Eminem: Κατέκτησε τη στιγμή

Αυτός, ο μανιακός ριμαδόρος (σ.σ από TXC αυτό, τόσο ταιριαστό, όμως, για τον κύριο «Ε»), αυτός που επιβεβαίωσε τον κανόνα και επέβαλλε την εξαίρεση! Ο λόγος που δεν περιορίζεται, δεν φυλακίζεται, δεν δαγκώνεται, δεν κρύβεται, δεν σταματά, δεν κρατά τα λιπόψυχα, τα δειλά, τα φοβισμένα, τα προκαθορισμένα… Αυτός ο ράπερ δεν είδε όρια, σύνορα, στο τι μπορεί να πει η ραπ φωνή στο μικρόφωνο. Έτσι δεν θα πρεπε να είναι; Ναι, αλλά… Ο λόγος καταγγελία απέναντι στην κάθε εξουσία, ο αυτοαναφορικός, ο ιδιωτικός, ο λαμπερός, μπλινκ-μπλινκ, ο σεξιστικός, ο κενός, ο συναισθηματικός, ο οργισμένος, ο ψίθυρος, ο μανιασμένος, ο gangsta, ο λούμπεν, ο ποιητικός… και όμως, ο Eminem βρήκε τον χώρο, είδε τα αποσιωπητικά και τα γέμισε με το χρώμα του, με τα αδιέξοδά του, με τις αδυναμίες του, με τα πολιτικά/κοινωνικά του μηνύματα, με το άφθαρτο battle ύφος, με μελωδικούς ήχους και με απίστευτες, ασύγκριτες, ταχύτητες. Όλα λόγια, όλα πράξεις, όλα αντιστάσεις, όλα νίκες, όλα ήττες, όλα σίγουρα και τίποτα δεδομένο. Για τον Eminem τα πάντα ήταν μια στιγμή που έπρεπε να κατακτήσει. Κάποτε το έκανε, κάποτε όχι. Ένα είναι βέβαιο: η αυλαία δεν έπεσε ποτέ γι’ αυτόν. Και μπορεί να αγαπήθηκε, μπορεί να έγινε μισητός, όμως το όνομά του δεν ξεχάστηκε και δεν θα ξεχαστεί ποτέ!

Ο Eminem είναι πολύπλευρο ταλέντο και γι’ αυτό μας έδειξε -και δείχνει- πολλά πρόσωπα στη διάρκεια της καριέρας του. Είναι το παιδί από το Ντιτρόιτ που δεν ξέχασε την καταγωγή του. Είναι το γεμάτο σαρκασμό παλιόπαιδο που αντιμιλά στη μάνα του. Είναι ο εκτός ελέγχου, μπερδεμένος, άνδρας που ζητά εκδίκηση από τον κόσμο που τον έκανε έτσι. Είναι πλακατζής και πατέρας, είναι επίμονος μαθητής της χιπ-χοπ, είναι αφηγητής της σκληρής αλήθειας. Ο Eminem δεν χαρίζεται σε κανέναν και πρώτα απ’ όλα στον εαυτό του!
Αυτό που πάντα ήξερε -και ξέρει- είναι πως έπρεπε να παλέψει για κάθε στιγμή του αύριο. Αν δεν το έκανε δεν θα κέρδιζε τίποτα! Ο αγώνας για την επόμενη στιγμή ήταν -και είναι- όλη του η περιουσία. Μπορεί αυτό που πρόσφερε στο κοινό να μην είχε την ανταπόκριση που περίμενε. Παρ’ όλα αυτά, η προσπάθεια, η αγωνία, ο πόνος ήταν εκεί και αυτό είχε πάντα τη γεύση της νίκης. Ναι, είναι αστείος, αλλά με τον τρόπο του stand up κωμικού: την κατάλληλη στιγμή θα χιμήξει σε αυτόν που θα τον διακόψει, σε αυτόν που θα θελήσει να του πάρει τον ρόλο του ταραχοποιού.
