Τον Ιούνιο του 2016, όταν ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τζιάνι Ινφαντίνο την διόρισε ως γενική γραμματέα του, η «μεταρρύθμιση» ήταν κάτι περισσότερο από ένα χαριτωμένο προεκλογικό σύνθημα. Η Φατμά Σαμούρα, μια μαύρη μουσουλμάνα, έγινε όχι μόνο η πρώτη μη Ευρωπαία που κατέλαβε τη δεύτερη ισχυρότερη θέση της FIFA, αλλά και η πρώτη γυναίκα που κάθισε στο κορυφαίο τραπέζι του οργανισμού.
Ο διορισμός της έγινε δεκτός με ένα μείγμα ικανοποίησης και κυνισμού. Οι υποστηρικτές χαιρέτισαν την πρώην υπάλληλο του ΟΗΕ ως έναν αουτσάιντερ, μια καθαρή ρήξη με το προηγούμενο καθεστώς και απαλλαγμένο από τη δυσωδία της διαφθοράς. Οι επικριτές, αντιθέτως, σημείωσαν την έλλειψη αθλητικής διοικητικής εμπειρίας και ανακήρυξαν τον διορισμό ως απλή βιτρίνα του Ινφαντίνο.
Η αφρικανική καταγωγή και οι σπουδές
Γεννημένη στο Ντακάρ στις 9 Σεπτεμβρίου του 1962, δύο χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Σενεγάλης από τη Γαλλία, η πρώην συντονίστρια ανθρωπιστικής βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζει ότι οι γονείς της έβαλαν τα θεμέλια για να γίνει η γυναίκα που είναι σήμερα. Ήταν το δεύτερο από τα επτά παιδιά της οικογένειας, αλλά το μοναδικό κορίτσι. Παραδοσιακά στη Σενεγάλη, δεν θεωρούσαν την εκπαίδευση μιας γυναίκας ως προτεραιότητα, αλλά στην περίπτωση της οικογένειάς της συνέβαινε το εντελώς αντίθετο.
Οι γονείς της ήταν και οι δύο καλά μορφωμένοι - η μητέρα της ήταν δασκάλα και ο πατέρας της στρατιωτικός - και επένδυσαν στην εκπαίδευσή της, διασφαλίζοντας ότι δεν θα υφίσταται διακρίσεις ούτε από τα αδέλφια της, ούτε από την κοινωνία. Της έδωσαν όλα τα εργαλεία και την υποστήριξη για να μεγαλώσει αγαπώντας την ανεξαρτησία.
Μετακόμισε στη Γαλλία λίγο μετά την αποφοίτησή της από το λύκειο και πέρασε τα επόμενα έξι χρόνια σπουδάζοντας. Επέστρεψε στην πατρίδα της σε ηλικία 25 ετών με μεταπτυχιακό στα αγγλικά και τα ισπανικά από το Πανεπιστήμιο της Λυών και μεταπτυχιακό στις διεθνείς σχέσεις και το εμπόριο από τη σχολή επιχειρήσεων του Στρασβούργου.Για οκτώ χρόνια, εργάστηκε για μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες λιπασμάτων στον κόσμο.
Όταν επέστρεψα στη Σενεγάλη, κατέλαβε μια θέση που παραδοσιακά κατείχαν άνδρες, αλλά είχε την υποστήριξη του επικεφαλής της. Εντάχθηκε στα Ηνωμένα Έθνη το 1995 και μετακόμισε στην Ιταλία. Η δουλειά της, ωστόσο, την έφερνε συνεχώς πίσω στην Αφρική, καθώς εργαζόταν για τη βελτίωση της κατάστασης σε μέρη όπως το Τσαντ, η Μαδαγασκάρη, το Νταρφούρ και η Νιγηρία.
Ήταν στη Μαδαγασκάρη κατά τη διάρκεια ενός αγώνα για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2018 τον Νοέμβριο του 2015 που συνάντησε για πρώτη φορά τον Τζιάνι Ινφαντίνο, ο οποίος φέρεται να εντυπωσιάστηκε αμέσως. Όταν εκείνος κέρδισε την προεδρία τέσσερις μήνες αργότερα, του έστειλε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Εκείνος της τηλεφώνησε, προσφέροντάς της τελικά τη θέση.
