6 χρόνια από το δημοψήφισμα που το «Όχι» έγινε στην πράξη «Ναι» (pics & vid)

• Το Βατερλό των δημοσκοπήσεων
• Τι προκάλεσε το Όχι

Το 2015 οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους δανειστές της έφτασαν σε αδιέξοδο. Το αντικείμενο της διαφωνίας υπήρξε το είδος των οικονομικών μέτρων, τα οποία έπρεπε να πάρει η Ελλάδα για την ολοκλήρωση του προηγούμενου προγράμματος οικονομικής διάσωσης έναντι του ελληνικού χρέους και ένα νέο πακέτο διάσωσης.

Στις 22 Ιουνίου η απόφαση της κυβέρνησης να υποχωρήσει στα όσα ζητούσαν οι δανειστές έδειχνε πως θα έφερνε μια συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών και η διεξαγωγή δημοψηφίσματος δεν έδειχνε πιθανό, με στελέχη της κυβέρνησης να ξεκαθάριζαν πως δεν υπήρχε καμία περίπτωση. Στις 24 Ιουνίου όμως, η διαφωνία των εταίρων με την ελληνική πρόταση, επανέφερε ξανά την πιθανότητα να υπάρξει δημοψήφισμα.

Έτσι, στις 26 Ιουνίου ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, Μετά από σύσκεψη του κυβερνητικού συμβουλίου ανακοινώνει την πρόταση για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Σύμφωνα με αυτή ο ελληνικός λαός θα έπρεπε να αποφασίσει με την ψήφο του εάν πρέπει να γίνει δεκτό το σχέδιο συμφωνίας το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup στις 25 Ιουνίου και αποτελείται από δύο έγγραφα, τα οποία συγκροτούν την πρόταση επί της οποίας προτείνεται το δημοψήφισμα. Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» (Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού), ενώ το δεύτερο κείμενο τιτλοφορείται «Preliminary Debt sustainability analysis» (προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους).

Όπως ήταν λογικό η απόφαση διεξαγωγής δημοψηφίσματος στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω στην Ελλάδα. Στην χώρα η πόλωση αυξάνεται. Από την ημέρα προκήρυξης του Δημοψηφίσματος μέχρι και μία ημέρα της διεξαγωγής του, πραγματοποιούνται συγκεντρώσεις τόσο από τις ομάδες που ήταν υπέρ του Οχι με χαρακτηριστικότερη αυτή της 3ης Ιουλίου του 2015 στην Πλατεία Συντάγματος όπου μάλιστα υπήρξε και Συναυλία με την συμμετοχή πολλών γνωστών καλλιτεχνών.

Την ίδια ώρα όσοι πολίτες ήταν υπέρ του Ναι συσπειρώθηκαν γύρω από την πρωτοβουλία του Μένουμε Ευρώπη το οποίο είχε αναδειχθεί από το 2012 όταν και είχε ακουστεί η πρώτη φορά για πιθανή έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη, με χαρακτηριστικότερη συγκέντρωση στο Καλλιμάρμαρο

Στην Ευρώπη η απόφαση για δημοψήφισμα προκάλεσε αντιδράσεις με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, να ξεκαθαρίζει πως οι Έλλληνες καλούνται να ψηφίσουν για το αν θα παραμείνουν στο ευρώ ή θα επιστρέψουν στην δραχμή, μια άποψη που συμμερίζονταν και οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως η Γερμανία και η Γαλλία αλλά και η Ιταλία.

Οι ζυμώσεις και οι διεργασίες ήταν έντονες με την Ευρωπαϊκή Ένωση να τονίζει πως είναι το λιγότερο περίεργο που η κυβέρνηση ζητά τη γνώμη των Ελλήνων πολιτών για την πρόταση της 25ης Ιουνίου, αντί της πιο πρόσφατης της 26ης Ιουνίου, με την Ελλάδα να απαντά πως δεν ενημερώθηκε για την πρόταση, υποστηρίζοντας πως σε γνώση της υπήρχε μόνο η πρόταση που της είχε τεθεί στις 25 Ιουνίου και είχε τεθεί ως τελεσίγραφο από τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρόεδρο του Eurogroup.

