«Τώρα έχω μόνο ένα στήθος, σαν αμαζόνα»

Τη Βάσω Μπεσκάκη την έβλεπα στα γήπεδα και στα γραφεία και τη συμπαθούσα, χρόνια. Την εκτίμησα, όμως, πρόσφατα. Όχι όταν σκέπαζε τα καλάθια με το δίμετρο κορμί της ούτε όταν έβγαζε όλη τη δουλειά της ΕΟΚ και υπηρετούσε ως κομισάριος σε διεθνείς διοργανώσεις της FIBA.

Την εκτίμησα από το Instagram.

Ναι, από το Instagram. Από τότε που, μέσα στον ωκεανό της σαχλαμάρας και της αυτοαναφορικότητας, εκείνη ανέβαζε φωτογραφίες από ανήσυχα ταξίδια ζωής: στα Ιμαλάια, στην Κάτω Ιταλία, στη Νέα Ορλεάνη όπου είχε σπουδάσει.

Τα αθώα και ανυποψίαστα παιδάκια στο Νεπάλ, μισά στο μπόι, την περνούσαν για εξωγήινη. Η Βάσω ταξίδευε και άνοιγε πόρτες. Δεν ήταν τουρίστρια των all-inclusive θερέτρων, αλλά ταξιδιώτισσα της ζωής.

Έπειτα, έμαθα ότι είχε καρκίνο στο στήθος. Όχι από ακριτομυθία κάποιου τρίτου, αλλά από δική της ανάρτηση, το καλοκαίρι του 2020. Πάλι στο Instagram, όπου τίποτε πια δεν ήταν το ίδιο. Εκτός από το χαμόγελό της.

Αμφιβάλλω αν είχα μιλήσει ποτέ μαζί της, εγώ, ο μονόχνωτος. Όταν της ζήτησα μία συνέντευξη, τη βρήκα πρόθυμη («αν και η Μπάκουλη θα με σκοτώσει»), για τους λόγους που εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς.

Για να κινητοποιηθούν οι απανταχού γυναίκες και να μην αμελούν την εκ των ων ουκ άνευ μαστογραφία. Ο καρκίνος του μαστού χτυπάει μία στις επτά γυναίκες.

Η Βάσω δεν την αμελούσε την κρίσιμη εξέταση. Τα έκανε όλα σωστά.

Τον Ιανουάριο του 2020 ήταν καθαρή και ξέγνοιαστη. Πέντε μήνες αργότερα, επιστρέφοντας από θαλάσσιο μπάνιο στην Κυπαρισσία, ένιωσε ένα εξόγκωμα κάτω από τη μασχάλη της.

«Έχει πειραχτεί και ο λεμφαδένας», της είπε ο γιατρός. Η οδυνηρή, και τελικά μοιραία, περιπέτεια είχε μόλις ξεκινήσει.

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, η Βάσω έκανε τις πρώτες χημειοθεραπείες και υποβλήθηκε σε μαστεκτομή. «Τώρα έχω μόνο ένα στήθος, όπως οι αμαζόνες», μου είπε γελώντας.

Ακολούθησαν ακτινοθεραπείες για περισσότερο από ένα εξάμηνο. «Έφαγα τον γάιδαρο και έχει μείνει η ουρά, έτσι αισθάνομαι. Φαίνεται ότι δεν θα χρειαστεί μελλοντική θεραπεία». Πού να ήξερε...

«Αισθανόμουν άτρωτη και προσγειώθηκα απότομα», εξομολογήθηκε η Βάσω. Αυτά τα λόγια της έγιναν τίτλος, στη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο Documento στις 28 Φεβρουαρίου του δίσεκτου 2021.

«Ο καρκίνος με έμαθε να μην είμαι αλαζονική και ψωροπερήφανη. Να ζητάω βοήθεια από τους άλλους για να μπορώ να σταθώ στα πόδια μου».

Η Βάσω ήταν αισιόδοξη και σχετικά υγιής όταν μίλησα μαζί της μέσω Zoom. Τα ωραία πυκνά μαλλιά της είχαν δώσει τη θέση τους σε ένα πανέμορφο πλατινέ κούρεμα, που αναδείκνυε το χαμόγελό της. Aκόμα και όταν στο φόντο φάνταζε η Όντρεϊ Χέπμπορν (φωτ.).

