Με 1 νόμο και 6 άρθρα εξαφανίστηκαν 13 ημέρες στην Ελλάδα: Από 16/2 πήγαμε 1/3

• Η δημιουργία του Ιουλιανού ημερολόγιου
• Η μετάβαση από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό
• Η διαφωνία του Οικουμενικού Πατριαρχείου
• Η απόφαση στην Ελλάδα

Γνωρίζατε ότι στο ημερολόγιό μας υπάρχει ένα κενό 13 ημερών; Δεν υπάρχει το διάστημα από 16 ως 28 Φεβρουαρίου του 1923! Δεν υπάρχει κάποιο γεγονός που να έχει καταγραφεί σε αυτό το διάστημα, δεν υπάρχει κανείς θάνατος ή γέννηση. Φυσικά και υπήρξε. Φυσικά και έζησαν άνθρωποι σε εκείνο το διάστημα. Απλά… χάθηκε στη λήθη του χρόνου. Το εξαφάνισαν….

Μπορεί να μην έχετε ακούσει ποτέ το κενό των 13 ημερών στο ημερολόγιο, αλλά σίγουρα θα έχετε ακούσει το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Αυτή λοιπόν είναι η απάντηση: Η απόφαση να μεταπηδήσουμε από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, κάτι που σημαίνει πως από τις 16 Φεβρουαρίου πήγαμε κατευθείαν στην 1η Μαρτίου.

Η δημιουργία του Ιουλιανού ημερολόγιου

Πάμε λίγο πίσω… Το 46 π.Χ. ο Γάιους Ιούλιος Καίσαρας αντιλαμβάνεται ότι η μορφή του ημερολογίου που χρησιμοποιείται δημιουργεί προβλήματα στην τεράστια αυτοκρατορία του. Το κάθε έτος έχει 355 ημέρες, με αποτέλεσμα οι εποχές να έρχονται όλο και νωρίτερα.

Έτσι, ο Ιούλιος Καίσαρας ζητά από τον Έλληνα Αλεξανδρινό αστρονόμο Σωσιγένη έναν νέο τρόπο μέτρησης του χρόνου. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε το «Ιουλιανό» ημερολόγιο κι αν αναρωτιέστε για το όνομα, δόθηκε προς τιμήν του Αυτοκράτορα, Ιούλιου Καίσαρα.

Στο Ιουλιανό ημερολόγιο, το κάθε έτος έχει 365,25 ημέρες και κάθε τέσσερα χρόνια προστίθεται άλλη μία. Και πάλι όμως, η νέα μέτρηση έχανε 11 λεπτά και 14 δευτερόλεπτα ανά έτος, κάτι που σήμαινε πως ύστερα από μερικά χρόνια το πρόβλημα θα ήταν μεγάλο.

Η μετάβαση από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό

Στα τέλη λοιπόν του 16ου αιώνα έχουν χαθεί 11 ολόκληρες ημέρες στο Ιουλιανό ημερολόγιο. Για να καταλάβετε πρακτικά τι σημαίνει αυτό: Θα φτάναμε κάποια στιγμή να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα… το καλοκαίρι. Έτσι λοιπόν, ο Ιταλός αστρονόμος και φιλόσοφος Αλοΐσιους Λίλιους έκανε μια εργασία με τίτλο «Compendiuem novae rationis restituendi calendarium» (σ.σ. Σύνοψις του νέου σχεδίου για την επανόρθωση του Ημερολογίου), την οποία όμως δεν δημοσιοποίησε δημοσιοποιήσει μέχρι τον θάνατό του, το 1576.

Έξι χρόνια αργότερα, ο αδελφός του τη διάβασε και ενθουσιασμένος θεώρησε σκόπιμο να την παρουσιάσει στον Πάπα Γρηγόριο τον 13ο. Ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας - αφού έγιναν κάποιες μικρές τροποποιήσεις από τον Ιταλό αστρονόμο Χριστόφορο Κλάβιο-, αποφασίζει να διορθώσει και πάλι στην ιστορία της ανθρωπότητας το σύστημα μέτρησης του χρόνου.