Σε αυτό το σημείο, όμως, να επισημάνουμε (ξανά) το χρώμα, έχει μεγάλη σημασία. Ο Eminem, λοιπόν, δεν είναι απλά σπουδαίος ράπερ, είναι ο σπουδαιότερος λευκός ράπερ! Αυτό αλλάζει τα πάντα. Η παρουσία του, από το ξεκίνημα, ανέτρεψε στερεότυπα και τα επίμονα όρια της ραπ κοινότητας. Ναι, όλα άρχισαν στα γκέτο και όλα αφορούσαν του μαύρους -περιθωριοποιημένους- πολίτες των ΗΠΑ. Ο χρόνος, όμως και τα βιώματα, διεύρυναν το πεδίο και η δερματική απόχρωση έπαψε να είναι προαπαιτούμενο. Ναι, ήταν ένας «ξένος», κάτι το διαφορετικό, ένας εισβολέας στη ραπ σκηνή. Δεδομένο ήταν πως λόγω χρώματος (και μόνο) είχε περισσότερα κοινωνικά/πολιτικά/οικονομικά προνόμια. Τα ΜΜΕ τον πρόσεξαν αμέσως και ήθελαν να τον εκμεταλλευτούν. Αυτός, όμως, προέταξε τη δεξιότητα και τις ικανότητες, τη δουλειά και όχι τα άκοπα κερδισμένα, την κριτική και τις διακρίσεις.

Ο Marshall Mathers III (σ.σ το πραγματικό όνομα του Eminem) γεννήθηκε το 1972 στην πόλη Σεντ Τζόζεφ, Μιζούρι (St. Joseph, Missouri). Τον μεγάλωσε η μητέρα του, μόνη της. Μετακομίζουν λίγο έξω από το Ντιτρόιτ όταν αυτός είναι 11 ετών. Η επιθυμία να γράψει στίχους ξεκίνησε όταν άκουσε τη μουσική επένδυση (soundtrack) της ταινίας «Breakin’». Εγκαταλείπει το Γυμνάσιο (σ.σ Β’ ή Γ΄Γυμνασίου) και τα σημειωματάρια του γεμίζουν με ραπ κομμάτια. Σύντομα θα γίνει αναπόσπαστο μέλος του τοπικού κλαμπ. Εκεί δίνονται οι πρώτες «μάχες», εκεί πραγματοποιούνται τα πρώτα live εν δυνάμει ή αφανών, εκτός επικρατούσας τάσης, ραπ καλλιτεχνών. Οι μαύροι θαμώνες κυριαρχούν και ο Eminem πρέπει να δείξει τι μπορεί να κάνει. Έχει πει στο περιοδικό «Rolling Stone» ότι μόλις έπιασα το μικρόφωνο με αποδοκίμασαν. Όταν, όμως, με άκουσαν οι καρ@#ες να ραπάρω, το βούλωσαν!
Για να φτάσει να «φτύνει» ρίμες και να γίνεται αποδεκτός χρειάστηκε μεγάλος κόπος. Ναι, ήξερε να στέκεται στον χώρο και να επιδεικνύει τον εαυτό του. Έπρεπε και κάτι να πει όμως. Αυτό σήμαινε πως χρειαζόταν να μάθει ποιος είναι. Το ζητούμενο ήταν να περιγράψει τις εμπειρίες του και να τις περάσει σε ένα εχθρικό κοινό. Η αυθεντικότητα ήταν επιδίωξη, σκοπός, απαιτούμενο. Αυτό ίσχυε για κάθε επίδοξο ράπερ, πόσο μάλλον για ένα λευκό. Ο Eminem γνώριζε ότι έμπαινε στο ερμηνευτικό πεδίο μιας μορφής τέχνης που όριζαν οι μαύροι Αμερικάνοι. Θα τον έκριναν αυστηρά και σίγουρα δεν θα του έδιναν δεύτερη ευκαιρία. Το να είναι αστείος ήταν μέρος της στρατηγικής του. Άντλησε από τη χαρά και την ευχαρίστηση που λάμβανε από τα πρώτα του ακούσματα. Fat Boys, RUN DMC, LL Cool J. κ.α ήταν αυτοί που με τον τρόπο τους τον καθοδήγησαν στα πρώτα του βήματα. Μέσα απ’ αυτούς διαμόρφωσε τον δικό του τρόπο μετάδοσης της απόλαυσης και της ικανότητας να ψυχαγωγεί και να επικοινωνεί με το κοινό. H ασταμάτητη άσκηση του ταλέντου του και της επαφής με όσα συνέβαιναν μέσα και γύρω του έδωσαν την τελική μορφή στο μέγεθος «Eminem»: ένας σπουδαίος ράπερ, ένας λυρικός και συνάμα ωμός καλλιτέχνης.