Ονειρευόταν ένα ταξίδι στο Ιράν. «Δεν μου φτάνει να θαυμάζω ωραία τοπία. Οπου πηγαίνω θέλω να γνωρίζω και τους ανθρώπους.Μου αρέσουν τα ζόρικα ταξίδια. Πρώτα όμως θα κάνω ένα μεγάλο πάρτι για τους φίλους μου. Θα τους μαγειρέψω, θα αγκαλιαστούμε, θα φιληθούμε, θα γιορτάσουμε».

Το πάρτι δεν έγινε ποτέ. Ο καρκίνος επέστρεψε, σκορπίστηκε παντού στο θεόρατο κορμί της και θέρισε.

Όταν τον περασμένο Αύγουστο δέχθηκα το τηλεφώνημα του Τάκη Μπακογεώργου, την πρώτη μέρα των διακοπών μου, κατάλαβα εξαρχής ότι δεν ήταν για καλό.

«Η Βάσω είναι σε άσχημη κατάσταση», με ενημέρωσε συγκινημένος ο άνθρωπος που αγαπάει το μπάσκετ γυναικών όσο κανείς. «Αλλά μη το πεις σε κανέναν».

Δεν το είπα. Όταν επέστρεψα, επικοινώνησα μαζί της παριστάνοντας τον ανήξερο. «Κοριτσάρα, τι λες να κάνουμε άλλη μία συνεντευξάρα, να μου πεις για το Ιράν;»

Η απάντησή της ήρθε την επόμενη μέρα, 21 Σεπτεμβρίου: «Είμαι οριακά… Τι συνεντευξάρα… Μου έχει φύγει η μαγκιά. Πρώτα φορά που σκέφτηκα: “Άσ’το, Βάσω”».

Έκλαψα εκείνη τη μέρα και έκλαψα ακόμα περισσότερο όταν έμαθα τα νεότερα από κοινή φίλη, την οποία συνάντησα τυχαία στη Γλάδστωνος, την επέτειο της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου: «Δεν είναι καθόλου καλά η Βάσω, δεν μπορεί να περπατήσει, δυσκολεύεται να μιλήσει, μη ρωτάς».

Έστειλα μήνυμα στη γενναία αμαζόνα: «Αντέχεις, κορίτσι; Δεκτές ολες οι απαντήσεις, εκτός από τις αρνητικές». Εκείνη απάντησε με τρεις λέξεις: «Νίκο… Δεν ξέρω».

Ήξερε. Ήταν 25 Οκτωβρίου 2021 και είχε μπροστά της λιγότερο από ένα μήνα ζωής.

Οι τελευταίες μέρες της 46χρονη Βάσως Μπεσκάκη ήταν μαρτυρικές. Σε κανέναν άνθρωπο δεν αξίζει να φύγει έτσι. Όσο κυνικό και αν ακούγεται, ο θάνατος την ανακούφισε.

«Έχω συμβιβαστεί με το ανάστημά μου, αλά πρέπει να βρεθεί τρόπος να χωρέσω στη νεκροφόρα», έλεγε με το σαρκαστικό χιούμορ της. Η αμαζόνα θα πετάξει τώρα ελεύθερη και δεν θα ξαναπονέσει. Ας τη σκεπάσει χώμα ελαφρύ.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που μου έδωσε η Βάσω Μπεσκάκη τον περασμένο Φεβρουάριο για το Documento. Αξίζει να τη διαβάσετε, στη μνήμη της.

Η Βάσω Μπεσκάκη είναι μια κοπελάρα με μπόι δυο μέτρα – κυριολεκτικά. Σε μιάμιση δεκαετία θητείας στα γήπεδα του μπάσκετ έπαιξε 35 φορές στην εθνική γυναικών και άλλες 64 στις μικρότερες εθνικές ομάδες, παρόλο που σταμάτησε μόλις στα 30 της. Κατέκτησε πρωταθλήματα με την ανίκητη ομάδα του Σπόρτιγκ (1986-95, 2001-03), ενώ σπούδασε και έπαιξε μπάσκετ στις ΗΠΑ με το Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης (1995-99), καθώς και στη Φινλανδία και στο Βέλγιο, προτού κλείσει την καριέρα της στον Άρη Χολαργού το 2005.

