Το «σκοτεινό» Μουντιάλ και οι εικόνες των παιδικών μας χρόνων

Σίγουρα είναι ένα... μυστήριο Μουντιάλ. Πρώτα απ' όλα γιατί γίνεται σε μια εποχή που δεν έχουμε συνηθίσει. Αυτό λίγο έχει να κάνει με τους βιορυθμούς των παικτών, που θα πάνε στο Κατάρ για να αγωνιστούν σε καλή περίοδο όσον αφορά το φορμάρισμά τους και σε πολύ προστατευμένες συνθήκες σε σχέση με τη ζέστη. Αφορά περισσότερο εμάς που άλλη εποχή το έχουμε συνηθίσει και άλλη θα το ζήσουμε, το Παγκόσμιο Κύπελλο. Καθ' ότι Μουντιάλ με τζάκι είναι ολίγον... Χριστούγεννα στην Αυστραλία, με πάρτι στην παραλία.

Όλα τα παραπάνω όμως αφορούν τη ρομαντική πλευρά της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Του μεγαλύτερου ποδοσφαιρικού ραντεβού του πλανήτη. Αλλά εστιάζοντας σε αυτό που θα γίνει στη μικρότερη χώρα που ανέλαβε ποτέ να το διοργανώσει, υπάρχουν και πολλά άλλα αγκάθια που έχουν καταγραφεί κατ' επανάληψη. Από τον οχετό διαφθοράς που σχετίστηκε με την ανάθεσή του (και την αποκάλυψη ότι -όπως υποπτευόμασταν- δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτή τη διοργάνωση) όσο και τις αποκαλύψεις για τις άθλιες συνθήκες εργασίας (έως και αιχμαλωσίας με έναν τρόπο) των ξένων εργατών/σκλάβων που έχτισαν τις χλιδάτες εγκαταστάσεις του Μουντιάλ και θρήνησαν 6.500 νεκρούς σε αυτή τη διαδικασία.

Ομολογώ ότι, ναι, θα δω Μουντιάλ. Ασπάζομαι απόλυτα την απόφαση αυτών που δεν θα το κάνουν ως μια αντίδραση που έχει να κάνει με τη ατομική ηθική τους. Δεν την αναγνωρίζω δηλαδή ως εξωστρεφή και ουσιαστική πράξη “ακτιβισμού” γιατί (όπως και οι όποιες αντιδράσεις στα social media) δεν έχει κάποιο πραγματικό αποτέλεσμα, ώστε να μην επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα. Είναι μια βαλβίδα προσωπικής εκτόνωσης, απόλυτα αποδεκτή όμως αν είναι να νιώσει κάποιος καλύτερα. Απλά και μόνο σαν τροφή για σκέψη, αναρωτιέμαι για πόσα άλλα θέματα που αφορούν την εκμετάλλευση εργαζομένων και εργατών που παράγουν προϊόντα (υλικά ή άϋλα) που καταναλώνουμε καθημερινά και σε μεγάλη ποσότητα πρέπει να αντιδράσουμε με την αποχή για να υπάρχει αποτέλεσμα.

Αν π.χ. εστιάσουμε στον τρόπο και τις συνθήκες παραγωγής smartphones και γενικά ηλεκτρονικών συσκευών, αθλητικών παπουτσιών και προϊόντων, όπως και στις συνθήκες εργασίας όσον αφορά τα social media (με τις επιμέρους -ανά χώρα- εργολαβίες που αναθέτουν), θα έπρεπε να αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα, από αυτά που κάνουμε κάθε μέρα και -κυρίως- τα μέσα που χρησιμοποιούμε για τα κάνουμε. Δεν το παίζω ηθικολόγος, αλλά αν είναι να ανοίγει η κουβέντα για κάτι τότε ας ανοίγει συνολικά και όχι μόνο στο κομμάτι που μας βολεύει, να το κάνουμε χωρίς κόστος.

Άλλωστε και τα Μουντιάλ, όπως και όλες οι μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις, δίπλα στις χρυσές σελίδες των σπουδαίων στιγμών τους εντός αγωνιστικού χώρου, έχουν πάντα και ένα...”μαύρο κουτί” το οποίο ανασύρουν οι επόμενες γενιές (συνήθως κάποιες δεκαετίες μετά) για να μαθαίνουμε πράγματα όπως το τι έγινε το 1978 στην Αργεντινή με τη χούντα του Βιντέλα και την “ετσιθελική” κατάκτηση του Ζιλ Ριμέ από τους διοργανωτές. Μικρές και μεγάλες ιστορίες διαφθοράς και παραπλάνησης που είναι απόλυτα μέσα στην ανθρώπινη φύση. Τυχαίνει τελευταία να τα μαθαίνουμε (κάποια από αυτά) λίγο νωρίτερα.

Παρ' όλα αυτά υπάρχει και μια μεγάλη προσπάθεια μέσα στο γήπεδο. Και με πάσα ειλικρίνεια, θα εστιάσω σε αυτή αναζητώντας τη σύνδεση με τους ποδοσφαιρικούς ήρωες των παιδικών και εφηβικών χρόνων μου, πιάνοντας το νήμα με θολές εικόνες από το 1978 αλλά κυρίως από το 1982 και μετά, αναζητώντας συγκινήσεις όπως ο ημιτελικός Γαλλία-Γερμανία στην καυτή Σεβίλλη, ή ματσάρα (μετά σφαγής) Βέλγιο-Σοβιετική Ενωση το 1986, εκπλήξεις (ενός αγώνα ή μιας διοργάνωσης) όπως το Καμερούν, η Νιγηρία, η Βόρεια Κορέα, η Αλγερία ακόμα και η Κροατία (όσες θυμάμαι στα πεταχτά), πρωταγωνιστές όχι από τους αναμενόμενους αλλά σαν τον Αλ Οβαϊράν, τον Ροζέ Μιλά και άλλους... ”φτωχοδιάβολους” που μας ανάγκασαν να τους προσέξουμε.

Το ποδόσφαιρο εδώ και πολλά χρόνια, σε υψηλό επίπεδο, τόσο συλλογικά όσο και σε σχέση με τις εθνικές ομάδες έχει φύγει από τα χέρια των φιλάθλων. Κινείται γύρω από το χρήμα, την πολιτική, την εξουσία και την επίδειξη δύναμης. Παρ' όλα αυτά υπάρχουν στιγμές που πάνω στο χορτάρι είναι... “έντεκα αυτοί, έντεκα και εμείς”. Στο όνομα αυτής της γοητείας ελπίζω ότι θα δούμε ένα Μουντιάλ που θα το γουστάρουμε για αυτά που θα μας δώσει μέσα στο γήπεδο.