Η Μαχσά Γκορμπανί η πρώτη Ιρανή γυναίκα που κλήθηκε να διαιτητεύσει σε ανδρικό ποδοσφαιρικό αγώνα, βρέθηκε στο στόχαστρο απειλών και πιέσεων που την ανάγκασαν να εγκαταλείψει την πατρίδα της. Παρόλο που αρχικά είχε οριστεί ως βοηθός διαιτητή VAR για το πολυαναμενόμενο ντέρμπι της Τεχεράνης μεταξύ Εστεγκλάλ και Περσέπολις, η ίδια αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπό αφόρητες συνθήκες και τελικά να αναζητήσει καταφύγιο στο εξωτερικό.
Οι απειλές εναντίον της δεν ήταν απλώς λεκτικές, αλλά περιλάμβαναν μέχρι και προειδοποιήσεις για τροχαία δυστυχήματα και επιθέσεις με οξύ, όπως ανέφεραν τα ιρανικά μέσα ενημέρωση! Η Γκορμπανί κατέστη θύμα ενός βαθιά ριζωμένου συστήματος στο Ιράν, που αρνείται να δεχθεί τις γυναίκες σε ρόλους τους οποίους παραδοσιακά αναλαμβάνουν οι άνδρες. Σε συνέντευξή της μετά τη φυγή της, αποκάλυψε ότι αναγκάστηκε να δώσει ψεύτικες συνεντεύξεις «μετάνοιας» ή να υπογράψει δηλώσεις όπου θα παραδεχόταν ότι δεν ήταν σε θέση να διαιτητεύσει, λόγω «προσωπικών και ψυχολογικών προβλημάτων».
Mahsa Ghorbani, an Iranian international football referee, describes enduring intense interrogations, threats of acid attacks, staged car accidents, and psychological torture she has experienced. 1/https://t.co/IDjEel5toY #factchecking #Football #womanlifefreedom
— IranWire (@IranWireEnglish) December 16, 2024
Πολλοί πίστευαν ότι η Μαχσά Γκορμπανί θα κατάφερνε να «σπάσει» το ταμπού και να ανοίξει τον δρόμο για άλλες γυναίκες διαιτητές στο Ιράν. Ωστόσο, οι έντονες πιέσεις από τις αρχές και τις υπηρεσίες ασφαλείας απέδειξαν το αντίθετο...
«Στην αρχή μου ζήτησαν ευγενικά να αποχωρήσω. Μετά με ανάγκασαν να γράψω ότι δεν ήμουν ψυχολογικά ικανή να διαιτητεύσω τον αγώνα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Όταν αρνήθηκε, οι απειλές πήραν μία πιο απειλητική μορφή: «Μου είπαν ότι μπορούσαν να οργανώσουν μέχρι και ένα “τροχαίο ατύχημα” ή μια επίθεση με οξύ σε βάρος μου».
Η απόφαση των αρχών να αποκλείσουν τη διαιτήτρια από τον συγκεκριμένο αγώνα ήταν μόνο η αρχή. Σύντομα άρχισε να δέχεται πιέσεις και για το ντύσιμό της σε διεθνείς διοργανώσεις, με αξιωματούχους να την κατηγορούν ότι «παραβίασε» τους κανονισμούς της ισλαμικής ενδυμασίας. «Με ρωτούσαν αν είχα εμφανιστεί με “ακατάλληλη” αμφίεση στο εξωτερικό. Μου μιλούσαν με χυδαία λόγια και προσπαθούσαν να με ταπεινώσουν», λέει η ίδια.
Το περιστατικό με το ντέρμπι της Τεχεράνης, ωστόσο, δεν ήταν το πρώτο εμπόδιο στην καριέρα της Γκορμπανί. Παρά την επιτυχημένη της πορεία ως διεθνής διαιτητής σε μεγάλες διοργανώσεις όπως το AFC Women’s Asian Cup και το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών της FIFA το 2023, το ιρανικό καθεστώς της στερούσε συνεχώς τις ευκαιρίες να κάνει κάτι διαφορετικό στο Ιράν. Αν και είχε επιλεγεί από τη FIFA για τη διαιτησία στο Μουντιάλ του Κατάρ το 2022, η Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου της χώρας της, υπό την πίεση... ανώτερων αρχών, την απέκλεισε από τη λίστα.
Her name is Mahsa Ghorbani. She’s Iran’s first international female referee.
— Masih Alinejad 🏳️ (@AlinejadMasih) July 30, 2022
Mahsa has just been barred from participating in the World Cup by the regime.
You know why? Because she’s not “properly” veiled and her legs are visible!
This sick regime is obsessed with our bodies pic.twitter.com/CPng4xzmNZ
Το Ιράν παραμένει μία χώρα όπου οι γυναίκες εξακολουθούν να αγωνίζονται για βασικά δικαιώματά τους. Μέχρι το 2019, η είσοδος γυναικών σε ποδοσφαιρικά γήπεδα απαγορευόταν αυστηρά, ενώ ακόμα και σήμερα οι γυναίκες που παραβιάζουν τον «ενδυματολογικό κώδικα» αντιμετωπίζουν βαριές ποινές και κοινωνική κατακραυγή.
Η ίδια περιγράφει με συγκίνηση την προσπάθειά της να ξεπεράσει τα εμπόδια και να πραγματοποιήσει το όνειρο του να διαιτητεύσει σε μια μεγάλη διεθνή διοργάνωση υπό την ιρανική σημαία, χωρίς πιέσεις και απειλές. «Το όνειρό μου ήταν να κάνω τη φωνή των γυναικών του Ιράν να ακουστεί, αλλά συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε πλέον χώρος για μένα στη χώρα μου. Όταν απειλήθηκε η ζωή μου, κατάλαβα ότι έπρεπε να φύγω», δηλώνει.
Η αποχώρησή της από το Ιράν δεν ήταν μια εύκολη απόφαση. Ήθελε πάντα να είναι πρότυπο για τα νέα κορίτσια, να δείξει ότι οι γυναίκες μπορούν να πετύχουν σε οποιονδήποτε χώρο, ακόμα και στο ποδόσφαιρο, που παραμένει ανδροκρατούμενο εν έτει 2024. Ωστόσο, οι απειλές για τη ζωή της και η συνεχιζόμενη πίεση την οδήγησαν στην απόφαση να αφήσει πίσω της την πατρίδα της και να αναζητήσει μια ασφαλή και πιο ελεύθερη ζωή στην Ευρώπη.
Τα όσα βίωσε η Μαχσά Γκορμπανί αποκαλύπτουν τη σκληρή πραγματικότητα στην οποία ζουν πολλές γυναίκες στο Ιράν, αλλά και τη δύναμη και το θάρρος που απαιτείται για να αντισταθεί κανείς σε ένα τόσο καταπιεστικό σύστημα. Η ίδια, μιλώντας δημόσια για τα όσα πέρασε, ζητά από τους άνδρες συμπατριώτες της να στηρίξουν τις γυναίκες στον αγώνα τους για ισότητα: «Εμείς, οι γυναίκες και τα κορίτσια του Ιράν, είμαστε εντελώς μόνες μας. Ζητώ από τους άνδρες να σταθούν στο πλευρό μας, ώστε μαζί να μπορέσουμε να χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον για το Ιράν».