Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία του Μανώλη Γλέζου

«Με μια γροθιά ψηλά ως τον ουρανό, σφιγμένη τόσο, σαν να θέλουν τα νύχια να μπουν στην σάρκα, με ένα δάκρυ να φτάνει χαμηλά στο πιγούνι και με ένα λουλούδι κόκκινο, μικρό, σαν αυτά που φυτρώνουν στις ρωγμές μιας μάντρας σου λέμε έχε γεια Κυρ-Μανώλη μια μέρα σαν και τούτη που στήσανε στον τοίχο τον Μπελογιάννη, τον Καλούμενο, τον Μπάτση και τον Αργυριάδη. Έχε γεια λοιπόν και σε ευχαριστώ για την στιγμή που μου χάρισες...».

Ο παραπάνω αποχαιρετισμός στον Μανώλη Γλέζο ανήκει στον φωτορεπόρτερ Στέλιο Στεφάνου. Μια σφιγμένη γροθιά στη βροχή, ένας χαιρετισμός που κράτησε ελάχιστα δευτερόλεπτα αλλά πρόλαβε να εξουσιάσει τη στιγμή και να περάσει στην αιωνιότητα, μια γνώριμη φιγούρα, μικροκαμωμένη και συνάμα τόσο πελώρια. Σαν να γιγαντώνεται, σαν να ψηλώνει μπροστά στα μάτια σου, συνοψίζοντας σε ένα απίθανο καρέ τη ζωή και τους αγώνες του τελευταίου Παρτιζάνου.

Ο Μανώλης Γλέζος κόντεψε αιώνα με γροθιά υψωμένη, ένας άνδρας 98 ετών που δεν γέρασε ποτέ και η φωτογραφία του μπροστά στο Μνημείο του Πολυτεχνείου είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική, αυτή που «έπαιξε» περισσότερο από κάθε άλλη έπειτα από τον θάνατο του μεγάλου αγωνιστή της Αριστεράς. Ο Στέλιος Στεφάνου που απαθανάτισε τη στιγμή για το πρακτορείο Intime News μίλησε στο Gazzetta Weekend για εκείνο το μεσημέρι της 17ης Νοεμβρίου 2017.

«Τα φωτογραφικά πρακτορεία καλύπτουν τους εορτασμούς του Πολυτεχνείου με βάρδιες. Θα αναλάβει, για παράδειγμα ένας συνάδελφος το πρωί, θα τον αλλάξει κάποιος το μεσημέρι, θα έλθει κάποιος άλλος το απόγευμα και πάει λέγοντας… Εκείνη την ημέρα βρέθηκα στον χώρο του Πολυτεχνείου από νωρίς το πρωί και κάποια στιγμή προς το μεσημέρι έπιασε έντονη βροχή. Μπήκαμε στο κτίριο που βρίσκεται στα αριστερά μας και είχα μαζέψει τον εξοπλισμό μου περιμένοντας να... κόψει η βροχή και να φύγω, έχοντας παράλληλα οπτική επαφή με το Μνημείο. Κάποια στιγμή, λοιπόν είδα μια φιγούρα να μπαίνει στο Πολυτεχνείο από την είσοδο της Στουρνάρη και να κατευθύνεται στο σημείο. Αμέσως κατάλαβα ότι ήταν ο Μανώλης Γλέζος. Με το που τον είδα, ετοίμασα τη μηχανή μου, άρπαξα αστραπιαία την ομπρέλα μιας κοπέλας που βρέθηκε μπροστά μου κι έτρεξα προς το μέρος του!

«Ύψωσε τη γροθιά και έμοιαζε με τεράστιο βράχο»!

Προσπάθησα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να τοποθετηθώ στον χώρο και να βρω το σωστό κάδρο. Η στιγμή ήταν συγκλονιστική! Σαν σωματική διάπλαση, ο Γλέζος δεν ήταν μεγαλόσωμος άνθρωπος. Αυτή η φωτογραφία αποτυπώνει την πραγματική του σωματική υπόσταση. Μια φαινομενικά εύθραυστη υπόσταση που όμως όταν ύψωσε τη γροθιά, στα δικά μου μάτια έμοιαζε με τεράστιο βράχο! Είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο 96 ετών που δεν τον πτοούσε η βροχή, έβλεπα τη ρεαλιστική του εικόνα και με το που ύψωσε τη γροθιά, πέρασε στο υπερβατικό! Σαν να μεγάλωσε, σαν να ψήλωσε μπροστά μου! Ένας άνθρωπος που ήλθε από το παρελθόν, στάθηκε στο παρόν και θα συνεχίσει να υπάρχει στο μέλλον…».

