Derby Stories: Το Λίβερπουλ «κομμένο» στα δύο, ενωμένο στις συμφορές

Πώς θα σας ακουγόταν αν λέγαμε ότι η Λίβερπουλ τα πρώτα χρόνια από τις ίδρυσή της αγωνιζόταν με μπλε και άσπρες φανέλες, ενώ η Έβερτον φορούσε για ένα διάστημα κόκκινες; Ή, ότι το «Άνφιλντ» ήταν το πρώτο σπίτι της Έβερτον, προτού καν η Λίβερπουλ «γεννηθεί»; Μάλλον κάπως περίεργο, με μία δόση αποστροφής. Όμως, έτσι είχαν τα πράγματα.

Όταν στα τέλη του 19ου αιώνα, μέλη της ενορίας μεθοδιστών του παρεκκλησίου του Αγίου Δομίνικου που έδρευε κοντά στο Στάνλεϊ Παρκ, θέλησαν να διευρύνουν τον αθλητικό τους ορίζοντα πέραν από το αγαπημένο τους κρίκετ, ούτε που φαντάζονταν τις βάσεις που έθεταν για το μέλλον που ποδοσφαίρου στην Αγγλία.

Το εγχείρημα βρήκε πολλούς υποστηρικτές από την τοπική νεολαία και κάπως έτσι δημιούργησαν την St Domingo FC το 1878. Και καθώς συντελούνταν και από μέλη εκτός της ενορίας, αποφασίστηκε η ομάδα να μετονομαστεί σε Everton FC.

Καθώς όλο και περισσότερος κόσμος άρχισε να συρρέει σε εκείνο το μέρος του Στάνλεϊ Παρκ για να παρακολουθήσει την Έβερτον, παρουσιάστηκε η ανάγκη εύρεσης γηπέδου. Το 1882, ο νεοσύστατος σύλλογος απέκτησε ως έδρα το «Priory Road», όμως δύο χρόνια μετά αναγκάστηκε να ξαναλλάξει, μετά από σύσταση του ιδιοκτήτη του οικοπέδου.

Κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο επιχειρηματίας και μερικά χρόνια μετά δήμαρχος του Λίβερπουλ, Τζον Χόουλντινγκ. Ήταν αυτός που ανέλαβε τα έξοδα του ενοικίου για τη νέα ποδοσφαιρική γωνιά της Έβερτον, το «Άνφιλντ Ρόουντ», πληρώνοντας στον καλό του φίλο Τζον Όρελ το αντίτιμο. Το 1884 η Έβερτον έπαιξε το πρώτο της παιχνίδι στο «Άνφιλντ» και η ιστορία είχε αρχίσει ήδη να καταγράφεται.

Εντωμεταξύ, οι σπόροι που γέννησαν την Premier League φυτεύτηκαν τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1888. Μία συνάντηση έλαβε χώρα στο σπίτι του τότε προέδρου της Άστον Βίλα, Γουίλιαμ ΜακΓκρέγκορ. Εκεί βρίσκονταν ήδη οι εκπρόσωποι δώδεκα ομάδων προκειμένου να βάλουν την υπογραφή τους για τη σύσταση ενός νέου πρωταθλήματος, της Football League. Βασικός όρος ήταν να έχει κάθε ομάδα το δικό της γήπεδο. Οι δώδεκα σύλλογοι που πληρούσαν τις προϋποθέσεις υπέγραψαν την ιστορική συμφωνία. Ανάμεσά τους και η Έβερτον.

Μόλις την τρίτη χρονιά διεξαγωγής αυτού του νέου πρωταθλήματος, η Έβερτον κατέκτησε τον πρώτο της τίτλο (1891). Και κάπου εκεί ξεκίνησαν τα εκ των έσω προβλήματα. Οι διαμάχες μεταξύ των μελών της ομάδας άρχισαν να αμβλύνονται, με τον Χόουλντινγκ να βρίσκεται στο προσκήνιο. Το ενοίκιο για το γήπεδο της ομάδας ολοένα αυξανόταν και πολλά από τα μέλη ισχυρίζονταν ότι ο Χόουλντινγκ ήθελε να βγάλει λεφτά εις βάρος του συλλόγου για να μπορεί να χρησιμοποιεί το «Άνφιλντ».

