Ο αγώνας που άλλαξε την ιστορία του Άρη

Το καλοκαίρι του 1978 ήταν το δυσκολότερο στη σύγχρονη ιστορία της Θεσσαλονίκης. Η απώλεια 49 ανθρώπινων ψυχών, η εικόνα γκρεμισμένων οικημάτων στο κέντρο της πόλης και ο πανικός των κατοίκων για τον φόβο μετασεισμών, ήταν οι συνέπεια του θανατηφόρου εγκέλαδου των 6.6 ρίχτερ που χτύπησε την πόλη στις 20 Ιουλίου.

Τρομοκρατημένοι άνθρωποι παρέτειναν το διάστημα των διακοπών τους, η καθημερινή καταγραφή των ζημιών υποχρέωσε σε άμεσο σχεδιασμό πλάνου ανοικοδόμησης και το κόστος αυτού ανήλθε στα 1.2 δισεκατομμύρια δραχμές για να αποκτήσει το κέντρο της Θεσσαλονίκης τη σημερινή μορφή του, καθώς αρκετά «γερασμένα» κτίρια ισοπεδώθηκαν.

Στον Άρη, ο θρυλικός Ανέστης Πεταλίδης ήταν αποφασισμένος να αλλάξει τα… θεμέλια προς δημιουργία κάτι καινοτόμου σε σχέση με τις πρακτικές της εποχής. Πολλοί εκτίμησαν ότι ισοδυναμούσε με τρέλα, όταν αποφάσισε να μεταλλάξει τον Γιάννη Ιωαννίδη από παίκτη σε προπονητή. Κατά τον αστικό μύθο κι επειδή ο «ξανθός» ήταν… ψυχοπαίδι του κυρ Ανέστη, οι δυο τους (τα) είχαν συμφωνήσει κι ενώπιον του τότε προέδρου του Άρη, Απόστολου Γεωργιάδη, επιστράτευσαν όλη την πονηράδα τους ούτως ώστε να μη φανεί ότι όλα ήταν προμελετημένα. «Πρόεδρε, θες να μου κόψεις το μπάσκετ;», είχε πει ο Γιάννης Ιωαννίδης αποκρινόμενος στον Απόστολο Γεωργιάδη, στην πραγματικότητα όμως στο μυαλό του ήδη είχε σχηματιστεί η ομάδα της περιόδου 1978-79.

«Τα λυσσασμένα σκυλιά ή τα σκοτώνεις ή τα αφήνεις να αλωνίζουν»

Η σχέση Πεταλίδη-Ιωαννίδη βαστούσε από τους πρώτους μήνες της δεκαετίας του ’60, όταν ένα ξανθός «οδοντογλυφίδας» ξεπρόβαλλε στον Άρη. Τσαμπουκάς, ολίγον ξεψαρωμένος, με σεβασμό αλλά όχι υποτέλεια στους παλιότερους. Γι’ αυτό αρνήθηκε να φτιάξει το διχτάκι όταν έλαβε σχετική διαταγή από έναν παλιότερο, έπειτα από 2-3 προπονήσεις. Λίγα λεπτά μετά, ο Πεταλίδης τον βρήκε δακρυσμένο στα αποδυτήρια, διαπιστώνοντας όμως το νεύρο του νεαρού κατάλαβε ότι… «βρήκα επιτέλους τον άνθρωπο που θα με καταλάβαινε», όπως είχε πει. Λίγες εβδομάδες μετά, ο Γιάννης Ιωαννίδης έκανε το ντεμπούτο του με τη φανέλα του Άρη στην Τουρκία, σ’ ένα φιλικό παιχνίδι με την Νταρουσάφακα. Πολλά χρόνια μετά, όταν ο Πεταλίδης ρωτήθηκε για τη στήριξη που παρείχε στον 16χρονο Ιωαννίδη με κίνδυνο να χάσει τις παλιές καραβάνες, απάντησε… «τα λυσσασμένα σκυλιά ή τα σκοτώνεις ή τα αφήνεις να αλωνίζουν». Και η αλήθεια είναι ότι ο Πεταλίδης κόντεψε να… αλληθωρίσει γιατί έκανε συνέχεια τα στραβά μάτια στις συνήθειες αλλά και στις ιδιορρυθμίες του Ιωαννίδη.

Η τολμηρή απόφαση

Αυτή λήφθηκε το καλοκαίρι του ’78 και ο Ιωαννίδης, ως φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, είχε προαναγγείλει ότι θα πάρει και το Πρωτάθλημα. «Οι Αθηναίοι μ’ έλεγαν ντόπερμαν», έχει πει κατ’ επανάληψη, στην πραγματικότητα όμως λίγοι μπήκαν στο μυαλό του «ξανθού» για να καταλάβουν και τον τρόπο σκέψης τους. Ο κύριος στόχος του ήταν να διώξει την υποτακτικότητα της πόλης έναντι της Αθήνας, καθώς οι τρεις μεγάλοι κυριαρχούσαν στηριζόμενοι είτε στους τότε διεθνείς αλλά κυρίως σε Ελληνοαμερικάνους, ενώ ο Πανελλήνιος ήταν εξίσου σπουδαία δύναμη. Όπως συνηθίζει να λέει ο Ιωαννίδης… «τότε άλλαξε το μπάσκετ γιατί εγώ είδα το μπάσκετ εις μήκος και όχι εις πλάτος», καθώς επένδυσε στη φυσική κατάσταση με την πρόσληψη γυμναστή (σ. σ. Δημήτρης Σδούκας) και ο Άρης ήταν ίσως η πρώτη ομάδα που πίεσε σε όλα τα μήκη και πλάτη του γηπέδου. Με αμιγώς ελληνική ομάδα και την επιστροφή του Χάρη Παπαγεωργίου, ο Ιωαννίδης είδε όλα τα κομμάτια του παζλ να μπαίνουν –σιγά-σιγά – στις θέσεις τους. Ο Άρης μετατράπηκε σε ομάδα χάρμα οφθαλμών καθώς α) είχε 92.8 πόντους κατά μέσο όρο στο Πρωτάθλημα, β) σε δέκα αγώνες σημείωσε 100+ πόντους και γ) ο Χάρης Παπαγεωργίου έκανε απίστευτη χρονιά με 36.8 πόντους κατά μέσο όρο παρότι (τότε) δεν υπήρχε τρίποντο. Κι αυτό έχει σημασία γιατί συνήθιζε να τα… βάζει από τα οκτώ μέτρα, γι’ αυτό το παρατσούκλι του ήταν «Χρυσοδάχτυλος»!