Στις 30 Ιουνίου, λίγες ώρες πριν την εκπνοή του ισχύοντος προγράμματος, ο Τσίπρας αιτήθηκε ένα τρίτο πρόγραμμα στήριξης, ύψους 29,1 δισ. ευρώ, το οποίο θα χρηματοδοτούνταν από τον ESM και θα κάλυπτε τα χρέη της Ελλάδας που έληγαν ως το 2017, μαζί με την αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας προς τον EFSF και την παράταση του ισχύοντος προγράμματος για να μην κηρυχθεί η Ελλάδα σε κατάσταση χρεωκοπίας. Το αίτημα αυτό δεν έγινε δεκτό και στις 2 Ιουλίου η Ελλάδα γίνεται η πρώτη ανεπτυγμένη οικονομία που δεν πληρώνει μια οφειλή στο ΔΝΤ όταν και δεν πληρώνει μια δόση που έφτανε το 1,5 δισ. ευρώ.

Το Βατερλό των δημοσκοπήσεων

Από την ημέρα προκήρυξης του δημοψηφίσματος μέχρι και τις 5 Ιουλίου υπήρξαν δημοσκοπήσεις για το πιθανό αποτέλεσμα. Η πρώτη δημοσκόπηση της Κάπα Research που πραγματοποιήθηκε για το Βήμα έλεγε πως το 47,2% θα ψήφιζε την συμφωνία που είχαν φέρει στο τραπέζι οι δανειστές ενώ το 33% δήλωσε ότι θα ψηφίσει αρνητικά.

Από την πλευρά της η δημοσκόπηση της Alco για το Πρώτο Θέμα τόνιζε πως το 57% ήταν υπέρ μιας συμφωνίας Ελλάδας - Ευρωπαϊκής Ένωσης και το 34% κατά. Στην ίδια δημοσκόπηση το 50% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θεωρεί πως η κυβέρνηση απέτυχε στη διαπραγμάτευση. Τελικά, το αποτέλεσμα της 5ης Ιουλίου προκάλεσε το Βατερλό των δημοσκοπήσεων, αφού η αίσθηση που κυριαρχούσε ήταν πως το Ναι θα επικρατήσει έστω και με μια μικρή διαφορά, αλλά τελικά το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικά υπέρ του Οχι. Το Όχι συγκέντρωσε το 61,31 των ψήφων την ώρα που το Ναι έφτασε στο 38,69 μια τεράστια διαφορά.

Τι προκάλεσε το Όχι

Οι εξελίξεις στην πολιτική σκηνή της χώρας μετά την επικράτηση του Όχι ήταν καταιγιστικές. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ανακοίνωσε την παραίτηση του από πρόεδρος του κόμματος με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη να αναλαμβάνει μεταβατικός πρόεδρος. Την ίδια ώρα ο Γιάνης Βαρουφάκης κατέθεσε την παραίτηση του από Υπουργός Οικονομικών μετά από συνάντηση με τον πρωθυπουργό, κίνηση η οποία χαρακτηρίστηκε πως απέβλεπε στη διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων με τους Ευρωπαίους πιστωτές.Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε συνάντηση του με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, ζήτησε την σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών των κομμάτων την επόμενη ημέρα, για τη συνεννόηση ως προς την εθνική στρατηγική.

Λίγες αργότερα ανακοινώνεται πως η Ελλάδα έφτασε σε συμφωνία με τους θεσμούς για ένα τρίτο πακέτο βοήθειας, για ένα νέο μνημόνιο. Όπως ήταν λογικό η απόφαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε την καθολική αντίδραση του ελληνικού λαού που έβλεπε ένα νέο μνημόνιο σχεδόν ίδιο με τα προηγούμενα που είχαν ψηφίσει ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.

Παρόλα αυτά, το τρίτο πακέτο στήριξης εγκρίθηκε από 222 βουλευτές, με πάνω από 40 τελικά κυβερνητικούς βουλευτές να το καταψηφίζουν ή να δηλώνουν παρών. Στις 20 Αυγούστου 2015, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεση παραίτησης της κυβέρνησης η οποία έγινε δεκτή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Στις 21 Αυγούστου 2015, 25 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ανάμεσα τους η Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ανεξαρτητοποιήθηκαν και σχημάτισαν το αντιμνημονιακό κόμμα Λαϊκή Ενότητα.

Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης και σύμφωνα με το Σύνταγμα δόθηκαν διερευνητικές εντολές για το σχηματισμό της κυβέρνησης και εφόσον δεν κατέληξαν, σχηματίστηκε η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου, ώστε να οδηγηθεί η χώρα στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.