Derby Stories: Η αδελφική φιλία που έγινε μίσος και ένας αιματοβαμμένος τελικός

Αδελφοποίηση. Αυτή η λέξη χαρακτήριζε τις σχέσεις των δύο ομάδων και των φιλάθλων μεταξύ τους. Αμφότερες είχαν ένα κοινό μίσος: Την κυριαρχία του βορρά, ειδικά των συλλόγων από το Μιλάνο και το Τορίνο, που δημιουργούσε το δίπολο με το νότο.

Οι εικόνες από τις εξέδρες του «Ολίμπικο» και του «Σαν Παόλο» με την ανάμιξη κόκκινων και γαλάζιων οπαδών που κάθονται πλάι-πλάι και παρακολουθούν τον αγώνα μοιάζουν πια σαν μια ανάμνηση από το παρελθόν. Κάτι που η νέα γενιά υποστηρικτών της Ρόμα και της Νάπολι δεν μπορεί να αντιληφθεί και μάλλον θα αναρωτιέται (ίσως με τόνο απέχθειας) πώς υπήρξε κάποτε… ειρήνη.

Κι όμως, κάποτε ο δεσμός που τους ένωνε ήταν ισχυρός και τίποτα δεν έδειχνε ότι θα μπορούσε να διαρραγεί. Τα σπίτια του κόσμου της Ρόμα άνοιγαν τις πόρτες τους όταν οι Ναπολιτάνοι ταξίδευαν στην αιώνια πόλη, φιλοξενώντας τους μετέπειτα αντιπάλους τους στο γήπεδο. Το ίδιο ίσχυε και με τους ταξιδιώτες από τη Ρώμη στην παραθαλάσσια Νάπολη, έτσι που οι ώρες πριν τις αναμετρήσεις έμοιαζαν με κάτι σαν γιορτή. Μια αντάμωση μεταξύ φίλων.

Ακόμη και μέσα στο γήπεδο χτίστηκε μία ιδιαίτερη παράδοση: Πριν από τη σέντρα, δύο εκπρόσωποι των οπαδικών βάσεων, ένας από κάθε ομάδα, έμπαιναν στον αγωνιστικό χώρο ανταλλάσσοντας σημαίες και εμβλήματα ως ένδειξη σεβασμού και εκτίμησης. Σχεδόν δεν νοούσαν ο ένας τον άλλο ως αντίπαλο. Η φιλία τους άρχισε να γίνεται ακόμη πιο ισχυρή τη δεκαετία του 1970 και του ΄80, την εποχή που σημειώθηκε η μεγάλη άνθιση των Ultras.

Τις φωτεινές πόλεις σκίαζε ωστόσο η ηγεμονία των ομάδων του βορρά που βρισκόταν στο ζενίθ. Είχε δημιουργηθεί πλέον η αίσθηση ότι αμφότερες είχαν έναν κοινό στόχο: Να πρωταγωνιστήσει επιτέλους μία ομάδα του κεντρικού και νότιου τμήματος της χώρας, γεφυρώνοντας ένα μεγάλο χάσμα ετών.

Αυτή που το κατάφερε ήταν η Ρόμα. Κατέκτησε το πρωτάθλημα της σεζόν 1982/1983, την ίδια ώρα που η Νάπολι τερμάτιζε δέκατη. Ήδη οι πρώτες «φιτιλιές» είχαν ανάψει με έναν μάλλον αθώο τρόπο. Τόσο τη χρονιά του scudetto, όσο και την επόμενη που η Ρόμα διεκδικούσε ξανά τον τίτλο, οι φίλαθλοι των Παρτενοπέι φώναζαν συνθήματα υπέρ των… Τζιαλορόσι μετά τις δύο συνεχόμενες ήττες που γνώρισε η ομάδα τους (μέσα και έξω), αφενός ως ένδειξη αναγνώρισης της υπεροχής των αντιπάλων τους και αφετέρου ως ένδειξη διαμαρτυρίας προς τη διοίκηση. Μία διοίκηση που «άκουσε» και έδρασε κομβικά.