Έτσι, πολλά από τα φιλελεύθερα μέλη συνειδητοποίησαν ότι είχε έρθει η ώρα να αφήσουν τον συντηρητικό Χόουλντινγκ και τις ιδέες του και με πρωτοστάτη τον Τζορτζ Μέιχον μετακόμισαν στο βόρειο τμήμα του Στάνλεϊ Παρκ, δίπλα στην οδό Γκούντισον. Δεν ήθελε και μεγάλη έμπνευση για το όνομα του νέου «σπιτιού»…

Στο μεταξύ, μερικές εκατοντάδες μέτρα νοτιότερα, ο Χόουλντινγκ έμεινε με ένα άδειο γήπεδο στα χέρια του. Αυτό όμως δεν θα διαρκούσε και πολύ. Πάραυτα αποφάσισε να δημιουργήσει μία νέα ομάδα. Το πρόβλημα που κλήθηκε να λύσει, ήταν η ονομασία της. Η Ομοσπονδία δεν ενέκρινε την «Everton Football Club and Athletic Grounds Limited», λόγω της συνωνυμίας με την… Έβερτον.

Το όνομα άλλαξε με τη συμβολή του Γουίλιαμ Μπάρκλεϊ και τον Ιούνιο του 1892 ιδρύθηκε η Liverpool FC. Τη στιγμή εκείνη, ούτε ο ίδιος ο Χόουλντινγκ, αλλά ούτε το αντίπαλο δέος του στην άλλη πλευρά του Στάνλεϊ Παρκ είχαν αντιληφθεί ότι έγραφαν ιστορία. Ούτε ότι το τοπικό ντέρμπι του ποταμού Μέρσεϊ, λίγα χρόνια μετά, θα ήταν ένα από τα σημαντικότερα στο «Νησί».

Happy Birthday @LFC 👏👏👏🙌🙌🙌 pic.twitter.com/Oxzl2n5khC

— Stuart Harris (@heartrhythmdoc) June 3, 2024

Το Έβερτον – Λίβερπουλ είναι ένα από τα «αρχαιότερα» τοπικά ντέρμπι στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου. Ο τίτλος του παλαιότερου πηγαίνει σε εκείνο μεταξύ Μπέρμιγχαμ και Άστον Βίλα, μιας και η πρώτη συνάντηση των δύο ομάδων χρονολογείται πίσω στο 1879.

Το κοντέρ για το ντέρμπι του Μέρσεϊσαϊντ άρχισε να μετρά στις 13 Οκτωβρίου 1894, όταν και διεξήχθη και επίσημα για πρώτη φορά, 130 χρόνια πριν. Πρώτη νικήτρια, η Έβερτον που είχε επικρατήσει με 3-0. Τα Ζαχαρωτά, παρατσούκλι που πήραν λόγω τις γειτνίασης δύο μαγαζιών με καραμέλες και γλυκά κοντά στο σημείο που ιδρύθηκε ο σύλλογος, ανέδειξε κάποτε έναν από τους μεγαλύτερους «γκολτζήδες» που έχει δει το αγγλικό ποδόσφαιρο.

Ο Ντίξι Ντιν κρατά από τη δεκαετία του 1920 το ρεκόρ με τα περισσότερα γκολ σε μία σεζόν. Συνολικά 60 σε 39 ματς, σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες και εποχές φυσικά, χωρίς αυτό να αναιρεί το επίτευγμά του. Τα δύο τέρματα του Ντιν απέναντι στη Λίβερπουλ τη σεζόν 1932/1933 δεν ήταν… αρκετά για τα Ζαχαρωτά που ηττήθηκαν 7-4, στο ντέρμπι του Μέρσεϊσαϊντ που κατέχει μέχρι και σήμερα το ρεκόρ με τα περισσότερα τέρματα.

Η πραγματική κόντρα των δύο ομάδων για την κυριαρχία ξεκίνησε μετά τη δεκαετία του 1960. Από τη μία η «Αγία Τριάδα» της Έβερτον με τους Χάουαρντ Κένταλ, Κόλιν Χάρβεϊ και Άλαν Μπολ που έφτασαν στην κατάκτηση του πρωταθλήματος το 1970, ενώ τέσσερα χρόνια πριν τα Ζαχαρωτά πήραν το Κύπελλο Αγγλίας με μία μυθική ανατροπή απέναντι στη Σέφιλντ Γουένσντεϊ.

