Το πραξικόπημα υπό το πρίσμα των δημοσιογράφων

Στρατιωτικό κίνημα, που εξερράγη τα ξημερώματα τις 21ης Απριλίου 1967, με επικεφαλής τον ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό και τους συνταγματάρχες Γεώργιο Παπαδόπουλο και Νικόλαο Μακαρέζο, κατέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα και επέβαλλε μία στυγνή δικτατορία, που διήρκεσε επτά χρόνια.

Η χώρα την εποχή εκείνη βρισκόταν ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο. Οι εκλογές είχαν προκηρυχθεί για τις 28 Μαΐου και την εξουσία ασκούσε από τις 3 Απριλίου η ΕΡΕ, με πρωθυπουργό τον αρχηγό της Παναγιώτη Κανελλόπουλο, έχοντας τη συναίνεση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γεωργίου Παπανδρέου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου. Γεγονός των ημερών ήταν η συναυλία των Rolling Stones στο γήπεδο του Παναθηναϊκού (17 Απριλίου), που όμως διαλύθηκε από την Αστυνομία, προς μεγάλη απογοήτευση των αθηναίων ροκάδων, που θα έβλεπαν ένα συγκρότημα - θρύλο στην ακμή της δημιουργικότητάς του.

Η 21η Απριλίου 1967, υπό το πρίσμα των δημοσιογράφων:

Η Ελένη Βλάχου υπήρξε μια από τις σπουδαίες προσωπικότητες στο χώρο της ελληνικής δημοσιογραφίας, ενώ εναντιώθηκε από την πρώτη στιγμή στο στρατιωτικό πραξικόπημα, τέθηκε σε κατ΄οίκον περιορισμό και δραπέτευσε με τρόπο κινηματογραφικό λίγες ημέρες αργότερα. Η ίδια είχε περιγράψει με τρόπο γλαφυρό τα όσα συνέβησαν τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου 1967, όταν οι άνδρες της Χούντας βρέθηκαν στο σπίτι της και την έθεσαν σε κατ' οίκον περιορισμό.

“Αθήνα, 4 Οκτωβρίου 1967. Ένας ξαφνικός θόρυβος μας ξύπνησε. Ήταν εφτά το πρωί. Κάποιοι χτυπούσαν δυνατά την πόρτα του διαμερίσματός μας και ταυτόχρονα χτυπούσαν ασταμάτητα το κουδούνι. -Ασφάλεια, είπε το μπλε κοστούμι. Εχουμε εντολή να κάνουμε έρευνα.

Δεν έχω αλλάξει ούτε μια λέξη απ' αυτό το λακωνικό διάλογο που σημάδεψε την αρχή της εποχής της σύλληψης μας στο σπίτι, και δε νομίζω ότι θα ξεχάσω ποτέ αυτή την τρομακτικά απλή εφαρμογή του όρου "ολοκληρωτικό καθεστώς" στην καθημερινή ζωή”.

H Bλάχου δραπέτευσε από την Eλλάδα των συνταγματαρχών, τη νύχτα της 15ης Δεκεμβρίου του 1967. Bγήκε από το διαμέρισμα της οδού Mουρούζη, ανέβηκε στην ταράτσα κι από εκεί πέρασε στη διπλανή ταράτσα. Tο κρύο ήταν τσουχτερό και η Aθήνα σιωπηλή και παγωμένη. Aλλά η 55χρονη γυναίκα ήταν αποφασισμένη. κροβατώντας από τη μία ταράτσα στην άλλη, κατάφερε να βρει διέξοδο από ένα οίκημα κι έτσι βρέθηκε στον δρόμο. Δύο μέρες αργότερα, βρισκόταν στο Λονδίνο.

Είχε ήδη σταματήσει την έκδοση όλων των εντύπων της από τις 22 Απριλίου, διαμαρτυρόμενη για το πραξικόπημα.