Μετά από επτά χρόνια λοιπόν ετοιμάζεται να ολοκληρώσει τη θητεία της. Το προσεχές Παγκόσμιο Κύπελλο στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία θα είναι το τελευταίο για την 60χρονη Σαμούρα που είναι η πρώτη γυναίκα και μη Ευρωπαία στον ρόλο της γενικής γραμματέως της FIFA.
«Ήταν η καλύτερη απόφαση της ζωής μου να ενταχθώ στη FIFA», δήλωσε η ίδια. Η πρώην διπλωμάτης της Σενεγάλης και αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών πρόσθεσε: «Είμαι πολύ περήφανη που ηγήθηκα μιας τόσο διαφορετικής ομάδας. Η Fifa σήμερα είναι ένας οργανισμός που διοικείται καλύτερα, είναι πιο ανοιχτός, πιο αξιόπιστος και πιο διαφανής. Θα φύγω από τη FIFA με ένα υψηλό αίσθημα υπερηφάνειας και ικανοποίησης. Προς το παρόν, είμαι πλήρως επικεντρωμένη στην προετοιμασία και την υλοποίηση του επερχόμενου Παγκοσμίου Κυπέλλου Γυναικών στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Από το επόμενο έτος, θα ήθελα να περνάω περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μου. Είμαι ερωτευμένη με το ποδόσφαιρο από τότε που ήμουν οκτώ ετών και αισθάνομαι τιμή που έχω βρεθεί σε αυτό το ταξίδι»
Ο πρόεδρος της FIFA την τίμησε σημειώνοντας πως σέβεται την απόφασή της να αποχωρήσει. «Ήταν προνόμιο και τιμή μου να συνεργαστώ με μια πρωτοπόρο του παιχνιδιού. Από τότε που γνωριστήκαμε, ήξερα ότι θα ήταν εξαιρετική για τη FIFA. Το πάθος και ο ενθουσιασμός της για την προώθηση της αλλαγής ήταν εμπνευσμένα. Η Φταμά θα συνεχίσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη του παιχνιδιού και των κοινωνικών αξιών του μαζί μας».
Πώς συνέβαλε λοιπόν η Γενική Γραμματέας της FIFA στο ποδόσφαιρο;
Πριν από λίγο καιρό, στην πρωτεύουσα της Ρουάντα, μετά την επανεκλογή του προέδρου της FIFA Τζιάνι Ινφαντίνο, η Φατμά Σαμούρα φώναξε «σ' αγαπώ, πρόεδρε» αλλά η ιστορία αγάπης μεταξύ του προέδρου της παγκόσμιας ομοσπονδίας και της γενικής γραμματέα της φτάνει στο τέλος.
Σε ανακοίνωσή της, η FIFA την αποκάλεσε πρωτοπόρο που βοήθησε να αποκατασταθεί η αξιοπιστία του οργανισμού μετά από χρόνια σκανδάλων υπό τον Σεπ Μπλάτερ, τα οποία κορυφώθηκαν με το #FIFAGate και τις συλλήψεις στη Ζυρίχη το 2015.
Βετεράνος των Ηνωμένων Εθνών, η Σαμούρα έσπασε το γυάλινο ταβάνι το 2016 για να αναλάβει τη θέση της πρώτης γυναίκας και μη Ευρωπαίας γενικής γραμματέως της FIFA. Στο συνέδριο στο Παρίσι, ο Ινφαντίνο καυχήθηκε πίσω από το βήμα ότι, πράγματι, ήταν "γυναίκα" και "μαύρη". Ταίριαζε απόλυτα στη νέα FIFA του, ένα προπέτασμα δημοσίων σχέσεων για έναν οργανισμό που, κατά την άποψη του προέδρου της FIFA, δεν ήταν πλέον τοξικός.
Ξαφνικά, η FIFA είχε μια έγχρωμη γυναίκα σε θέση-κλειδί.
