«Σε 40 λεπτά μπορεί να σου προσφέρει τόσα πολλά συναισθήματα, χαρά, λύπη, θυμό, απογοήτευση, ενθουσιασμό!»… Κάπως έτσι περιγράφεται η ζωή στον αθλητισμό. Και όχι από τον Ελβετό ψυχίατρο Καρλ Γιούνγκ που έγραφε πως «οι αισθήσεις μας δηλώνουν ότι υπάρχει κάτι που το επιβεβαιώνει η λογική, αλλά τα συναισθήματα μας βοηθούν να δούμε τί είναι αυτό το κάτι για εμάς».
Η περιγραφή έρχεται από την Εβίνα Σταμάτη και την προσωπική της εμπειρία από το περιβάλλον που ανέπτυξε τις πτυχές του εαυτού της. Το μέρος που έμαθε να δουλεύει σκληρά και να διασκεδάζει από τα 12 της χρόνια. Μέσα στο παρκέ με την πορτοκαλί θεά στα χέρια. «Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που συνέχισα να παίζω για πολλούς λόγους. Στηρίζεται στην ομαδική συνεργασία, όλοι μαζί δουλεύουμε για ένα κοινό στόχο και το κοινό συμφέρον είναι πάνω από το “Εγώ”».
Κάθε συναίσθημα μεγαλώνει, διογκώνεται και ξαφνικά χάνεται. Μέσα σε μία στιγμή. Το μπάσκετ «σε βοηθάει να μάθεις να διαχειρίζεσαι καταστάσεις υπό πίεση. Μαθαίνεις να μη τα παρατάς και να προσπαθείς πάντα» εξηγεί η Σταμάτη.
«Η πιο δυνατή στιγμή της καριέρας μου η 4η θέση στο ευρωπαϊκό με την Εθνική»
Για αυτό και στην ερώτηση αν έχει σκεφτεί ποτέ να τα παρατήσει, η απάντησή της αρχηγού του Ολυμπιακού αρκείται σε μία απλή φράση… «Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ». Ίσως να έχει πάντα στο μυαλό της την πιο δυνατή στιγμή της 20ετούς καριέρας της, που όπως αναφέρει εκείνη «ήταν η κατάκτηση της 4ης θέσης στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 2017 με την Εθνική ομάδα».
Έπειτα από ένα διάλειμμα τριών περίπου χρόνων η «γαλανόλευκη» βρέθηκε ξανά πάνω της… Στο νέο εγχείρημα της Εθνικής για διακρίσεις που έχρισε ως αναγκαία την παρουσία της έμπειρης γκαρντ στο πλευρό του νεανικού συνόλου. Στα 37 της! Με το ανάλογο πάθος για ένα ακόμη Ευρωμπάσκετ, αυτό του 2023. Αλλά «Ήταν θέμα καρδιάς και θέλησης ώστε να βοηθήσω όσο περισσότερο μπορώ. Χαίρομαι πολύ που επέστρεψα και βρίσκομαι σε μια νέα προσπάθεια».
Η Σταμάτη ήταν 18 χρονών όταν κλήθηκε να ισορροπήσει για πρώτη φορά στα πολύ λεπτά σκοινιά του επαγγελματικού μπάσκετ μέσα από το ελληνικό πρωτάθλημα. «Νιώθω ότι από τη στιγμή που έπιασα μπάλα του μπάσκετ αφοσιώθηκα σε αυτό. Από νεαρή ηλικία το μπάσκετ είχε μπει ενεργά στη ζωή μου οπότε θεωρώ ότι ο πρωταθλητισμός ήταν μονόδρομος για μένα. Στα 18 μου χρόνια έγινε η πρώτη μου μεταγραφή στην Α1 κατηγορία οπότε και άρχισα να προπονούμαι σε επαγγελματικό επίπεδο» αναφέρει.
Άραγε, όμως, είναι θεμιτός ο όρος «επαγγελματίας;» όσον αφορά τις γυναίκες του αθλήματος; Υπάρχει κλίμακα στον επαγγελματισμό; Υπάρχει κάποια... μονάδα μέτρησης σε έναν τέτοιον χαρακτηρισμό σε συνάρτηση του άντρα και της γυναίκας;
«Υπάρχουν πολλά στερεότυπα και ένα σύστημα συντηρητισμού που πρέπει να αντιμετωπίσει. Το πρόβλημα ξεκινάει από τη στιγμή που τα περισσότερα γυναικεία αθλήματα θεωρούνται ερασιτεχνικά σε αντίθεση με τους άντρες. Λες και ο αθλητισμός είναι προνόμιο των αντρών λόγω μυϊκής ανωτερότητας. Λόγω αυτής της κατηγοριοποίησης αρχίζουν ατέλειωτα προβλήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα και τη ζωή της γυναίκας αθλήτριας. Μια γυναικεία ομάδα δεν έχει τη δυνατότητα να προσελκύσει ίδιες χορηγίες με μία αντρική, έτσι ένας γυναικείος αγώνας δεν θα έχει τηλεοπτική κάλυψη. Οι μισθοί είναι πενιχροί σε σχέση με αυτούς των αντρών, οι οποίοι μπορούν και εξασφαλίζουν τη ζωή τους μετά τον αθλητισμό» περιγράφει.
Και συνεχίζει ακουμπώντας το κοινωνικό κομμάτι της υπόθεσης: «Επίσης η γυναίκα αθλήτρια θα δυσκολευτεί να συνδυάσει οικογένεια και πρωταθλητισμό, αφού για παράδειγμα στο μπάσκετ συγκεκριμένα, τα καλύτερα της μπασκετικά χρόνια είναι περίπου στην ηλικία των 30, ηλικία δηλαδή που η κοινωνία την θεωρεί κατάλληλη για να κάνει παιδί».