Επιχείρηση: Κόκκινος κύκλος

Είναι επίσης η εποχή όπου οι κινηματογράφοι κάνουν χρυσές δουλειές και οι απλοί άνθρωποι ταυτίζονται με τους σπουδαίους πρωταγωνιστές. Στις αρχές του Φλεβάρη, η ξένη ταινία με τη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία ήταν η «Επιχείρηση: Κόκκινος Κύκλος» και είναι αλήθεια ότι ταίριαζε στην περίσταση καθώς στις 10 του ίδιου μήνα και ώρα 20:30, ο Άρης υποδεχόταν τον Ολυμπιακό στο Παλαί Ντε Σπορ, με φόντο τον επόμενο Πρωταθλητή. Οι «κίτρινοι» είχαν απόσταση τριών βαθμών έως την 22^ητου Γενάρη, τότε όμως το ΑΣΕΑΔ είχε δώσει πίσω έναν βαθμό στον Ολυμπιακό από τον μηδενισμό του στον πρώτο αγώνα των δύο ομάδων στο Παπαστράτειο, ο οποίος είχε διακοπεί με το σκορ 54-58 υπέρ του Άρη, λόγω σύρραξης και βροχής αντικειμένων στον έναν εκ των δύο διαιτητών, Γιώργου Προεστού. Παραμονές της απόφασης του ΑΣΕΑΔ, η ΕΚΑΣΘ παρέθεσε συνέντευξη Τύπου προαναγγέλλοντας τον «ερχομό σκανδάλου», όπως είχε πει.

Η ουσία ήταν ότι Άρης και Ολυμπιακός θα ξεκαθάριζαν τους λογαριασμούς τους εκείνη τη νύχτα της 10^ης του Φλεβάρη. Κατά τους αυτόπτες μάρτυρες, 7.000 άνθρωποι βρέθηκαν στις κερκίδες του Παλαί, ακόμη 3.000 έμειναν απ’ έξω και ο εκφωνητής του γηπέδου ζήτησε τουλάχιστον 15 φορές την προσοχή όλων λόγω της «ύπαρξης καλωδίων υψηλής τάσης». Το βέβαιο είναι ότι αρκετοί κόπηκαν γιατί έσπασαν τα τζάμια καθώς ήταν στιβαγμένοι σα σαρδέλες και δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν.

Τα… φιλάκια του Στιβ

Παραμονή του αγώνα ο Στιβ Γιατζόγλου μάλλον έβαλε σε εφαρμογή τα mind games της εποχής λέγοντας ότι… «δεν γνωρίζουμε με ποιους παίζουμε», ενώ μοίρασε φιλάκια στον κόσμο, όταν πάτησε στο «λαστιχένιο» παρκέ του γηπέδου για προθέρμανση, για να ακολουθήσει βροχή… αποδοκιμασιών και αντικειμένων. Σ’ εκείνο τον αγώνα, ο Βαγγέλης Αλεξανδρής έγραψε ιστορία με 20/20 βολές, όπως στην ιστορία έμειναν και οι μπουνιές μεταξύ των Σπάρταλη-Καστρινάκη οι οποίες οδήγησαν στην αποβολή τους αλλά και το χαστούκι του Γιατζόγλου στον Γιάννη Ιωαννίδη. Ο Άρης κέρδισε με 85-82 και ταυτόχρονα πανηγύρισε και την κατάκτηση του τίτλου, ασχέτως του ότι απέμεναν ακόμη έξι αγωνιστικές.

Γιατί άλλαξε την ιστορία

Δεν επιδέχεται αμφισβήτησης η άποψη ότι η ιστορία του ελληνικού μπάσκετ και κυρίως αυτή του Άρη, θα γραφόταν διαφορετικά αν ο σύλλογος της Θεσσαλονίκης δεν κατακτούσε εκείνο το Πρωτάθλημα το 1979. Διότι, λίγους μήνες μετά, Άρης, Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός προσπάθησαν να αποκτήσουν τον Νίκο Γκάλη. Αν η εικόνα της Παναγιάς ευαισθητοποίησε τη μητέρα του «Νικ», το γεγονός ότι ο τελευταίος ήθελε να παίξει για τον Πρωταθλητή, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του. Έτσι ο Νίκος Γκάλης αποφάσισε να μετακομίσει στη Θεσσαλονίκη και να γίνει ο θεμέλιος λίθος της Αυτοκρατορίας του Άρη.

Πηγές: «Θεσσαλονίκη, η πόλη του μπάσκετ», εφημερίδες «Θεσσαλονίκη», «Ελληνικός Βορράς»