Από την άλλη πλευρά του Στάνλεϊ Παρκ, η παρουσία του σπουδαίου Μπιλ Σάνκλι, με τον οποίο η Λίβερπουλ πανηγύρισε τρία πρωταθλήματα, δύο Κύπελλα και ένα Κύπελλο UEFA. Τη δεκαετία του ’80, η Λίβερπουλ ήταν εκείνη που «σάρωσε» τα τρόπαια αφήνοντας στη σκιά της την «μισητή» της Έβερτον.

Ένα από τα πιο εμβληματικά παιχνίδια μεταξύ των δύο αντιπάλων ήταν εκείνο του 1991 για τον 5ο γύρο του Κυπέλλου Αγγλίας. Ένα ματς «σταθμός» με οκτώ συνολικά γκολ, πάθος, ένταση και θέαμα που οι παλιοί έχουν κλειδώσει στο «χρονοντούλαπο» των αναμνήσεων. Στο τελευταίο παιχνίδι του Κένι Νταλγκλίς στον πάγκο της Λίβερπουλ, οι Reds άφησαν το προβάδισμα να «γλιστρήσει» από τα πόδια τους τέσσερις φορές και η αναμέτρηση χρειάστηκε κι άλλη ρεβάνς (είχε ήδη λήξει 0-0 στο «Άνφιλντ»), με την Έβερτον να περνάει τελικά στην επόμενη φάση.

Τα τελευταία χρόνια, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική, ειδικά κατά την εποχή του Γιούργκεν Κλοπ στη Λίβερπουλ. Η οποία τα τελευταία χρόνια είναι στο «κόλπο» για τον τίτλο, σε αντίθεση με την Έβερτον που αναζητάει τη σταθερότητα που έχει προ πολλού χαθεί, αφού σχεδόν κάθε σεζόν μάχεται για την παραμονή της.

Παρ’ όλα αυτά, αυτά που έχουν πραγματικά να χωρίσουν οι δύο σύλλογοι είναι λίγα. Μεταξύ τους, δεν υφίστανται πολιτικές, κοινωνικές ή γεωγραφικές διαφορές, ή τουλάχιστον σε βαθμό που να θεωρούνται τρομερά νοσηρές για τις σχέσεις τους, όπως γίνεται σε άλλα ντέρμπι. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το πάθος είναι ένα στοιχείο που λείπει από τις αναμετρήσεις τους.

Σε πολλά από τα καθιστικά των σπιτιών στο Λίβερπουλ, δεν είναι καθόλου απίθανο οι οικογενειακές φωτογραφίες να απεικονίζουν μέλη με διαφορετικά… κασκόλ φορεμένα στο λαιμό. Μπλε και κόκκινα, δύο διαφορετικά «στρατόπεδα». Αλλά ακόμη και αυτό, λογίζεται ως φυσιολογικό. Εξάλλου, είναι εχθροί για 90 λεπτά, για δύο ημέρες τον χρόνο.

Από κοινού, οι κάτοικοι του Λίβερπουλ νιώθουν μια αποξένωση από την υπόλοιπη Αγγλία. Η δυσαρέσκεια και η αντίθεσή τους προς το κατεστημένο, μακροχρόνια. Δεν είναι άλλωστε κρυφό, ότι ο εθνικός ύμνος αποδοκιμάζεται σε κάθε ευκαιρία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ημέρα στέψης του Βασιλιά Καρόλου ή τον τελικό του League Cup τον περασμένο Φεβρουάριο. Αυτά είναι κοινά αισθήματα που δημιουργήθηκαν και εδραιώθηκαν στη συνείδηση των οπαδών μετά τις τραγωδίες στο Χέιζελ και στο Χίλσμπορο τη δεκαετία του 1980.

«You didn't care when you lied, we don’t care that you died» («Δεν σε ένοιαζε όταν έλεγες ψέματα, δεν μας νοιάζει που πέθανες»). Ένα κοινό μήνυμα μίσους τούς ένωσε όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ έφυγε από τη ζωή το 2013. Η «Σιδηρά Κυρία» που ανερυθρίαστα είχε ρίξει το φταίξιμο για τις δύο τραγωδίες στους… χούλιγκανς της Λίβερπουλ. Μετά τις πιέσεις της στην FA, η UEFA έδρασε απαγορεύοντας στους αγγλικούς συλλόγους να αγωνιστούν στην Ευρώπη για μία πενταετία (1985-1990), με την τιμωρία της Λίβερπουλ να διαρκεί τελικά ως το 1991.