Το καλοκαίρι του 1984, ο Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα πάτησε το πόδι του στην πόλη που έμελλε να τον λατρέψει (και να τον λατρεύει) ως θεό, αλλάζοντας τον ρου της ιστορίας. Και ταράζοντας, κατά κάποιον τρόπο, την εδραίωση που αποζητούσε η Ρόμα.

Η Νάπολι «ξανασυστήθηκε» στο ιταλικό ποδοσφαιρικό κοινό, το status της άλλαξε και άρχισε να γίνεται υπολογίσιμη πλέον δύναμη. Ακόμη και υπό αυτές τις νέες συνθήκες, όμως, η στενή φιλία των δύο αντιπάλων δεν είχε θολώσει. Ένα «Vieni a Napoli» («Έλα στη Νάπολι») από τον Μαραντόνα προς τον αρχηγό της Ρόμα, Μπρούνο Κόντι, συνόδευε τις συναντήσεις τους δείχνοντας πόσο καλό ήταν το κλίμα που επικρατούσε. Τίποτα δεν προμήνυε ό,τι θα ακολουθούσε και μάλιστα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Τι έγινε και άλλαξαν σε τέτοιο βαθμό οι σχεδόν αδελφικές σχέσεις μεταξύ Ρόμα και Νάπολι; Το νερό στο αυλάκι της διχόνοιας μπήκε το φθινόπωρο του 1986 στο «Ολίμπικο». Όπως κάθε φορά, έγιναν τα καθιερωμένα τελετουργικά με την ανταλλαγή σημαιών μεταξύ των οπαδών. Μέχρι τη στιγμή που από την Curva Sud οι φίλαθλοι της Ρόμα άρχισαν να φωνάζουν υβριστικά συνθήματα προς τον επιθετικό της Νάπολι, Μπρούνο Τζορντάνο.

Ωστόσο, δεν ήταν απλώς ένας οποιοδήποτε φορ. Ο Τζορντάνο είχε ήδη γράψει ιστορία με τη φανέλα της «μισητής» συμπολίτισσας Λάτσιο, προτού η Νάπολι τον εντάξει στο δυναμικό της (το 1985). Οι οπαδοί των Τζιαλορόσι δεν ήταν δυνατό να αγνοήσουν το παρελθόν του και είδαν την απόκτησή του από τη Νάπολι ως μία κίνηση «προδοσίας».

Οι περίπου 15.000 φίλαθλοι των Παρτενοπέι που βρίσκονταν στο «Ολίμπικο» δεν άφησαν την προσβολή προς τον ποδοσφαιριστή τους να περάσει αναπάντητη, φωνάζοντας με τη σειρά τους άσεμνα συνθήματα προς τον αρχηγό, Μπρούνο Κόντι.

Μολονότι δεν συνέβη κάτι άλλο αξιοσημείωτο εκείνη την ημέρα (η Νάπολι νίκησε 1-0), ήταν η πρώτη φορά που η κατά τα άλλα φιλία μεταξύ των οπαδών άρχισε να γίνεται προβληματική. Το πέρας εκείνης της σεζόν βρήκε τη Νάπολι στην κορυφή με το πρώτο πρωτάθλημα της ιστορίας της, ενώ η Ρόμα τερμάτισε έβδομη.

Τα πάντα άλλαξαν μερικούς μήνες μετά. Όταν μία χειρονομία ήταν εκείνη που θα έκανε όχι μόνο το αυλάκι να ξεχειλίσει, αλλά η ασυγκράτητη ορμή του νερού θα παρέσερνε μακριά μία μακροχρόνια φιλία που έμεινε βυθισμένη στη λήθη μια για πάντα…

Όπως πολλά πράγματα στη ζωή, έτσι και αυτή η αδελφική σχέση είχε ημερομηνία λήξης. Στις 25 Οκτωβρίου του 1987, οι φίλοι μετατράπηκαν σε εχθρούς. Και αρκούσε απλά μια στιγμή.