Το καλλιτεχνικό/επαγγελματικό ξεκίνημα γίνεται παρέα με τον φίλο του (κι άλλους) Proof. Δημιουργούν το γκρουπ D12 -Dirty Dozen- και κάνουν αίσθηση στο Ντιτρόιτ. Το 1996, όμως, ο Eminem θα προχωρήσει στο πρώτο σόλο βήμα. Κυκλοφορεί το άλμπουμ Infinite και η πόλη του θα το υποδεχτεί με θετικές κριτικές. Αυτό, βέβαια, δεν του εξασφαλίζει οικονομική ανεξαρτησία. Έτσι, συνεχίζει να εργάζεται σε εργοστάσια και ως μάγειρας σύντομων γευμάτων. Το καλλιτεχνικό του έργο έχει ξεκινήσει και θα βρει τους κατάλληλους ανθρώπους. Το 1997, κι ενώ έχει χάσει τη δουλειά του και του έχει γίνει έξωση, παίρνει μέρος στην εκδήλωση Rap Olympics. [σ.σ πανεθνικός ραπ battle διαγωνισμός]. Τερματίζει στη δεύτερη θέση. Στο κοινό βρίσκεται υπάλληλος της Interscope Records και ζητά από τον 25χρονο να του δώσει ένα αντίτυπο του EP Slim Shady. Το δημιούργημα του νεαρού θα φτάσει στον διευθύνοντα σύμβουλο Τζίμι Λοβίν και από κει στον Dr Dre. Οι δυο τους βρίσκονταν στη φάση μετασχηματισμού της δισκογραφικής βιομηχανίας και αναδιαμόρφωσης του ραπ της Δυτικής Όχθης (West Coast). Ήθελαν κάτι εύψυχο, κάτι που να παρεκκλίνει από τα συνηθισμένα και κάτι απειλητικό. Η περίπτωση του Eminem τους έδωσε τη δυνατότητα να πάνε ακόμη πιο μακριά, να αγγίξουν όρια που δεν πίστευαν. Και μετά ήρθε το LP The Slim Shady (1999). Το λευκό μηδενικό της εργατικής τάξης που είναι θυμωμένο και πετά προσβολές, μονοκόμματα λεκτικά σχήματα, βίαιο ύφος και εκδικητική διάθεση. Κάτι κάνει καλά και υπάρχει ανταπόκριση. Ο Dr. Dre τον στηρίζει και του δίνει την κατεύθυνση: όσο γράφεις καλά και αυτά που λες τα λες με χιούμορ δεν θα έχουμε πρόβλημα. Το κοινό θα μάθει την περσόνα, alter ergo, του Eminem, τον Slim Shady. Πανέξυπνη κίνηση. Ο άλλος Eminem γίνεται ασπίδα προστασίας και δύναμη αχαλίνωτης έκφρασης. Σε κάθε επίθεση που δεχόταν -και ήταν πολλές στο ξεκίνημα- η απάντηση ήταν έναν χαρακτήρα παίζω μόνο. Ένα, όμως, ήταν σίγουρο: Όλοι είχαν μάθει τ’ όνομά του.
Το άλμπουμ The Marshall Mathers θα ενισχύσει τα προηγούμενα. Δυστυχώς, μαζί με την οργή και τους στίχους που τρόμαζαν ήρθε και η ομοφοβία. Την ίδια στιγμή, βέβαια, έδινε στο κοινό το θεσπέσιο Stan, τραγούδι που μιλούσε για τη σχέση θαυμαστή-καλλιτέχνη. Πλέον είχε περάσει στην κατηγορία του «διεθνούς σταρ». Φυσικά, οι αντιδράσεις εναντίον του μεγάλωναν. H Λιν Τσένι, γυναίκα του Ντικ Τσένι, αντιπροέδρου των ΗΠΑ για οκτώ χρόνια, του επιτέθηκε σε συνεδρίαση της Γερουσίας, ενώ στον Καναδά σκέφτηκαν να του απαγορεύσουν την είσοδο!

Τα πάντα θα μπουν στη θέση τους, θα εξηγηθούν με τον τρόπο που ήθελε ο ίδιος, στην ταινία 8 Mile (2002), μυθιστορηματική αποτύπωση της ζωής του. Το κοινό είδε τον άνθρωπο Eminem, αυτόν που πάντα υπήρχε -και υπάρχει- στις ιστορίες που αφηγούνταν. Και ποιος ήταν αυτός; Ένας αδύνατος λευκός που αγωνιζόταν να επιβιώσει. Όλα αυτά υπό τους ήχους, στίχους, του Lose Yourself, τραγούδι που μέχρι και σήμερα συγκινεί και συνταράσσει τους ακροατές. Το χρησιμοποίησε και ο Μπαράκ Ομπάμα στην προεκλογική του εκστρατεία το 2008. Όχι ότι μας ενδιαφέρει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά αυτό που είπε για το κομμάτι ισχύει. Το τραγούδι αφορά το να αψηφάς τις πιθανότητες και να ριψοκινδυνεύεις τα πάντα.