Μετά την «αποστράτευσή» της συνεχίζει να υπηρετεί την πορτοκαλί μπάλα από το πόστο της στην ομοσπονδία μπάσκετ, στο τμήμα εθνικών ομάδων. Ωσπου κεραυνοβολήθηκε από τον αδυσώπητο εχθρό. Στα 45 της η θεόρατη Βάσω, άνθρωπος εξωστρεφής, μορφωμένος και κοσμοπολίτης, υποχρεώθηκε σε μάχη με τον καρκίνο και σε μαστεκτομή. Σε ένα διάλειμμα από τις ακτινοθεραπείες μιλάεi για πρώτη φορά για την περιπέτειά της.

Σε ανάρτησή σου στο Instagram έγραψες ότι ένιωθες ανίκητη, ώσπου έχασες τη γη κάτω από τα πόδια σου. Τι ακριβώς συνέβη;
Οι ετήσιες εξετάσεις μου τον Ιανουάριο του 2020 ήταν καθαρές. Τον Ιούνιο πήγαμε με φίλους ένα Σαββατοκύριακο στην Κυπαρισσία και επιστρέφοντας μπήκα στο μπάνιο να ξεπλύνω τα αλάτια. Επιασα κάτι στη μασχάλη μου. Στα επόμενα πέντε δευτερόλεπτα πέρασαν από το μυαλό μου όλα τα σενάρια. Αλλεργία από το αποσμητικό; Κάποια τρίχα που γύρισε προς τα μέσα; Ή μήπως κάτι κακό; Ασυναίσθητα ψηλάφισα το στήθος μου και εντόπισα κι εκεί ένα γρομπαλάκι που πριν δεν υπήρχε. Πανικοβλήθηκα, δεν κοιμήθηκα εκείνο το βράδυ.

Και την επόμενη μέρα έτρεξες στον γιατρό.
Στο γραφείο μίλησα σε μια συνάδελφο που είχε περάσει το πρόβλημα και ήξερε. «Ασε τα σενάρια και έλα να σε πάω στον γιατρό μου» είπε. Είναι ο Ιωάννης Φλέσσας στο «Ελενα», τον αγαπώ πολύ, όπως και τον Σπύρο Χαλικιά. Με έστειλε για εξετάσεις, αλλά αμέσως κατάλαβε ότι υπάρχει πρόβλημα. Μετά την πρώτη βιοψία έμαθα ότι είχε πειραχτεί και ο λεμφαδένας. Με έπιασε πανικός όταν το άκουσα, αλλά οι γιατροί με διαβεβαίωσαν ότι δεν είχε εξαπλωθεί περισσότερο. «Το πρόλαβες, πάλι καλά, θα το φτιάξουμε» μου είπαν. Αυτά τα λόγια με καθησύχασαν.

Πότε ξεκίνησες τις θεραπείες;
Από τον Αύγουστο. Πρώτος κύκλος χημειοθεραπείας, έπειτα χειρουργείο για μαστεκτομή. Τώρα έχω μόνο ένα στήθος, σαν τις αμαζόνες, χα χα! Αλλωστε είμαι λάτρης της ελληνικής μυθολογίας. Μόλις ξεκίνησα ακτινοθεραπείες για να καθαρίσουν οι λεμφαδένες και να το αποτελειώσουμε. Εφαγα τον γάιδαρο και έχει μείνει η ουρά, έτσι αισθάνομαι. Φαίνεται ότι δεν θα χρειαστεί μελλοντική θεραπεία ούτε είχε σχέση με τις ορμόνες το πρόβλημά μου, όπως συμβαίνει σε άλλες γυναίκες.