Γράφει στο ημερολόγιό του ο Χρήστος Πασαλάρης για τις πρώτες ώρες της δικτατορίας: «Παρασκευή, 21 Απριλίου 1967,ώρα 1.40 μετά τα μεσάνυχτα. Είμαι αρχισυντάκτης στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”. Χτυπά το ιδιαίτερο τηλέφωνό μου: “Εμπρός, λέγετε!”. Η φωνή είναι βραχνή απότομη. Έξι μόνο λέξεις: “Σε μισή ώρα κατεβαίνουν τα τανκς!”.Τίποτε άλλο. Υπέθεσα ότι ήταν φάρσα. Πολλές φάρσες εκείνες τις μέρες. Ασχοληθήκαμε με τα θέματα της ημέρας που ήταν ένα αεροπορικό δυστύχημα στην Κύπρο και οι προετοιμασίες για την προεκλογική εξόρμηση του Γιώργου Παπανδρέου. Αλλά…

Στις 2.00 νέο τηλεφώνημα: “Κατεβαίνουν λεφούσια από το Διόνυσο και το Γουδί!”. Όχι, δεν ήταν φάρσα. Σήμανα αμέσως συναγερμό. Έστειλα τον Βασίλη Κοραχάη στο Διόνυσο και τον Τάκη Αγκαβανάκη στο Γουδί. Έφυγαν σαν αστραπή και σε δέκα λεπτά επιβεβαίωσαν το γεγονός. Και έτσι άρχισε η πιο μαύρη νύχτα της δεκαετίας…

Πήρα αμέσως τον Χρήστο Λαμπράκη στο απόρρητο τηλέφωνό του:

-“Ελάτε, έχουμε πραξικόπημα!”..

Πήρα αμέσως μετά το Γεώργιο Παπανδρέου:

-“Πρόεδρε, φύγετε αμέσως από το σπίτι. Εχουμε κίνημα!”

-“Ας κοπιάσουν παιδί μου, θα τους περιμένω”, είπε με την ολύμπια αταραξία του.

Στις 2.50 οι πάντες είχαν εξαφανιστεί. Μείναμε ο Ανδρέας Δημάκος για το «Βήμα» και εγώ με τον Βαρίκα, τον Κάτρη, τον Τζεφρόνη, τον Κυλλεκίδη, τον Μανιατάκο, την Αλεξίου και μερικούς ακόμη για τα ΝΕΑ..Τα τηλέφωνα που δεν είχαν ακόμη διακοπεί άναψαν. Κανείς δεν ήξερε τίνος είναι το κίνημα….

Στις 4 το πρωϊ κυκλοφόρησε η “Καθημερινή” για να αναγγείλει με ένα ΜΟΝΟΣΤΗΛΟ στην 1η σελίδα ότι εξερράγη στρατιωτικό κίνημα! Οι άλλες πρωϊνές βγήκαν σαν να μη συνέβαινε τίποτε… Το ραδιόφωνιο όμως έπαιζε εμβατήρια! .. Στις 7 το πρωϊ μάθαμε τα πάντα. Κεφαλή ήταν ο συνταγματάρχης Παπαδόπουλος. Στα “ΝΕΑ” τον είχαμε περιλάβει άσχημα με το σαμποτάζ του Εβρου. Ο Ψαθάς ήταν ο πρώτος δημοσιογράφος που συνελήφθη.. Θυμήθηκα τι μου είχε πει ένας Κινέζος στρατηγός στο νησί Κεμόϊ το 1965.

- «Γνωρίζετε έναν συνταγματάρχη Παπαδόπουλο;»

- «Όχι, δεν τον ξέρω»…

- «Θα τον μάθετε πολύ σύντομα, φοιτήσαμε μαζί στη Σχολή Ψυχολογικού πολέμου, στο Πεντάγωνο της Αμερικής»!.. Σας λέει τίποτε;