O Eminem ήταν πάντα στόχος και πάντα είχε σημασία για τους άλλους. Στο κεφάλι του υπάρχουν πολλές σκέψεις και φωνές και όλες, κατά καιρούς, βγαίνουν προς τα έξω. Όσο μεγάλωνε η φήμη του, τόσο μεγάλωνε και το θέαμα που έδινε, γινόταν ο ίδιος το θέαμα. Με τον τρόπο του, τότε, βρέθηκε στη μέση δύο ανεξέλεγκτων καταστάσεων: από τη μία η καλλιτεχνική αταξία και από την άλλη το χάος στα αμερικάνικα νοικοκυριά που είχε έντονα στοιχεία ριάλιτι τηλεόρασης. Ο ίδιος δεν έμεινε ανεπηρέαστος. Πήρε δύο φορές διαζύγιο από την Κιμ Σκοτ, η οποία τον μήνυσε για 10 εκατομμύρια δολάρια για συκοφαντική δυσφήμιση. Ο χαρακτήρας και η υγεία του δοκιμάστηκαν από την εξάρτηση σε οπιούχα σκευάσματα. Μάλιστα, παραλίγο να χάσει τη ζωή του από υπερβολική δόση μεθαδόνης.
Ο κριτικός Γκρεγκ Τέιτ κατέληξε γι’ αυτόν: ο μοναδικός ελεύθερος καλλιτέχνης του εμπορικού χιπ-χοπ. Τι ήθελε να πει με αυτό; Πως η δουλειά του ήταν -και είναι- πειραματική, όπως κάθε άλλου αρτίστα, και αυτοβιογραφική, όπως κάθε τραγουδοποιού. Ο Eminem διεύρυνε τους ορίζοντες των mc, μεγάλωσε το «ταξίδι» της φωνής στο μικρόφωνο. Σύμφωνα με τον Τέιτ, αυτά δεν θα ήταν εφικτά αν δεν ήταν λευκός. Και έχει δίκιο! Το συντηρητικό περιβάλλον των ΗΠΑ, αλλά και αυτό της μαύρης ραπ κοινότητας δεν άφηναν πολλά περιθώρια. Ο Eminem, λοιπόν, είχε, λόγω δερματικής απόχρωσης, την αποδοχή της επικρατούσας τάξης και το κίνητρο της αμφισβήτησης από τους ομοτέχνους του. Εξερεύνησε διάφορα θέματα, πολλά αισθήματα και μοιράστηκε τις παρορμήσεις του. Η επιρροή του αδιάψευστη. Οι περσόνες, τα πολλά εγώ, η πολυθεματική προσέγγιση, το χιούμορ, όλα και όλοι έχουν κάτι απ’ αυτόν.
Τα τελευταία χρόνια επικεντρώθηκε στο να πει ποιος είναι και ποιος δεν είναι. Το σίγουρο είναι ότι κατάλαβε τους δυσαρεστημένους, αγχωμένους, πληγωμένους, οργισμένους νέους -κυρίως- Αμερικάνους. Ήθελε να στοιχηθούν πίσω του όσοι πίστευαν στην ελευθερία του λόγου, της σκέψης, της θρησκείας, στη δυνατότητα του πολίτη να ελέγχει την κυβέρνηση. Δεν τον ένοιαζε το ετερόκλητο σύνολο. Τον δρόμο ήθελε να δείξει και το προσπάθησε όπως μπορούσε. Το ωραίο είναι ότι όλο αυτό μπορούσε -και μπορεί- να το αναποδογυρίσει σε μια στιγμή με τον πιο εμπρηστικό τρόπο. Ο Eminem υπήρξε φαινόμενο, τάραξε τις ΗΠΑ και τον κόσμο και έφτιαξε εκατομμύρια αντίγραφά του. Γι’ αυτό παρακαλώ σταθείτε όρθιοι και χειροκροτήστε, υποκλιθείτε και μετά… τρελαθείτε.

Πηγή
-Eminem [Rock & Roll Hall of Fame, rockhall.com]