Πώς ήταν η εμπειρία της χημειοθεραπείας;
Νίκο, εκεί τα είδα όλα. Γνώριζα κάποιες λεπτομέρειες από τον πατέρα μου, που πέρασε παρόμοια περιπέτεια, αλλά έφαγα μεγάλη ήττα. Αλλιώς να σου το λένε, αλλιώς να το ζεις. Πραγματικό βασανιστήριο. Συνήθως κάνω εκτενή έρευνα στο διαδίκτυο, αλλά αυτήν τη φορά το απέφυγα. «Θα κάνω ό,τι μου πουν οι γιατροί». Ηξερα μόνο ότι κάθε ασθενής αντιδρά διαφορετικά, ανάλογα με τη δοσολογία και το φάρμακο. Ακουγα για άλλες κοπέλες ότι φεύγουν από το νοσοκομείο και πηγαίνουν κατευθείαν στη δουλειά ή για ποτάκι. Εγώ είμαι δύο μέτρα, σχετικά υγιής και ήλπιζα ότι ο οργανισμός μου θα αντιστεκόταν. Ε λοιπόν όχι. Δεν! Είναι αδύνατο να περιγράψω πώς ένιωθα. Σε καταβάλλει απίστευτα η χημειοθεραπεία. Σου αλλάζει τα φώτα. Συνολικά έκανα οχτώ θεραπείες. Η πρώτη, η δεύτερη και η έβδομη με διέλυσαν.

Ψυχολογικά πώς ήσουν; Ισχύει η θεωρία με τα πέντε στάδια; Άρνηση, οργή, διαπραγμάτευση, θλίψη, αποδοχή, λένε οι ειδικοί.
Ισως, δεν ξέρω. Μου έσκασαν διάφορες σκέψεις. «Γιατί εγώ;». Τη μεγαλύτερη αγωνία την είχα στην αρχή, όταν είχα μπροστά μου το άγνωστο. Ηθελα να ξέρω ποιο ήταν το πλάνο. Οταν έμαθα ότι ήταν ιάσιμο μου έφυγε το άγχος. Μετά έγινα στρατιωτάκι. Ακολουθώ πιστά τις εντολές του γιατρού. Το μεγαλύτερο κλάμα το έριξα μετά την έβδομη χημειοθεραπεία, η οποία με τσάκισε πάνω που πίστευα ότι πλησίαζα στο τέλος του κύκλου. Τουλάχιστον ξαλάφρωσα, έβγαλα από πάνω μου μεγάλο βάρος…

Φοβάσαι; Είσαι ακόμη τρομαγμένη;
Σίγουρα με τρομάζει το άγνωστο. Ακόμη και τις ακτίνες τις φοβόμουν μέχρι να κάνω την πρώτη και να δω πώς είναι. Αισθανόμουν άτρωτη, έλεγα ότι βρισκόμουν στην καλύτερη φάση της ζωής μου, ότι η ιδανική ηλικία για τις γυναίκες είναι τα σαράντα. Και τότε προσγειώθηκα ανώμαλα. Ακόμη και σήμερα νιώθω σαν να συμβαίνουν όλα αυτά σε κάποιαν άλλη, σε μια Βάσω που στέκεται δίπλα μου. Ή σαν να βλέπω ταινία, όπου πρέπει να σκηνοθετήσω το επόμενο βήμα μου.

Ο αθλητής έχει περισσότερα εφόδια για να διαχειριστεί μια τέτοια περιπέτεια;
Ο αθλητισμός με εξοικείωσε με την πειθαρχία. Στο πρόσωπο του γιατρού βλέπω τον προπονητή που μου δίνει ένα σύστημα και εγώ το ακολουθώ. Είμαι ανυπόμονος άνθρωπος, αλλά έγινα πιο μεθοδική. Το μπάσκετ με βοήθησε με πολλούς τρόπους. Εχω κάνει αμέτρητους φίλους στα γήπεδα, ενώ έβλεπα αγώνες όλη μέρα για να περνάνε οι ώρες. Αρκεί να σου πω ότι μέσα στο ζόρι μου έδωσα εξετάσεις για να ανανεώσω την άδεια του αλυτάρχη της FIBA. Εγραφα το τεστ και το κεφάλι μου ήταν γεμάτο χημικά, αυτό που λέμε chemo brain. Εγώ ήμουν που έδινα τις απαντήσεις ή τα φάρμακα; Πέρασα όμως! Και σύντομα θα δώσω νέες εξετάσεις για να γίνω κομισάριος με σήμα της FIBA. Εχω ήδη δουλέψει σε πάρα πολλούς αγώνες του Basketball Champions League και των «παραθύρων».