Αλήθεια, αντιλήφθηκε εκείνη τη στιγμή ότι είχε μπροστά του μια ιστορική στιγμή; Ότι η φωτογραφία που είχε μόλις τραβήξει αποτελεί πλέον κειμήλιο; «Ξέρεις, η κάμερα ανάμεσα στο συμβάν και τον φωτογράφο λειτουργεί σαν φίλτρο… Βλέποντας, λοιπόν τον Μανώλη Γλέζο να πηγαίνει στο Μνημείο, γνώριζα σε γενικές γραμμές με τι είχα να κάνω. Ξέρω, για παράδειγμα ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που προέρχονται από τον χώρο της Αριστεράς, θα σηκώσουν τη γροθιά τους. Πήγα στο σημείο, έκανα αυτό που έπρεπε να κάνω, έβγαλα τις φωτογραφίες και γύρισα να δω τις εικόνες μου… Όταν, λοιπόν κατάλαβα ότι έχω μια σωστή φωτογραφία όπως τη θεωρώ εγώ σωστή, τότε άρχισα να συνειδητοποιώ και να καταλαβαίνω τι είχε γίνει πριν από λίγα δευτερόλεπτα μπροστά στα μάτια μου. Σε κάθε περίπτωση, ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που κάνει τη φωτογραφία ιστορική. Αν, για παράδειγμα στη θέση του ήταν ένα παλικάρι 25 ετών, δεν θα είχε την ίδια αξία».

Ρωτήσαμε τον Στέλιο Στεφάνου αν είχε την ευκαιρία να συναναστραφεί με τον Μανώλη Γλέζο σε άλλες εκδηλώσεις. «Είχα την τύχη να τον φωτογραφίσω κι άλλες φορές. Μια από αυτές ήταν στην παρουσίαση του βιβλίου του "Ακρωνύμια", τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς. Μου έκαναν τρομακτική εντύπωση οι σπίθες που πέταγαν τα μάτια ενός ανθρώπου 96 ετών! Όταν δώσαμε το χέρι ο ένας στον άλλον, δέχθηκα τρομερή ενέργεια και ένταση! Ήταν από τις πιο δυνατές χειραψίες που έχω κάνει ποτέ. Κατά τη διάρκεια εκείνης της παρουσίασης έκανε μια συγκλονιστική ομιλία, αφού θυμήθηκε τις κουβέντες με τους συντρόφους του στις παραμονές των εκτελέσεων… Δεν μπορώ να το περιγράψω με λόγια… Μιλούσε και κλαίγαμε».

Για την ιστορία, η ομιλία του Μανώλη Γλέζου στην οποία αναφέρεται είναι η παρακάτω:

«Στις παραμονές των εκτελέσεων, στις παραμονές από κάθε μάχη μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε και λέγαμε "εάν εσύ ζεις μην με ξεχάσεις", "εάν εσένα δεν σε βρει το βόλι όταν συναντάς ανθρώπους στο δρόμο, θα λες καλημέρα και από εμένα, και όταν πίνεις κρασί θα πίνεις κρασί και από εμένα, και όταν ακούς τον παφλασμό των κυμάτων θα τον ακούς και για μένα, και όταν ακούς τον άνεμο να περνάει μέσα από τα φύλλα, όταν ακούς το θρόισμα των φύλλων, θα το ακούς και για μένα, και όταν χορεύεις θα χορεύεις και για μένα…».

Οι φωτογράφοι είναι συνήθως οι αφανείς ήρωες, εκείνοι οι οποίοι θα απαθανατίσουν μια ιστορική στιγμή, θα βγάλουν μια καλή φωτογραφία δίχως όμως να αναφερθεί σχεδόν ποτέ το όνομα τους. Πως νιώθει, λοιπόν ο άνθρωπος πίσω από το φακό όταν βλέπει το… δημιούργημα του να γίνεται viral; «Το πρώτο και σημαντικό σε ό,τι αφορά τη φωτογραφία είναι να τη βλέπει ο κόσμος και να του γεννά συναισθήματα. Όταν αποφασίζει να την κοινοποιήσει, καλό θα ήταν να αναφέρεται στον δημιουργό της από πλευράς σεβασμού στη δουλειά και στον κόπο ενός ανθρώπου που ενδεχομένως χρειάστηκε να περιμένει ώρες για να βγάλει μια καλή φωτογραφία. Όλοι οι φωτογράφοι χαιρόμαστε όταν οι εικόνες μας έχουν κάτι να πουν στους συνανθρώπους μας, σημαίνει ότι κάτι κάναμε σωστά εκείνη την ώρα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάνουμε αυτή τη δουλειά για να καμωνόμαστε ότι είμαστε κάποιοι. Όταν αυτό που αποτυπώνουμε καταφέρει να γεμίσει συναισθήματα ή σκέψεις τον αναγνώστη, τότε αυτή είναι η δική μας επιτυχία».

Γεννημένος τη 17η Νοεμβρίου, ο Στέλιος περνάει τη μέρα των γενεθλίων του στις εκδηλώσεις μνήμης και την πορεία του Πολυτεχνείου. «Έχω συμβιβαστεί με αυτή την ιδέα, είναι το... μικρόβιο του φωτορεπορτάζ που μου κόλλησε ο δάσκαλος μου Σπύρος Τσακίρης τον οποίο ευχαριστώ δημόσια για όλα όπως και τη σύντροφο μου, Μαίρη για την υπομονή της».Υπενθυμίζει, δε πως «ο Μανώλης Γλέζος ήταν 16 χρόνια σε φυλακές και εξορίες, ενώ καταδικάστηκε δυο φορές εις θάνατον. Αυτό που μπορούσε να κάνει για τον συνάνθρωπο του το έκανε στο ακέραιο. Ας πράξουμε κι εμείς ανάλογα αυτές τις δύσκολες μέρες, από την άνεση του σπιτιού μας».

Twitter @Giannis_Stavr