Έτσι λοιπόν, στις 4 Οκτωβρίου του 1582, αποφασίστηκε ότι η επόμενη ημέρα, δεν θα ήταν η 5η Οκτωβρίου αλλά η 15η Οκτωβρίου. Μάλιστα, τροποποιήθηκε και ο σεληνιακός κύκλος που χρησιμοποιείται από την Εκκλησία για τον υπολογισμό του Πάσχα. Το έτος έχει πλέον 365,24 ημέρες, αλλά για πρακτικούς λόγους καθαρά συμφωνήθηκε ότι θα έχει 365. Αυτό το υπολειπόμενο 0,24 θα αναπληρώνεται προσθέτοντας μια ακόμη ημέρα ανά τετραετία (το επονομαζόμενο δίσεκτο έτος) τον μήνα Φεβρουάριο.

Το νέο ημερολόγιο θα ονομαστεί «Γρηγοριανό», από το όνομα του Πάπα και υιοθετήθηκε αμέσως από Ρωμαιοκαθολικές χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Αντιθέτως, οι ορθόδοξες και οι προτεσταντικές το είδαν με επιφύλαξη και το ενστερνίστηκαν σταδιακά πολύ αργότερα, όταν διαπίστωσαν ότι η εφαρμογή του έκανε πιο εύρυθμη τη ζωή τους.

Η διαφωνία του Οικουμενικού Πατριαρχείου

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα το έβλεπε ως απόπειρα προσηλυτισμού εκ μέρους του Βατικανού και μόλις το 1902, ο τότε Πατριάρχης Ιωακείμ Γ’ απέστειλε εγκύκλιο προκειμένου να μελετήσουν όλες οι εκκλησίες το ζήτημα του ημερολογίου, οπότε αναθεωρήθηκαν οι δογματικές απόψεις αιώνων.

Η Εκκλησία της Ελλάδας σύστησε επιτροπή μελέτης που αποφαίνεται ότι «η μεταβολή, μη προσκρούσα εις δογματικούς και κανονικούς λόγους, ηδύνατο να γίνη μετά συνεννόησιν πασών των αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ιδία δε του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Μέχρι να γίνουν αυτές οι συνεννοήσεις συνέχισε να χρησιμοποιείται το Ιουλιανό ημερολόγιο. Είχε δώσει όμως τη συγκατάθεσή της στην τότε κυβέρνηση του Στυλιανού Γονατά και την εν γένει πολιτεία, να χρησιμοποιεί το Γρηγοριανό για πολιτική και μόνο χρήση.

Η απόφαση στην Ελλάδα

Έτσι, με βασιλικό διάταγμα του Γεωργίου Β’ (το οποίο είναι ακόμη σε ισχύ αφού δεν έχει αντικατασταθεί με νεότερο) εισήχθη το Γρηγοριανό ημερολόγιο την 16η Φεβρουαρίου του 1923, η οποία ορίστηκε ως 1η Μαρτίου. Αποτέλεσμα; Οι ενδιάμεσες αυτές 13 ημέρες χάνονται δια παντός.

Η κατάσταση όμως περιπλέχθηκε λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα, όταν ήρθε η 25η Μαρτίου. Το κράτος μπορούσε να τιμήσει εκείνη την ημέρα την επέτειο της Εθνεγερσίας του 1821, αλλά δεν μπορούσε να γιορτάσει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, αφού για την Ελλαδική Εκκλησία ο Ευαγγελισμός θα ερχόταν στις 7 Απριλίου!

Προκειμένου να μην διαχωριστούν τα δύο άκρως σημαντικά γεγονότα για τη χώρα, η Ιεραρχία υποχώρησε και σύντομα αποφασίστηκε να χρησιμοποιήσει και αυτή το Γρηγοριανό ημερολόγιο για τις θρησκευτικές εορτές, με εξαίρεση τις κινητές όπως το Πάσχα.

Ομάδες κληρικών και λαϊκών διαφωνούν στην εισαγωγή του νέου ημερολογίου, την οποία θεωρούν προδοσία της ορθόδοξης παράδοσης και ένδειξη υποταγής στον Πάπα που επιχειρεί δολίως να αφομοιώσει τα χριστιανικά δόγματα. Οι αντιδρώντες αποσχίζονται, θεωρώντας ότι αυτοί είναι οι Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και έκτοτε, οι εν λόγω πιστοί αποκαλούνται «παλαιοημερολογήτες», χωρίς όμως να θεωρούνται ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι, παρά το γεγονός ότι δεν βρίσκονται σε κοινωνία με την κρατούσα Εκκλησία της Ελλάδας.