Η Ρόμα υποδέχθηκε στο «Ολίμπικο» την πρωταθλήτρια Νάπολι σε μια σεζόν που και οι δύο θα κοντράρονταν μέχρι το τέλος για τον τίτλο που κατέληξε τελικά στα χέρια της Μίλαν. Το κλίμα ήταν τεταμένο από νωρίς. Πριν την έναρξη του αγώνα, έγινε η πρώτη «ιεροσυλία», όταν ο εκπρόσωπος των Ultras της Ρόμα αρνήθηκε να ανταλλάξει τη σημαία γυρνώντας την πλάτη σε εκείνον της Νάπολι. Εκείνος έμεινε άπραγος και απορημένος μπροστά από την Curva Sud, όπου οι Τζιαλορόσι τον γιούχαραν πετάγοντας μάλιστα και αντικείμενα προς το μέρος του. Όταν επέστρεψε στην κερκίδα των φιλοξενούμενων και εξήγησε στους «δικούς» του τι είχε συμβεί, εκείνοι εξοργίστηκαν από την αφιλόξενη -και πρωτόγνωρη- ενέργεια.

Ο κόσμος «έβραζε», το ματς θα ξεκινούσε. Βαθμολογικά, η Ρόμα χρειαζόταν τη νίκη για να παραμείνει σε θέση διώκτη, πίσω από την πρωτοπόρο Νάπολι. Στο 47’, ο Προύτσο έβαλε μπροστά τους γηπεδούχους, το παιχνίδι έγινε σκληρό και οι Παρτενοπέι έμειναν με εννέα παίκτες! Παρ’ όλα αυτά, κατάφεραν και να ισοφαρίσουν στο 67’ με τον Φραντσίνι και να κρατήσουν τον βαθμό ως το φινάλε, παρά την πίεση της Ρόμα.

Με τη λήξη της αναμέτρησης, ο μέσος της Νάπολι Σαλβατόρε Μπάνι πυροδότησε τη «βόμβα». Πάνω στην ένταση και τα νεύρα, έκανε μία χειρονομία προς την Curva Sud του «Ολίμπικο», μία χειρονομία από αυτές που δεν… πρέπει. Η κίνηση προσέβαλε πάραυτα τους φιλάθλους της Ρόμα, οι οποίοι είδαν στον Μπάνι έναν σύγχρονο Ιούλιο Καίσαρα που διάβηκε τον Ρουβίκωνα προκαλώντας έναν «εμφύλιο» και ένα οριστικό σχίσμα μεταξύ των δύο… οικογενειών.

«Εγώ φταίω που πλέον δεν υπάρχει φιλία. Μετανιώνω που το έκανα», παραδέχθηκε ο ίδιος μερικά χρόνια αργότερα. Αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει, δεν υπήρχε πισωγύρισμα. Η προσβολή παραήταν… grande για να ξεχαστεί, ξεπέρασε τα όρια του γηπέδου και οι άλλοτε καλοδεχούμενοι Ναπολιτάνοι ήταν πλέον απρόσδεκτοι στη Ρώμη, καθιστώντας έκτοτε τις συναντήσεις τους σε ματς υψηλής επικινδυνότητας. Και όχι άδικα βάσει όσων ακολούθησαν.

Μετά το 1987, ό,τι χαρακτήριζε αυτή την αμοιβαία φιλία χάθηκε οριστικά. Τέλος στα τελετουργικά, τέλος στις μαζικές εξορμήσεις, τέλος στη φιλοξενία. Οι αναμετρήσεις που είχαν πάρει ήδη τη μορφή ντέρμπι, λόγω της αγωνιστικής ανόδου αμφοτέρων μέσα στη δεκαετία του 1980, μετατράπηκαν σε κανονικό μίσος. Το «Derby del Sole» τυλίχθηκε από έναν σκοτεινό μανδύα, μέχρι που αμαυρώθηκε ολοκληρωτικά το 2014.

Στο ενδιάμεσο, όποιες προσπάθειες επανένωσης έγιναν από πλευράς λίγων έπεφταν πάνω στο εμπόδιο που έστηνε η πλειοψηφία, η οποία αποδοκίμαζε οποιαδήποτε ενέργεια συμφιλίωσης.

