Ο πρόσφυγας λόρδος του μπάσκετ

Όταν πρωτόπιασα το χαρτί και το μολύβι και πρωτάγγιξα τα πλήκτρα της γραφομηχανής, Μάιο του -κυριολεκτικά- σωτηρίου έτους 1987, η ΕΟΚ ετοιμαζόταν πυρετωδώς για το Ευρωμπάσκετ και το αρχηγείο της στο ΣΕΦ έσφυζε από κόσμο. Ισχυρός άνδρας ήταν και τότε ο Γιώργος Βασιλακόπουλος και ακόμα …ισχυρότερος ο Βασίλης Ζερβουδάκης που είχε την επίβλεψη της διακίνησης των εισιτηρίων και από κάποια στιγμή και μετά δεν έβγαινε στο τηλέφωνο ούτε για τον ίδιο τον πρωθυπουργό.

Αλλά ουδείς εξ αυτών ήταν πρόεδρος. Στη βαριά καρέκλα του προέδρου καθόταν από το 1977, ήδη δέκα χρόνια, ένα κύριος ευθυτενής και ασπρομάλλης, που ήδη έδειχνε σεβάσμιος, αν και ήταν μόλις 62 ετών. Τον πλησίασα για να του συστηθώ. Μετά από δύο λεπτά συνομιλίας, αισθάνθηκα ότι είχε συναντήσει έναν ευγενής του παλιού καιρού. Του έλειπε μόνο το σινιέ μπαστουνάκι, αλλά τα ύστερα χρόνια το απέκτησε και αυτό. Και το μονόκλ. Ο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου ήταν ο τελευταίος λόρδος του ελληνικού μπάσκετ.

Ο Αλεξάνδρου υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της Ομοσπονδίας μπάσκετ, από τότε που αυτή που αποσχίστηκε από τον μπαμπά ΣΕΓΑΣ (1965) και από τη βραχύβια Ελληνική Ομοσπονδία Αθλοπαιδιών, στα χρόνια της Χούντας (1970), με έδρα τα γραφεία της οδού Σαροπούλου, πίσω από το Μουσείο.

Ο Αλεξάνδρου ήταν μέλος του πρώτου διοικητικού συμβουλίου, στις 10 Σεπτεμβρίου 1966, μαζί με τον Γιώργο Βασιλακόπουλο που ακόμη έπαιζε μπάσκετ στον Παναθηναϊκό, και ονόματα που χάνονται στη λήθη του χρόνου: Αθ. Μαντέλλος (πρόεδρος), Ιω. Κουτσουλέντης, Γ. Παντελάκης, Παν. Λαμπρόπουλος, Δ. Αριστοβούλου, Α. Παριανός, Β. Φρυδάς, Τζακ Νικολαΐδης, Ν. Καραβίας, Α. Γεωργιάδης, Β. Βάλλας, Σπ. Δούκας, Σπ. Καμιζούλης, Ιωσ. Λεβή, Ν. Νομικός, Ν. Τσαμούδης, Δ. Φυντανίδης.

Ο Γιώργος Παντελάκης της παραπάνω λίστας των πιονιέρων πρέπει να είναι ο γνωστός ποδοσφαιρικός παράγοντας του ΠΑΟΚ, ενώ ο Βλαδίμηρος Βάλλας έγινε ο παρθενικός εκλεγμένος πρόεδρος της νεοσύστατης ΕΟΚ το 1975. Ο Αλεξάνδρου κάθισε στον προεδρικό θώκο με τη «μεταπολίτευση» του Ιουλίου 1977.

Εκείνα τα χρόνια, η ΕΟΚ δεν ήταν ένας συνηθισμένος αθλητικός οργανισμός. Περισσότερο έμοιαζε με το γαλατικό χωριό που αντιστεκόταν στα ρεύματα των καιρών, στελεχωμένο με πρόσωπα που διακρίθηκαν στους αγώνες και στα κοινά της Αριστεράς: τον Νότη Μαστρογιάννη, τον Πέτρο Καπαγέρωφ, τον Ανδρέα Μιαούλη, τον ίδιο τον Βασιλακόπουλο, τον Αλεξάνδρου που πάντως αυτοπροσδιοριζόταν ως ανήκων "στην ευρύτερη φιλελεύθερη παράταξη", ενώ από την ίδια μήτρα ξεπήδησαν ο Κώστας Παρίσης, ο Παντελής Δέδες, ο Κώστας Πολίτης , ο Μάκης Δενδρινός και αμέτρητοι άλλοι.