Το χειρότερο πράγμα είναι να καθίσεις να μαραζώνεις.
Ο άνθρωπος πρέπει να μένει ενεργός, να σπρώχνει τον εαυτό του, να βρίσκει κίνητρο. Το βλέπω και στον εαυτό μου, δεν μπορώ να κάνω συνεχώς τα ίδια πράγματα. Θέλω να μαθαίνω, να γεμίζω. Εχω την τύχη, ή μάλλον ευτυχία, να δουλεύω μέσα στο μπάσκετ. Σύντομα θα συμμετάσχω στα σεμινάρια της FIBA για την ακεραιότητα στον αθλητισμό και για τον ηγετικό ρόλο της γυναίκας. Τώρα που νιώθω υγιής θέλω να κάνω πράγματα. Και θα κάνω πράγματα.

Έμαθες κάτι για τον εαυτό σου που δεν το γνώριζες πριν;
Έμαθα να μην είμαι αλαζονική. Να αντιμετωπίζω τους άλλους με περίσσια συμπάθεια. Παρακολουθώ τους ανθρώπους και σκέφτομαι ότι ο καθένας κρύβει κάτι μέσα του. Ο καρκίνος με δίδαξε να μην είμαι ψωροπερήφανη. Να ζητάω βοήθεια και να δέχομαι τη βοήθεια για να σταθώ στα πόδια μου. Θεωρούσα τον εαυτό μου ανεξάρτητο και δεν ήθελα να εξαρτώμαι από κανέναν, αλλά τελικά όλοι χρειαζόμαστε τον συνάνθρωπό μας. Η αλληλοβοήθεια δίνει βάθος στις σχέσεις μας με τους άλλους. Κανένας δεν είναι μεμονωμένη νησίδα μέσα στην κοινωνία.

Σε αντιμετωπίζουν διαφορετικά οι άνθρωποι γύρω σου;
Μερικοί ναι, άλλοι όχι. Μιλώ δημόσια για την ασθένειά μου, όχι για να προκαλέσω τον οίκτο αλλά για να αφυπνίσω τους άλλους. Προστατευτείτε, μπορεί να συμβεί σε όλους! Εάν πάλι κάποιος νομίζει ότι πεθαίνω από καρκίνο και θέλει να μου κάνει χάρες, εγώ δεν ζήτησα τέτοιο πράγμα. Θέλω να με βλέπουν όπως ήμουν και πριν, έστω με διαφορετικό λουκ, χα χα! Μου αρέσει μάλιστα και λέω να το διατηρήσω. Τώρα ξαναβγήκαν επιτέλους και τα φρύδια, τα έβλεπα να πέφτουν μετά τη χημειοθεραπεία και τρελαινόμουν.

Πώς φαντάζεσαι τη μέρα που οι γιατροί θα σου ανάψουν πράσινο φως; Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνεις;
Ονειρεύομαι να κάνω ένα μεγάλο ταξίδι. Ταξιδεύω πολύ, ακόμη και μόνη. Ιδέες υπάρχουν πολλές και το παρεάκι με περιμένει να αναρρώσω. Ο προορισμός θα εξαρτηθεί και από τις συνθήκες, αλλά εμένα δεν μου φτάνει να θαυμάζω ωραία τοπία. Οπου πηγαίνω θέλω να γνωρίζω και τους ανθρώπους. Το Ιράν είναι διακαής πόθος από παλιά. Μου αρέσουν τα ζόρικα ταξίδια. Πρώτα όμως θα κάνω ένα μεγάλο πάρτι για τους φίλους μου. Θα τους μαγειρέψω, θα αγκαλιαστούμε, θα φιληθούμε, θα γιορτάσουμε.