«Έχει τύχει σε αθλητικό σχολιασμό να χρησιμοποιούνται χαρακτηρισμοί, ενώ οι άντρες αποκαλούνται με τα ονόματά τους»
Η έμπειρη διεθνής θεωρεί πως ο αθλητισμός συχνά πέφτει στο «καλούπι» μίας θλιβερής πραγματικότητας που δεν αφήνει την γυναίκα αθλήτρια και προπονήτρια να προοδεύσει.
«Ζούμε σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο με αποτέλεσμα να μη μας δίνονται ίσες ευκαιρίες. Τα μέσα με τη σειρά τους δίνουν έμφαση στη σεξουαλικότητα μιας γυναίκας και η εξωτερική εμφάνιση είναι σημαντικότερη από την αθλητική απόδοση» τονίζει και αποκαλύπτει πως «Έχει τύχει σε αθλητικό σχολιασμό να χρησιμοποιούνται χαρακτηρισμοί, ενώ οι άντρες αποκαλούνται με τα ονόματα τους. Εκμεταλλεύονται τη θηλυκή μας πλευρά και μας υποβαθμίζουν ως αθλήτριες. Θυμώνω πολύ όταν συμβαίνει!»
Πώς, όμως, κάτι τέτοιο μπορεί να διαφοροποιηθεί; «Όπως είπα, υπάρχουν στερεότυπα και μία οπισθοδρομική νοοτροπία. Κατά κύριο λόγο πιστεύω πως η ισότητα των φύλων είναι ζήτημα ισχύος γιατί η κοινωνία μας έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των φύλων. Χρειάζεται να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες εισόδου γυναικών στον χώρο του αθλητισμού. Θέλουμε γυναίκες σε ηγετικές θέσεις σε όλα τα επίπεδα ώστε να αντιπροσωπεύεται ο γυναικείος λόγος. Με τη σειρά τους τα media να προβάλλουν ισότιμα τη συμμετοχή γυναικών στον αθλητισμό».
Έχοντας γνωρίσει από πρώτο χέρι το τί χρειάζεται μία έφηβη αθλήτρια προκειμένου να λάβει σωστές βάσεις ώστε να βγει δυναμικά στον ωκεανό του αθλητισμού, η Εβίνα αναλύει: «Κατά την άποψη μου οι γονείς πρέπει να έχουν ανοιχτή επικοινωνία με την αθλήτρια. Μία έφηβη χρειάζεται κατανόηση, ασφάλεια και ενθάρρυνση. Να τη στηρίζουν ανεξάρτητα με την επίδοση της. Ο προπονητής πρέπει να λειτουργεί ως πρότυπο και με αρχές παιδαγωγού. Να σέβεται πρωτίστως την αθλήτρια και να την ενθαρρύνει. Να της φέρεται με τον ίδιο σεβασμό που θα απαιτούσε ο ίδιος να φερθούν σε εκείνον».
Η Σιμόν Μπάιλς, η Μπριάννα Στιούαρτ και μία αναδρομή
Καμία φορά βέβαια, ένα πρότυπο είναι αρκετό. Το να ταυτιστείς με ανθρώπους που έχουν υπάρξει οι ίδιοι κομμάτι του αθλητισμού και έχουν επιβιώσει στο «χάος»… Όπως η Σιμόν Μπάιλς και η Μπριάννα Στιούαρτ στις οποίες η Σταμάτη πλέκει το εγκώμιο και αντλεί δύναμη από τις ιστορίες τους.
«Εντυπωσιάζομαι από ανθρώπους που αν και η ζωή τους αδίκησε και μεγάλωσαν σε πολύ δύσκολες συνθήκες, βρήκαν τη δύναμη όχι μόνο να σηκωθούν αλλά να γίνουν καταξιωμένοι στο είδος τους. Η Σιμόν Μπάιλς της ενόργανης γυμναστικής και η Μπριάννα Στιούαρτ, μία από τις καλύτερες μπασκετμπολίστριες στον κόσμο, για μένα είναι δύο αθλήτριες που θαυμάζω ιδιαίτερα γι'αυτό».
Οι αντιξοότητες ενδέχεται να εμφανιστούν και εκτός των γραμμών της δράσης. Από φιλάθλους ή οπαδούς τους οποίους καλείσαι να διαχειριστείς όπως λέει: «Δυστυχώς υπάρχει μια μερίδα φανατικών οπαδών με ακραίες αντιδράσεις και συμπεριφορές. Λίγο πολύ έχει συμβεί σε όλους τους αθλητές συμπεριλαμβανομένου κaι εμένα. Πρέπει να είσαι υποψιασμένος και να το διαχειρίζεσαι».
Όσο για την επόμενη ημέρα, ή μάλλον τα επόμενα χρόνια, το μπάσκετ θα παραμείνει πολύ κοντά στη ζωή της. Όπως έχει διδάξει η ίδια στον εαυτό της και όπως την έχει φέρει η καθημερινότητα να συνδεθεί μαζί του χωρίς να μπορεί να αποτραβηχτεί από αυτό. Όπως λέει «το σίγουρο είναι ότι θα προσπαθήσω να μείνω μέσα στον αθλητισμό».
Ενώ με περίσσεια πυγμή, έχοντας τρέξει αρκετά χιλιόμετρα στο παρκέ, γυρίζει τον χρόνο πίσω και στέκεται μπροστά στην “μικρή” Εβίνα λέγοντας «Κανείς δεν μπορεί να σου πει τι είσαι ικανός να καταφέρεις και τι όχι και Να διεκδικείς αυτό που θες».
Και είναι ο πιο δυνατός τρόπος για να κλείσει αυτή η ιστορία!