Πολύ μακριά από τα εστέτ σκηνικά που ζήσαμε στην 20ετία του νεοπλουτισμού, το μπάσκετ ήταν το άθλημα της εργατιάς και ρίζωσε στις φτωχογειτονιές. Και στα προσφυγικά, όπου μεγάλωσε και έζησε ο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου. Η ομάδα που τον ανέδειξε ήταν ο Ιωνικός Νέας Φιλαδέλφειας, το γήπεδο του οποίου στην οδό Βρυούλων φέρει εδώ και χρόνια το όνομα του εκλιπόντος: «Κλειστό γυμναστήριο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου». Έτσι πρέπει να αποδίδονται οι τιμές πιστεύω, εν ζωή.

Μάλιστα ο Αλεξάνδρου ήταν γαμπρός του εμβληματικού προοδευτικού δημάρχου της Νέας Φιλαδέλφειας Νίκου Τρυπιά, που αναμόρφωσε τη φτωχή προσφυγούπολη στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 και υπήρξε πρόεδρος της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων της Αττικής πριν τον θάνατό του το 1965. Ο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου είχε νυμφευθεί τη θυγατέρα του Μικρασιάτη από τα Βουρλά της Σμύρνης δημάρχου, Νίκη.

Ο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου ήταν πάντοτε ένας πράος ευπατρίδης με διακριτική παρουσία, ένας ισορροπιστής, ένας «σοφός Νέστωρ» σε εποχές ταραγμένες. Απέφευγε τους προβολείς και δεν μιλούσε πολύ. Αποσύρθηκε οριστικά και αμετάκλητα τον Φεβρουάριο του 1998, όταν ο Βασιλακόπουλος επέστρεψε από την κυβερνητική και ευρωπαϊκή θητεία του, για να αποκτήσει τον τίτλο του «επίτιμου πρόεδρου» του 1992. Υπήρξε επίσης εκπρόσωπος του μπάσκετ στην Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων. Η παρουσία του έγινε συμβολική μόνο στους τελευταίους μήνες της 21ετούς προεδρικής θητείας του.

Ο Αλεξάνδρου ήταν ο πρόεδρος της ΕΟΚ που φιλοξένησε το Ευρωμπάσκετ 1987, ένα από τα περίφημα «λευκά λινά κοστούμια» της κερκίδας των επισήμων. Τον θυμάμαι σαν να ήταν χθες, να παρακολουθεί τον αλησμόνητο τελικό με τη Σοβιετική Ένωση καθισμένος μαζί με το προεδρικό ζεύγος Σαρτζετάκη ανάμεσα στους άσπονδους εχθρούς Ανδρέα Παπανδρέου και Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. «Και μόνο για αυτό, αξίζω και εγώ ένα μετάλλιο», έμοιαζε να σκέφτεται, με το σαρκαστικό υποδόριο χιούμορ του.

Όχι, δεν έχω ξεκαρδιστικά στιγμιότυπα να σας αφηγηθώ ούτε πρόκειται να ανασύρω κάποιον ογκώδη φάκελο με ανέκδοτα από το αρχείο μου. Ο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου ήταν «larger than life» με τον δικό του τρόπο: λιγομίλητος, σεμνός, ευγενικός, σχεδόν αόρατος παρά το αρχοντικό ψιλόλιγνο παράστημά του. Αφανής εργάτης, που υπηρέτησε το μπάσκετ επί μισό αιώνα και βάλε (αφού μετείχε στα κοινά ως τα βαθιά γεράματα), ένας άνθρωπος που απέπνεε υγεία αν και ήταν εμφανώς βγαλμένος από κάποιαν άλλη εποχή.

Γεννημένος το μακρινό 1925, ο Ζαχαρίας Αλεξάνδρου που έζησε την Κατοχή ως έφηβος έφυγε, σήμερα, πλήρης ημερών, σε ηλικία 97 ετών. Θα τον σκεπάσει χώμα ελαφρύ, όπου θα ακούγεται αδιάκοπα ο χτύπος της πορτοκαλί μπάλας.

* Στην κεντρική φωτογραφία, από τις αρχές της δεκαετίας του '80, ο Αλεξάνδρου εικονίζεται να απονέμει τρόπαιο στον, συντοπίτη του στη Νέα Φιλαδέλφια, Απόστολο Κόντο.