουβενίρ, την πρωτιά του Νίκου Γκάλη στον πίνακα των σκόρερς χάρη στους 40+49 πόντους του στα τελευταία δύο παιχνίδια, όταν είχε και τη -συγχωρεμένη- σύζυγό του Τζένη στο πλευρό του.
O μέσος όρος του Έλληνα γητευτή των καλαθιών στην καριέρα του σε Μουντομπάσκετ, 33,7 πόντοι σε 10 αγώνες, παραμένει μέχρι σήμερα αξεπέραστος. Δυστυχώς, αυτό ήταν το μοναδικό της καριέρας του. Ο Γιαννάκης έπαιξε σε άλλα δύο (1990, 1994), ενώ μέτρησε και δύο λαμπερές παρουσίες ως προπονητής (1998, 2006). Στην κορυφαία πεντάδα, πάντως, δεν χώρεσε ο Γκάλης, αφού η Ελλάδα έμεινε πολύ μακριά από το βάθρο. Τον MVP Ντράζεν Πέτροβιτς, συνόδευσαν ο Όσκαρ, οι Σοβιετικοί αλλά ουχί Ρώσοι Τιχονένκο, Σαμπόνις και ο Αμερικανός Ντέιβιντ Ρόμπινσον.
Το χρυσό μετάλλιο κατέληξε διά πυρός και σιδήρου στην πολύ καλή κολεγιακή ομάδα των ΗΠΑ, η οποία είχε πρωτοπαλίκαρο τον 21χρονο «ναύαρχο» της ρακέτας Ρόμπινσον, ατραξιόν τον κοντοπίθαρο αλλά χαλκέντερο Μάγκσι Μπογκς των 1μ60 και προπονητή τον Λιουτ Όλσον. Στο υψηλότερο σκαλοπάτι του βάθρου αναρριχήθηκαν επίσης ο …παρ’ολίγον Έλληνας Ρόνι Σεϊκέλι, αλλά και ο χρυσοδάκτυλος προπονητής της ομάδας του 2023 Στιβ Κερ. Μόλις δύο χρόνια νωρίτερα, τρομοκράτες είχαν δολοφονήσει τον –ακαδημαϊκό- πατέρα του Κερ στη Βηρυττό.
«Ο Ντράζεν είναι ένας βλάκας παλιάτσος, θα του σπάσω το κεφάλι», άνοιξε τον χορό των εχθροπραξιών ο Αρβιντας Σαμπόνις εν όψει του ημιτελικού ΕΣΣΔ-Γιουγκοσλαβίας. Οι Ισπανοί φίλαθλοι υποδέχθηκαν τον αχώνευτο εκτοξεύοντας πορτοκάλια και ζαρζαβατικά. «Συνεχίστε, πετάξτε κι άλλα», απαντούσε ο ίδιος με προκλητικές χειρονομίας. Οι Σοβιετικοί πέτυχαν το θαύμα των θαυμάτων στον αλησμόνητο θρίλερ με τους «πλάβι», με τα απανωτά τρίποντα των Σαμπόνις, Τιχονένκο, Βάλτερς στα τελευταία 45 δευτερόλεπτα της κανονικής διάρκειας (81-81 από 72-81) και το μπασκετικό σύμπαν ξεκαρδίστηκε με το πάθημα των δύο Πέτροβιτς, που αρκέστηκαν στο χάλκινο μετάλλιο.
«Perro caliente», αποκαλούσαν οι ντόπιοι τον 22χρονος Ντράζεν: χοτ ντογκ. Και δεν το εννοούσαν χαϊδευτικά. Τα αδέλφια κατηγορούνταν για τον βιασμό μιας γυναίκας επί ισπανικού εδάφους, στη διάρκεια της προετοιμασίας. Η υπόθεση δεν εξιχνιάστηκε ποτέ και οι Μαδριλένοι που έβριζαν τον Ντράζεν στο «Παλάθιο ντε λος Ντεπόρτες» έμελλε να γίνουν πιστοί αυλικοί του δύο χρόνια αργότερα, όταν τον είδαν καμαρωτό με τα λευκά της Ρεάλ.
Οι Σοβιετικοί κέρδισαν το εισιτήριο με το 91-90 στην παράταση απέναντι στη Γιουγκοσλαβία του Ίβκοβιτς, αλλά δεν μπόρεσαν να ανατρέψουν το 60-78 του «ψυχροπολεμικού» τελικού και παραδόθηκαν στους Αμερικανούς στα τελευταία δευτερόλεπτα: 85-87, με σκόρερ της τελευταίας στιγμής τον Κένι Σμιθ στα 15’’, μπροστά στο κυκλώπειο κορμί του Σαμπόνις. Είχαν περάσει 32 χρόνια από τον προηγούμενο θρίαμβο των ΗΠΑ. Ήταν γραφτό να σφραγίσει την επιστροφή ένα κολεγιόπαιδο από το Νορθ Καρολάινα, ο διάδοχος του Τζόρνταν όπως ήλπιζαν τότε.
