Ποδόσφαιρο στην Ελευσίνα, την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης

Το ραντεβού δίνεται απέναντι από το Άγαλμα του Εργάτη είναι ένα από τα πιο γνωστά τοπόσημα της περιοχής. Πρώτος σταθμός: η Ιερά Οδός. Και πιο συγκεκριμένα ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα τμήμα του αρχαίου δρόμου που είχε συνολικό μήκος 22 χιλιομέτρων και έφτανε ως τον Κεραμεικό.

Το κομμάτι του οδικού δικτύου, το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο σύγχρονο, δείχνει να κρατιέται σε πολύ καλή κατάσταση, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που μπορείς να διακρίνεις τόσο τα όριά του, όσο και τα ταφικά μνημεία των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι επέλεγαν να θάβουν τους σημαίνοντες νεκρούς τους δίπλα στο δρόμο και κυρίως έξω από τα τείχη.

Η πορεία του, ωστόσο, κόβεται απότομα καθώς ακριβώς δίπλα είναι χτισμένη μια θεόρατη πολυκατοικία. Ένας θαμμένος αρχαιολογικός θησαυρός στα θεμέλια μιας πόλης που χτίστηκε κακήν κακώς για να στεγάσει τους χιλιάδες εργάτες που έφταναν βιαστικά ως εκεί για δουλέψουν στα εργοστάσια της περιοχής.

Το δίπολο αυτό μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης Ελευσίνας υπάρχει παντού στην πόλη. Παμπάλαια πηγάδια δίπλα στα οποία σήμερα λειτουργούν καταστήματα για μανικιούρ, λουτρά στην είσοδο πολυκατοικιών, υδραγωγεία πλάι σε χριστιανικούς ναούς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ναός του Αγίου Ζαχαρία, ο οποίος βρίσκεται μια ανάσα από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας. Πρόκειται για ένα μεταβυζαντινό εκκλησάκι που έχει χτιστεί ακριβώς πάνω στα χαλάσματα ενός αρχαιολογικού ναού, αφιερωμένου στο Δωδεκάθεο. Μεγάλο μέρος των τειχών του, μάλιστα, είναι στηριγμένο πάνω σε αρχαίες στήλες που είναι ευδιάκριτες με γυμνό μάτι. Στο βάθος του θόλου υπάρχει μια εικόνα της Παναγίας. Δείγμα και αυτό της μετάβασης, αυτή τη φορά θρησκευτικής.

Γύρω από τον ναό υπάρχει μια μεγάλη έκταση γεμάτη αρχαία γλυπτά. Αυτό συμβαίνει σε ολόκληρη την πόλη. Τα περισσότερα, βέβαια, από αυτά και εκείνα που παρουσιάζουν μεγαλύτερη αρχαιολογική αξία βρίσκονται καλά φυλαγμένα στο μουσείο της Ελευσίνας που βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου.

Υπάρχει, όμως, ένα που λείπει: πρόκειται για την Καρυάτιδα της Ελευσίνας. Η ιστορία του είναι βγαλμένη από σενάριο της ταινίας. Πρόκειται για ένα τεράστιο γλυπτό, το ύψος του οποίου είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από εκείνο του μέσου ανθρώπου. Λίγα χρόνια πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης έφτασε στην Ελλάδα ο Βρετανός Έντουαρτ Κλαρκ.

Όταν το αντίκρισε, σύμφωνα με τις διηγήσεις, ενθουσιάστηκε και χρησιμοποίησε κάθε μέσο για να το μεταφέρει στην Αγγλία. Υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες τελικά τα κατάφερε. Το πλοίο, όμως, λίγο πριν πιάσει λιμάνι βυθίστηκε. Μετά από χρόνια, το άγαλμα βρέθηκε στον βυθό της θάλασσας, αρκετά διαβρωμένο.

Μεταφέρθηκε στο Κέιμπριτζ και εκτίθεται εκεί μέχρι σήμερα. Ο Δήμος Ελευσίνας έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια έναν αγώνα προκειμένου να επιστραφεί στην πόλη όπου δημιουργήθηκε, μέχρι στιγμής, όμως, οι προσπάθειες είναι άκαρπες.

Λίγα μέτρα μακριά από τον ναό βρίσκεται το παλιό δημαρχείο. Στο ισόγειο υπάρχει μια ολόκληρη αίθουσα, η οποία είναι γεμάτη με φωτογραφίες ανθρώπων. Γυναικών, ανδρών, παιδιών, ηλικιωμένων. Όλοι τους έχουν ένα κοινό: είναι μόνιμοι κάτοικοι της Ελευσίνα.

Το μάτι μας πέφτει στα ασπρόμαυρα πορτραίτα τριών κοριτσιών. Μία από αυτές φοράει μια ζακέτα το σήμα του Πανελευσινιακού, του αθλητικού αλλά και ποδοσφαιρικού καμαριού της πόλης. Η ιστορία της ομάδας ξεκίνησε το 1931, ενώ για πρώτο της σήμα και μοναδικό ως σήμερα επιλέχθηκε το σιτάρι, το οποίο αποτελεί σύμβολο της Ελευσίνας και έχει συνδεθεί έντονα με τα Ελευσίνια Μυστήρια.

Για αρκετά χρόνια παρέμενε μεταξύ των ερασιτεχνικών κατηγοριών της Αθήνας και των χαμηλών εθνικών κατηγοριών. Το 1961, ωστόσο, έκανε το μεγάλο μπαμ και κατάφερε να πάρει για πρώτη φορά στην ιστορία της την άνοδο στην Α’ Εθνική. Το επανέλαβε τη σεζόν 1967/68 και τριάντα χρόνια αργότερα, το 1998/99. Και τις τρεις φορές, ωστόσο, δεν κατάφερε να σωθεί και έπεσε μετά το πέρας της αγωνιστικής χρονιάς.