Το 2019, η FIFA έστειλε τη Samoura ως «Ύπατη Αρμοστή της FIFA για την Αφρική» στο Κάιρο για να καθαρίσει τη Συνομοσπονδία Αφρικανικού Ποδοσφαίρου (CAF). Ήταν μια πρώτη φορά από τη FIFA, καθώς οι συνομοσπονδίες απολαμβάνουν αυτονομία. Η Σαμούρα ήταν μια αμφίβολη επιλογή: είχε στενή σχέση με τον Αχμάντ Αχμάντ και πώς θα μπορούσε να εκπληρώσει τα καθήκοντά της ως γενική γραμματέας στη Ζυρίχη;
Κατά τη διάρκεια της «αντιβασιλείας» της, ακυρώθηκε η συμφωνία 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων της CAF για τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση με το γαλλικό πρακτορείο Lagardère Sports. Η Σαμούρα κατέφυγε πίσω στα κεντρικά γραφεία της Ζυρίχης, καθώς η δυσαρέσκεια για τις μονομερείς ενέργειές της και την παρέμβαση της FIFA μεγάλωνε σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο.
Επιστρέφοντας στην Ελβετία, αποξενώθηκε. Τα άρθρα 64 και 65 του καταστατικού της FIFA παρέχουν στη γενική γραμματέα ευρείες εξουσίες για τη διοίκηση της οργάνωσης και της διαχείρισής της σε καθημερινή βάση, αλλά κατά τη διάρκεια των ατελείωτων κρίσεων του ποδοσφαίρου Covid-19, δεν αντιμετώπισε τα μεγάλα ζητήματα του παιχνιδιού, αλλά αντίθετα παρέμεινε αόρατη. Εκτός από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Έγραφε στο Twitter από το Παγκόσμιο Κύπελλο Φούτσαλ, το Κύπελλο Μπουχάρι, το Αραβικό Κύπελλο και το Παγκόσμιο Κύπελλο Beach Soccer. Σε αυτό το τελευταίο τουρνουά στη Ρωσία, η Σαμούρα σε συνδυασμό με τον πρόεδρο της FIFA ισχυρίστηκε ότι «εργάζεται ακούραστα» για τις προσπάθειες να βγουν από το Αφγανιστάν όσοι κινδυνεύουν.
Αν δεν ήταν στο Twitter, μιλούσε για την ενδυνάμωση των γυναικών, αλλά ήταν δύσκολο να δει κανείς πώς πέτυχε την αποστολή της για ενδυνάμωση. Στη FIFA, η Σαμούρα δεν κουνήθηκε όταν τέθηκαν υπόψη της καταγγελίες για παρενόχληση του Μιγκέλ Μαδέδο, σύμφωνα με τους New York Times.
Δεν έπραξε διαφορετικά κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ.
Σε μια συνέντευξη, δήλωσε για το Κατάρ, μια χώρα με θλιβερό ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι «οι άνθρωποι μπορούν να θεωρήσουν το Κατάρ ως μια συντηρητική κοινωνία, όπως η δική μου χώρα στη Σενεγάλη. Αλλά επιτρέψτε μου να σας πω ένα πράγμα: Οι Καταριανοί είναι οι πιο φιλόξενοι άνθρωποι που μπορείτε να βρείτε στη γη. Το φαγητό είναι υπέροχο. Το τσάι είναι υπέροχο! Και όταν περπατάτε κατά μήκος αυτής της πανέμορφης παραλιακής γραμμής, θα δείτε κάτι που δεν έχετε ξαναδεί. Θα δείτε μαγεία, θα δείτε φως, θα δείτε γεύση, θα δείτε χαμόγελα».
Όταν ρωτήθηκε κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου για τον θάνατο ενός εργάτη σε ένα εργοτάξιο της ομάδας της Σαουδικής Αραβίας, ο Σαμούρα αρνήθηκε να απαντήσει. Η ίδια είπε: «Δεν νομίζω ότι αυτό είναι σωστό... συγγνώμη, αντίο!»
Κατά καιρούς, η εκτελεστικού τύπου διαχείριση του Ινφαντίνο άφησε την εντύπωση ότι η Σαμούρα τέθηκε στο περιθώριο. Το αφεντικό της FIFA συσσώρευε όλο και περισσότερη εξουσία, αλλά για να απαλύνει τον πόνο της η Σαμούρα -σύμφωνα με το Forbes- λάμβανε μυστηριώδεις αποζημιώσεις με οικονομικό πακέτο περίπου 2 εκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένου μπόνους 650.000 δολαρίων, για το 2022. Το 2021, ο βασικός της μισθός ήταν 1,3 εκατομμύρια δολάρια. Μια συντηρητική εκτίμηση δείχνει ότι η Σαμούρα θα έχει εξαργυρώσει 13 εκατομμύρια δολάρια μέχρι να αποχωρήσει από τη Ζυρίχη.