Η σεζόν 2000/2001 έχει μείνει στη μνήμη και των δύο, αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Μία αγωνιστική πριν το φινάλε του πρωταθλήματος, Νάπολι και Ρόμα «κονταροχτυπήθηκαν» στο «Σαν Πάολο». Η Ρόμα χρειαζόταν τρεις βαθμούς για να στεφθεί πρωταθλήτρια, ενώ η Νάπολι ήθελε τη νίκη για να αποφύγει τον υποβιβασμό.

Παρά την «απόβαση» πάνω από 10.000 tifosi της Ρόμα στη Νάπολη, ελάχιστα επεισόδια σημειώθηκαν πριν τον αγώνα. Το τελικό 2-2, με τους Παρτενοπέι να ισοφαρίζουν στα τελευταία λεπτά, δεν άφησε καμία ομάδα ικανοποιημένη και ακολούθησαν σκηνές απόλυτου τρόμου και χάους στους δρόμους της πόλης. Οι χιλιάδες Τζιαλορόσι ήρθαν στα χέρια με φιλάθλους της Νάπολι, σημειώθηκαν μεγάλες καταστροφές κυρίως σε αυτοκίνητα, όπως και στον σιδηροδρομικό σταθμό, προτού πάρουν τον δρόμο της επιστροφής.

I remember 2001 #DerbydelSole, 10,000 Roma fans present. This saturday: 0. #NapoliRoma pic.twitter.com/DFn5aoAIwi

— Forza27 (@Forza27_RS) October 13, 2016

Ο υποβιβασμός της Νάπολι εκείνη τη σεζόν (την ίδια ώρα που η Ρόμα πανηγύριζε τον τρίτο της τίτλο), ηρέμησε κάπως τα πράγματα και η εξάχρονη απουσία της από την κορυφαία κατηγορία σήμανε και μία -φυσική- ανακωχή.

Η τραγική αποκορύφωση ήρθε στις 3 Μαΐου του 2014. Το «Ολίμπικο» φιλοξένησε τις Νάπολι και Φιορεντίνα για τον τελικό του Κυπέλλου Ιταλίας. Οι Παρτενοπέι είχαν αποκλείσει στον ημιτελικό τη «μισητή» Ρόμα και ο κόσμος των Τζιαλορόσι επεφύλασσε μία εφιαλτική υποδοχή στους άλλοτε φίλους τους.

Η κατάσταση γρήγορα ξέφυγε όταν ο Ντανιέλε Ντε Σάντις (πρώην ηγετικό μέλος των Ultras της Ρόμα) έστησε ενέδρα σε λεωφορείο με οπαδούς της Νάπολι. Εκεί, δεν δίστασε να πυροβολήσει τον 29χρονο Τσίρο Εσπόζιτο, ο οποίος υπέκυψε στα τραύματά του και κατέληξε μερικές ημέρες αργότερα. Τα νέα του πυροβολισμού εξαπλώθηκαν γρήγορα και έφτασαν μέχρι το «Ολίμπικο». Παρ' όλα αυτά, το ματς διεξήχθη κανονικά αν και ξεκίνησε με κάποια καθυστέρηση, μέσα σε ένα έντονα φορτισμένο κλίμα. Το τελικό 3-1 υπέρ της Νάπολι είχε την ελάχιστη σημασία.

Ο Ντε Σάντις συνελήφθη, καταδικάστηκε αρχικά σε 26 έτη φυλάκισης, αλλά η ποινή του μειώθηκε στα 16. Η μνήμη του Εσπόζιτο τιμάται κάθε χρόνο από τον κόσμο της Νάπολι, όπως αναμένεται να γίνει και την προσεχή Κυριακή.

«Έχω ήδη συγχωρήσει τον Ντε Σάντις. Ας είναι ο θάνατος του γιου μου ένα μάθημα, κάτι που δεν πρέπει να συμβεί ποτέ ξανά». Το μεγαλείο ψυχής μιας τραγικής μάνας...

Αυτό ήταν το θλιβερό φινάλε (;) σε ένα ρήγμα που είχε δημιουργηθεί με την πάροδο του χρόνου και που δεν έκλεισε ποτέ.