Η τελευταία παρουσία του Πανελευσινιακού στην πρώτη κατηγορία είναι κι αυτή που έχει μείνει στη μνήμη των περισσότερων. Το ματς που δεν πρόκειται να ξεχάσει κανείς στην Ελευσίνα είναι η εκτός έδρας ισοπαλία από τον Ολυμπιακό με σκορ 1-1. Μια ομάδα που τελικά υποβιβάστηκε κατάφερε να κόψει βαθμούς από τον μετέπειτα πρωταθλητή Ελλάδος. Δεν το λες και μικρό επίτευγμα.

24 χρόνια μετά, η ομάδα βρίσκεται στην τρίτη κατηγορία. Το νέο της στάδιο χωράει 2 χιλιάδες θεατές, ενώ βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της πόλης, επί της Ηρώων Πολυτεχνείου. Στην ακριβώς απέναντι, στεγάζεται το έτερο ποδοσφαιρικό γήπεδο, το οποίο είναι εμφανώς μικρότερο.

Σε λίγα λεπτά πρόκειται να ξεκινήσει ο αγώνας του Ατρόμητου Ελευσίνας, μιας από τις νεότερες ομάδες της περιοχής που ιδρύθηκε μόλις το 2019. Αντίπαλός της για το πρωτάθλημα της δεύτερης κατηγορίας της ΕΠΣ Δυτικής Αττικής, ο Θρασύβουλος.

Όχι, δεν έγινε κάποιο τυπογραφικό λάθος. Πρόκειται για την ιστορική ομάδα της Αθήνας που μια δεκαετία αγωνιζόταν στη Super League. Οι οικονομικές δυσκολίες, όμως, στο πέρασμα των χρόνων την έφεραν σε αυτή τη δυσμενή θέση. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι περισσότεροι από τους ποδοσφαιριστές της ομάδας που πρόκειται να αγωνιστούν στο σημερινό παιχνίδι είναι ανήλικοι παίκτες από τις ακαδημίες.

Στην είσοδο του γηπέδου υπάρχει μια μεγάλη πινακίδα με το όνομα του γηπέδου, «Γιώργος Ρουμελιώτης». Οι ξύλινες κερκίδες έχουν μαζέψει αρκετό κόσμο. Από τη μία πλευρά στέκονται οι υποστηρικτές του Ατρόμητου και από την άλλη του Θρασύβουλου. Όλοι τους βέβαια έχουν μαζευτεί προς τα πάνω, προκειμένου να μην τους χτυπάει το τσουχτερό αγιάζι από τη θάλασσα που είναι μια ανάσα μακριά.

Το κλίμα μεταξύ τους είναι ιδιαίτερα καλό ενώ πολλοί κάνουν πλάκα τόσο μεταξύ τους όσο και με τους ποδοσφαιριστές των αντίπαλων ομάδων. Άλλωστε δεν έχουν να χωρίσουν και κάτι. Οι γλάροι κόβουν βόλτες πάνω από το γήπεδο, αγνοώντας πλήρως για την εξέλιξή του.

Παρά την εμφανή αγωνιστική υπεροχή του Ατρομήτου, το πρώτο ημίχρονο λήγει με σκορ 1-0. Οι νεαροί ποδοσφαιριστές του Θρασύβουλου, οι οποίοι φορούν τις κλασικές πράσινες εμφανίσεις με τις οποίες έγιναν γνωστός ο σύλλογος στο πανελλήνιο, κρατούν καλά.

Στο δεύτερο μέρος, όμως, τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά. Το σκορ ξεφεύγει. Το τελικό αποτέλεσμα γράφει 4-0 υπέρ των γηπεδούχων. Ένας από τους θεατές στέκεται στην είσοδο του γηπέδου μόνος. Είναι πρώην ποδοσφαιριστής και έρχεται για να παρακολουθήσει τους φίλους του.

Το ποδόσφαιρο στη Δυτική Αττική περνάει μεγάλη κρίση, όπως εξηγεί. «Όταν έπαιζα εγώ η κατηγορία είχε κοντά στις 20 ομάδες. Σήμερα μετά βίας που ξεπερνούν τις 10» λέει. Ο ίδιος πρόλαβε τη χρυσή εποχή του Πανελευσινιακού και είδε να παίζουν ποδόσφαιρο στην πόλη παίκτες που αργότερα έγιναν θρύλοι. Μεταξύ αυτών τον Γιάννη Καλιτζάκη που ξεκίνησε την καριέρα του από την Ελευσίνα και κατάφερε να αγωνιστεί στον Παναθηναϊκό και την ΑΕΚ.

Εκείνα τα χρόνια έχουν περάσει, όπως καταλήγει. Λίγες ώρες αργότερα αναμένεται να ξεκινήσει στο Παλαιό Ελαιουργείο -ακόμη ένα σημαντικό τοπόσημο της πόλης- το μεγάλο rave party. Πρόκειται για μια από τις τελευταίες εκδηλώσεις στα πλαίσια των εορτασμών της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2023. Μας πολιτιστικής πρωτεύουσας γεμάτης ιστορικές, πολιτισμικές αλλά κυρίως ποδοσφαιρικές μεταβάσεις.

Υ.Γ.: Η φωτογραφία εξωφύλλου είναι τραβηγμένη από την Αμερικανίδα φωτογράφο, Λίνα Μπερτούτσι, για το Μυστήριο 34 Πρόσωπα.