Η κλεισούρα από την πανδημία σε έχει επηρεάσει;
Τα ογκολογικά περιστατικά που αφορούν κακοήθειες αντιμετωπίζονται ως επείγοντα, οπότε δεν υπήρξαν καθυστερήσεις λόγω Covid-19 στη θεραπεία μου. Κατά τ’ άλλα, αισθάνομαι σαν να βρισκόμαστε όλοι σε μια παρένθεση, μέχρι να τελειώσει και η περιπέτειά μου για να επανέλθουμε στην κανονικότητα. Ετσι κι αλλιώς όλοι μαζεμένοι στα σπίτια είμαστε. Δεν είναι να πεις ότι οι άλλοι βγαίνουν έξω και διασκεδάζουν όσο εγώ βασανίζομαι…

Στην ομοσπονδία μπάσκετ όπου εργάζεσαι έχεις μόνο φίλους.
Θέλω να το γράψεις αυτό (σ.σ.: συγκινείται έντονα). Μου έχουν φερθεί όλοι με τον καλύτερο τρόπο, συνάδελφοι και αφεντικά. Τους ευχαριστώ μέσα από την ψυχή μου και τους ευγνωμονώ. Είναι σπάνιο αυτό το φέρσιμο και αισθάνομαι πάρα πολύ τυχερή που δουλεύω με αυτούς τους ανθρώπους.

Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι και τόσο σπάνιος όσο νομίζουν πολλοί.
Ο γιατροί μού λένε ότι μία στις επτά γυναίκες θα τον πάθει κάποια στιγμή. Είναι τρομερό, έχει συχνότητα σαν τη γρίπη. Με έχουν βοηθήσει οι μαρτυρίες άλλων κοριτσιών και ελπίζω ότι θα γίνω κι εγώ ζωντανό χειροπιαστό παράδειγμα. Τις βλέπω να ζουν κανονικά τη ζωή τους και ανυπομονώ να περάσει και για μένα η κρίσιμη πενταετία. Αφού μπορούν αυτές, μπορώ κι εγώ. Με πιάνει η ανταγωνιστικότητα και το πείσμα…

Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνεις στον άνθρωπο που θα βρεθεί αντιμέτωπος με παρόμοια διάγνωση;
Παλεύουμε. Δεν σταματάμε. Δεν είσαι μόνος σου, δεν είσαι ξεκάρφωτος, είσαι σημαντικός πάνω στον πλανήτη, πάλεψε για τους άλλους. Η δική μου περιπέτεια δεν επηρεάζει μόνο εμένα, αλλά και τους δικούς μου ανθρώπους. Οφείλω να δώσω τη μάχη και για λογαριασμό τους.

Σε καθημερινό επίπεδο ποιες είναι οι δικλίδες ασφαλείας;
Να είναι ο ασθενής αισιόδοξος, να έχει καλή ψυχολογία. Να μη φυλακίζει μέσα του τη θλίψη. Το κλάμα είναι χρήσιμο, όπως και το γράψιμο. Να δείχνει στους άλλους όχι μόνο τη χαρά αλλά και τη λύπη. Α, και να αυτοσαρκάζεται. Πολύ μεγάλο πράγμα το χιούμορ. Χωρίς αυτό παίρνουμε τα πράγματα πολύ πιο σοβαρά απ’ ό,τι πρέπει.

Εσύ είσαι δύο μέτρα, στρογγυλά! Υποθέτω ότι αυτοσαρκάζεσαι διαρκώς για το μπόι σου.
Ασταμάτητα! Αλλωστε αυτό με βοηθάει να ξεχωρίζω. Θα ήταν βαρετό να είμαστε όλοι ίδιοι. Ξέρεις, αντιμετώπισα προβλήματα και στη θεραπεία εξαιτίας του ύψους μου. Στο χειρουργείο χρειάστηκε να μεγαλώσουν το κρεβάτι για να χωρέσουν τα πόδια μου, ενώ στον αξονικό τομογράφο καλά καλά δεν χωρούσα. Αλλά έφτασα τα 46 και έχω συμβιβαστεί κατά 99% με το ανάστημά μου. Το τελευταίο 1% που απομένει να ρυθμιστεί είναι το φέρετρο, χα χα! Πρέπει να βρεθεί τρόπος να χωρέσω στη νεκροφόρα…