Αυτά, σε συνδυασμό με την οικονομική ύφεση που γνώριζε το Λίβερπουλ τη δεκαετία του ’80 οδήγησαν τον κόσμο να αισθάνεται όλο και πιο αποξενωμένος. Μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται η λέξη «scousers», με την οποία ξεχωρίζουν τους εαυτούς τους από την υπόλοιπη Αγγλία, τονίζοντας κατά κάποιον τρόπο την διαφορετικότητά τους.

Επιστρέφοντας στο ποδόσφαιρο, η απόφαση της UEFA επηρέασε και την Έβερτον, η οποία βρισκόταν τότε στο «πικ» της έχοντας κατακτήσει δις το πρωτάθλημα, το 1985 και το 1987. Απόρροια αυτού, ο Γκάρι Λίνεκερ να εγκαταλείψει την Έβερτον για χάρη της Μπαρτσελόνα ψάχνοντας μία… διέξοδο για να αγωνιστεί στην Ευρώπη.

Η τραγωδία του Χίλσμπορο, ο θρήνος για την απώλεια δεκάδων ανθρώπων, έφερε ακόμη πιο κοντά τους δύο «εχθρούς». Μπροστά σε τέτοια συμβάντα εξάλλου δεν χωρούν οπαδικά. Αποκορύφωμα της αφοπλιστικής στήριξης των οπαδών της Έβερτον ήταν η 25η επέτειος της αποφράδας εκείνης ημέρας, τον Απρίλιο του 2014.

Δύο παιδιά μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο του «Γκούντισον Παρκ» πιασμένα χέρι-χέρι. Το ένα είχε φανέλα με το νούμερο «9», το άλλο με το «6». Τα χρώματα των δύο ομάδων ενώθηκαν σε μία κοινή ημέρα μνήμης, μία συμφορά που δεν βρήκε μόνο τον σύλλογο της Λίβερπουλ, αλλά ολόκληρη την πόλη.

Άλλωστε, η έμπρακτη στήριξη των δύο πλευρών έχει εκφραστεί σε παρόμοιες θλιβερές καταστάσεις. Όπως όταν η Λίβερπουλ τίμησε τη μνήμη του 11χρονου οπαδού της Έβερτον Ρις Τζόουνς το 2007, μερικές ημέρες μετά τη στυγερή δολοφονία του στο δρόμο, ενώ γυρνούσε σπίτι μετά από προπόνηση με την ομάδα του. Στο «Άνφιλντ» ήχησε το αγαπημένο τραγούδι του μικρού Ρις, το «Z-Cars» που συνοδεύει παραδοσιακά την είσοδο των παικτών στο «Γκούντισον Παρκ».

Μία ανάλογη στιγμή διαδραματίστηκε και τον Αύγουστο του 2023, όταν στην αναμέτρηση της Λίβερπουλ με την Μπόρνμουθ ο κόσμος στο «Άνφιλντ» χειροκρότησε καθολικά στο 26ο λεπτό αποτίοντας φόρο τιμής στον Μάικλ Τζόουνς, έναν 26χρονο εργάτη και φίλαθλο της Έβερτον που έχασε τη ζωή του μετά από ατύχημα κατά την κατασκευή του νέου γηπέδου της ομάδας…

Όλα αυτά κάνουν το ντέρμπι του Μέρσεϊσαϊντ διαφορετικό στο τέλος της ημέρας. Δύο ημέρες τον χρόνο όμως αρκούν για να ξεχειλίσει το πάθος και από τις δύο πλευρές του Στάνλεϊ Παρκ. Εκεί όπου η «αιώνια» αντιπαλότητα πήρε σάρκα και οστά ενάμιση αιώνα πριν.

Τα Derby Stories του Gazzetta:

• Derby Stories: Η ταραχώδης έχθρα Ντινάμο Ζάγκρεμπ και Χάιντουκ υπερβαίνει το ποδόσφαιρο

• Derby Stories: Η αδελφική φιλία που έγινε μίσος και ένας αιματοβαμμένος τελικός