Ο «Σάμπας» και οι συνοδοιπόροι του πήραν γλυκιά ρεβάνς δύο χρόνια αργότερα στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ, αλλά ενδιάμεσα είχε προσγειωθεί στον πλανήτη μπάσκετ (και στα κεφάλια των Πέτροβιτς) ο γαλάζιος μετεωρίτης της Ελλάδας. Ο «γκάνγκστερ», ο «δράκος», ο «μπέμπης», η «αράχνη», ο «τίμιος γίγαντας» και η υπόλοιπη παλιοπαρέα είχε έρθει για να μείνει.
Οι αγώνες της Εθνικής στο Μουντομπάσκετ 1986
Προπονητής: Κώστας Πολίτης
Σαραγόσα (5/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΠΑΝΑΜΑΣ 110-81 (53-46)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 53, Γιαννάκης 18, Σταυρόπουλος 4, Καμπούρης 2, Πεδουλάκης, Καρατζάς 4, Ρωμανίδης 6, Φιλiππου 7, Ανδρίτσος 8, Φ. Χριστοδούλου 8, Δημακόπουλος, Χ. Χριστοδούλου.
Σαραγόσα (6/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΓΑΛΛΙΑ 87-84 (53-59)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 34, Γιαννάκης 9, Σταυρόπουλος 2, Καμπούρης 10, Πεδουλάκης, Καρατζάς 2, Ρωμανiδης, Φιλiππου 17, Ανδρiτσος 2, Φ. Χpιστοδούλου 11.
Σαραγόσα (7/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΙΣΠΑΝΙΑ 86-87 (41-43)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 23, Γιαννάκης 20, Σταυρόπουλος 8, Καμπούρης 2, Καρατζάς, Ρωμανiδης 13, Φιλiππου 7, Φ. Χριστοδούλου 13, Ανδρiτσος.
Σαραγόσα (9/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ – ΒΡΑΖΙΛΙΑ 95-115 (45-56)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 25, Γιαννάκης 32, Σταυρόπουλος, Καμπούρης, Πεδουλάκης, Καρατζάς 2, Ρωμανίδης 3, Φιλίππου 15, Ανδρίτσος, Φ.Χριστοδούλου 16, Δημακόπουλος 2, Χρ.Χριστοδούλου.
Σαραγόσα (10/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ – Ν. ΚΟΡΕΑ 98-80 (53-38)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 43, Γιαννάκης 9, Σταυρόπουλος 2, Καμπούρης 6, Πεδουλάκης, Καρατζάς, Ρωμανίδης 8, Φιλίππου 3, Ανδρίτσος 8, Φ.Χριστοδούλου 19, Δημακόπουλος, Χρ.Χριστοδούλου.
Βαρκελώνη (13/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΣΟΒ. ΕΝΩΣΗ 93-105 (46-59)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλnς 32, Γιαννάκnς 13, Σταυρόπουλος 6, Καμπούρης, Πεδουλάκnς 2, Καρατζάς 11, Ρωμανiδnς 3, Φ1λiππου 4, Ανδρίτσος 4, Φ. Χριστοδούλου 16(2), Δnμακόπουλος 2, Χ. Χριστοδούλου.
Βαρκελώνη (14/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΚΟΥΒΑ 66-74 (37-43)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 18, Γιαννάκης 8, Σταυρόπουλος 6 (2), Καμπούρης 6, Καρατζάς, Ρωμανiδης 2, Φιλiππου 6, Ανδρiτσος 10, Φ. Χριστοδούλου 10.
Βαρκελώνη (15/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΙΣΡΑΗΛ 79-82 (42-35)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλnς 20 (1), Γιαννάκης 20, Σταυρόπουλος 7, Καμπούρης 4, Πεδουλάκης, Καρατζάς, Ρωμανiδnς, Φιλiππου 17, Ανδρίτσος 4, Φ. Χριστοδούλου 7.
Μαδρίτη (18/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ 102-88 (44-38)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 40, Γιαννάκης 27, Σταυρόπουλος 3, Καμπούρης 10, Καρατζάς 2, Ρωμανίδης 2, Φιλiππου 7, Ανδpiτσος 2, Φ. Χριστοδούλου 9.
Μαδρiτη (20/7/1986)
ΕΛΛΑΔΑ - ΚΙΝΑ 111-112 (54-58)
ΕΛΛΑΔΑ: Γκάλης 49, Γιαννάκης 19, Σταυρόπουλος 9, Καμπούρης, Πεδουλάκης, Καρατζάς 6, Ρωμανίδης, Φιλiππου 10, Ανδρίτσος 2, Φ. Χριστοδούλου 12, Χ. Χριστοδούλου 4.
