Δασμοί: Tι είναι, πώς λειτουργούν και γιατί μας επηρεάζουν περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε

• Πώς λειτουργούν οι δασμοί στην πράξη
• Οι δασμοί ΗΠΑ–ΕΕ: τι άλλαξε τώρα
• Πώς επηρεάζεται η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία
• Ο αντίκτυπος στον καταναλωτή
• Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της αυτοκίνησης

Οι εμπορικοί δασμοί είναι χρηματικά ποσά που επιβάλλει ένα κράτος σε προϊόντα που εισάγονται από το εξωτερικό. Στόχος τους είναι είτε η προστασία της εγχώριας παραγωγής, είτε η πίεση σε εμπορικούς εταίρους, είτε απλώς η ενίσχυση των κρατικών εσόδων.

Στην ουσία, λειτουργούν σαν ένας ειδικός φόρος στα σύνορα. Όταν ένα προϊόν εισέρχεται σε μια χώρα, ο εισαγωγέας πληρώνει δασμούς στο κράτος, βάσει της αξίας του προϊόντος ή του όγκου του. Αυτή η επιβάρυνση μεταφέρεται συνήθως στον τελικό καταναλωτή, ανεβάζοντας τις τιμές.

Πώς λειτουργούν οι δασμοί στην πράξη

Οι δασμοί δεν επιβάλλονται από τον κατασκευαστή, αλλά από τη χώρα εισαγωγής. Αν, για παράδειγμα, ένα ευρωπαϊκό αυτοκίνητο κοστίζει 50.000 ευρώ και εισάγεται στις ΗΠΑ με δασμό 25%, ο εισαγωγέας θα πληρώσει επιπλέον 12.500 ευρώ – ποσό που πιθανότατα θα μετακυλιστεί στον πελάτη, αυξάνοντας την τελική τιμή.

Πρόκειται για έναν οικονομικό μηχανισμό με πολιτικές προεκτάσεις, καθώς οι δασμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο διαπραγμάτευσης ή ακόμη και ως αντίποινα.

Οι δασμοί ΗΠΑ–ΕΕ: τι άλλαξε τώρα

Μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, η κυβέρνησή του επέβαλε νέους προστατευτικούς δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα, ανάμεσά τους και τα αυτοκίνητα. Οι δασμοί στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα αυξήθηκαν έως και 25%, στοχεύοντας κυρίως τους Γερμανούς κατασκευαστές που εξάγουν πολυτελή μοντέλα στις ΗΠΑ.

Το αφήγημα είναι γνώριμο: οι ΗΠΑ θέλουν να περιορίσουν το εμπορικό τους έλλειμμα με την Ευρώπη και να ενισχύσουν τη δική τους αυτοκινητοβιομηχανία.

Πώς επηρεάζεται η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία

Η Ευρώπη, και ειδικά η Γερμανία, έχει μεγάλη εξαγωγική εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Μοντέλα όπως τα BMW X5, Mercedes GLE, Audi Q7 και Porsche Cayenne πωλούνται σε μεγάλες ποσότητες στην αμερικανική αγορά. Πολλά από αυτά παράγονται σε ευρωπαϊκά εργοστάσια και εξάγονται στις ΗΠΑ.

Οι νέοι δασμοί σημαίνουν αυξημένο κόστος, πιθανά μειωμένες πωλήσεις και ενδεχομένως αναδιανομή της παραγωγής σε εργοστάσια εντός ΗΠΑ – κάτι που όμως δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμο.

Ο αντίκτυπος στον καταναλωτή

Αν μένετε στην Ευρώπη, ίσως νομίζετε ότι αυτή η σύγκρουση αφορά αποκλειστικά τις εταιρείες και τις αγορές του εξωτερικού. Στην πραγματικότητα, όμως, οι επιπτώσεις φτάνουν μέχρι τον τελικό καταναλωτή ακόμα κι εδώ.

Οι δασμοί οδηγούν σε αύξηση του κόστους για τους κατασκευαστές. Όταν ένα αυτοκίνητο που εξάγεται στις ΗΠΑ φορολογείται επιπλέον 25%, η εταιρεία έχει τρεις επιλογές:

• Να απορροφήσει τη ζημιά, μειώνοντας τα κέρδη της.
• Να αυξήσει την τιμή στην αμερικανική αγορά.
• Να αναδιανείμει το κόστος σε άλλα προϊόντα και αγορές – δηλαδή να ανεβάσει τιμές και αλλού, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.

Το αποτέλεσμα είναι ότι ένα μοντέλο που αγοράζουμε στην Ελλάδα ή σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα μπορεί να γίνει ακριβότερο, χωρίς να έχει αλλάξει τίποτα στην παραγωγή ή τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Παράλληλα, οι εταιρείες περιορίζουν τις εκπτώσεις και τα προωθητικά πακέτα, μειώνοντας τις ευκαιρίες για τον αγοραστή.

Επιπλέον, η ποικιλία των μοντέλων μπορεί να περιοριστεί, αν οι κατασκευαστές επιλέξουν να επικεντρωθούν σε συγκεκριμένες αγορές ή να μεταφέρουν την παραγωγή σε άλλες χώρες. Ο χρόνος παράδοσης των οχημάτων ενδέχεται να αυξηθεί, λόγω ανακατατάξεων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Και, ενδεχομένως, οι δουλειές σε εργοστάσια της ΕΕ να απειληθούν, αν η παραγωγή μεταφερθεί κοντύτερα στις αγορές στόχους (όπως οι ΗΠΑ ή η Ασία).

Τέλος, υπάρχει και η πολιτική διάσταση: η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να απαντήσει με δικούς της δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα, πυροδοτώντας έναν εμπορικό «πόλεμο» που επηρεάζει τιμές, επενδύσεις και καταναλωτική εμπιστοσύνη σε ολόκληρη την ήπειρο.

Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της αυτοκίνησης

Η κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων φέρνει στο προσκήνιο τη συζήτηση για βιομηχανική στρατηγική της Ευρώπης: πώς θα διατηρηθεί ανταγωνιστική, πού θα παράγει, με ποιους θα συνεργάζεται;

Παράλληλα, ενισχύεται η τάση για τοπικοποίηση της παραγωγής – όχι για λόγους κόστους, αλλά για λόγους ασφάλειας και σταθερότητας. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες καλούνται να χτίσουν ένα νέο μοντέλο λειτουργίας, όπου τα γεωπολιτικά ρίσκα παίζουν μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Και όλα αυτά, ξεκινούν από μια φαινομενικά απλή λέξη: δασμός.

Φωτογραφίες: BMW