Στη μία το απομεσήμερο πήραμε μήνυμα από τα νέα αφεντικά τα οδού Ζαλοκώστα ότι οι εφημερίδες δεν θα έβγαιναν ούτε το Σάββατο ούτε την Κυριακή αλλά μόνο τη Δευτέρα και… τετρασέλιδες ,με κείμενα που θα μας έστελνε η λογοκρισία Επικεφαλής της λογοκρισίας οι αλησμόνητοι για την αγριότητα Φαρμάκης, Καρύδας, Παπαπούλος, Βρυώνης, Παπαγγελής, Διάκος, Ευταξίας, Κονιτόπουλος, Ξεφτίλης και άλλοι. Στείλαμε τότε ,ο Βαρίκας και εγώ, ένα γράμμα στον Χρήστο Λαμπράκη να μη βγουν οι εφημερίδες υπό τις συνθήκες αυτές, αλλά το αίτημα δεν έγινε δεκτό. Θα έπρεπε να κάνουμε υπομονή. Μόνο που και η υπομονή έχει τα όριά της..»

Η εφημερίδα «Αυγή» στο φύλλο της, της 21ης Απριλίου 1967 που δεν κυκλοφόρησε θα δημοσίευε το τρίτο και τελευταίο μέρος μιας σειράς κειμένων που εξηγούσαν γιατί δεν μπορεί να γίνει δικτατορία στην Ελλάδα!!! Πιάστηκε αδιάβαστη…

Το πρωτοσέλιδο άρθρο «Γιατί δεν θα γίνει δικτατορία» είχε γραφτεί από τον αείμνηστο Αγγελο Διαμαντόπουλο, μετέπειτα μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου του ΚΚΕ Εσωτερικού.

Ο Τομ Πάππας ήταν διαπρύσιος υποστηρικτής της χούντας. Τόσο γρήγορα συντελέστηκε η μεταξύ τους οικονομική – πολιτική διαπλοκή, ώστε το 1967, στην κυβέρνηση Κόλλια , διορίστηκε υπουργός Δημόσιας Τάξης ένας προσωπάρχης του επιχειρηματία, ο Παύλος Τοτόμης. Στη συνέχεια ο Τοτόμης ανέλαβε καθήκοντα προέδρου της ΕΤΒΑ. Ο Πάππας ήταν παράλληλα υποστηρικτής και βασικός χρηματοδότης της προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον, για τις αμερικανικές εκλογές του 1968.

«Παράλληλα»; ....Όχι ακριβώς. Κατά τα φαινόμενα ο Πάππας βρήκε τρόπο να ενώσει τις δυο μεγάλες ... συμπάθειές του, την ελληνική χούντα και το Νίξον. Με δεσμούς... χρήματος. Κάτι πολύ ενδιαφέρον κατέθεσε στο αμερικανικό Κογκρέσο ο Έλληνας δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος, που ζούσε στην Ουάσιγκτον: Ότι η χούντα ενίσχυσε το ταμείο της προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον με 549.000 δολάρια!

Τα χρήματα αυτά τα είχε διοχετεύσει η CIA στην ΚΥΠ, με σκοπό να «αναβαθμιστεί» η δράση της ελληνικής Υπηρεσίας, να γίνει πιο αποτελεσματικό το αντικομουνιστικό της έργο, κλπ. Στη συνέχεια, κατ' εντολή Παπαδόπουλου και με μοχλό το Ρουφογάλη, γινόταν η «ανακύκλωση» και τα χρήματα όδευαν προς το Νίξον.

Ο Γιάννης Ναζλίδης για το πραξικόπημα

Ένας αείμνηστος δημοσιογράφος, ο τελευταίος διευθυντής της συντηρητικής «Ακροπόλεως» Γιάννης Ναζλίδης εκτιμούσε ότι η χούντα επιβλήθηκε για να συντριβεί το πρωτοφανές λαϊκό κίνημα που αναπτύχθηκε ύστερα από την πολιτική δράση του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη με πρωτοβουλίες για την ειρήνη και τη Δημοκρατία.

Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης κ. Θανάσης Διαμαντόπουλος ανέφερε ότι ίσως ο Λαμπράκης να ήταν όπως και ο Νίκος Μπελογιάννης στη δεκαετία του ’50, τα πρόσωπα που θα δρομολογούσαν εξελίξεις με τον θάνατό τους.

---

Follow on Twitter: @nikbozo