Το «Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη» στη Βουλή το έλεγαν «τέρας» και πρότειναν ακόμα και την ανατίναξή του

Σαν σήμερα το 1932 πραγματοποιήθηκαν από την Κυβέρνηση του Ανδρέα Μιχαλακοπούλου, τα αποκαλυπτήρια του «Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη» στη (σημερινή) Βουλή ή αλλιώς, στην πλατεία μπροστά στα Παλαιά Ανάκτορα.

Στην αποκάλυψη του γλυπτού όμως, οι αντιδράσεις όχι απλά δεν ήταν θετικές, αλλά ήταν οι χείριστες δυνατές, με πολλούς να κάνουν λόγο για ένα «τέρας» και άλλους να μην διστάζουν να πουν, «χαλάλι τα λεφτά που κόστισε, βάλτε του δυναμίτη και ανατινάξτε το». Ναι, μιλάμε για το ίδιο γλυπτό στο «Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη» στη Βουλή που γνωρίζουμε όλοι.

Το 1926 λοιπόν, αποφασίστηκε να προκηρυχθεί ένας διαγωνισμός «διά την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλος προς τούτο διαρρυθμιζομένην».

Τρία χρόνια μετά, το 1929, ξεκίνησε το έργο, ωστόσο μέχρι την υλοποίησή του, το 1932 πέρασε από πολλά κύματα. Υπήρξαν πολλές διαφωνίες μεταξύ των πολιτικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων και γενικότερα επιφανών της αθηναϊκής κοινωνίας.

Η πρώτη διαφωνία αφορούσε το μέρος που θα τοποθετούνταν το μνημείο. Η σημερινή του τοποθεσία ήταν και η τελική επιλογή, ο χώρος ανάμεσα στη Βουλή και την Πλατεία Συντάγματος. Μια απόφαση η οποία επικυρώθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που είδε κάπως σαν σημαδιακή.

Εκείνη την περίοδο τα Παλαιά Ανάκτορα μετατρεπόντουσαν στη Νέα Βουλή και η τοποθέτηση του μνημείου ήταν και συμβολική, καθώς το πνεύμα των ημερών όριζε: «Η σύγχρονη δημοκρατία έχει ως βάση της τις θυσίες
των Ελλήνων στρατιωτών»!

Βέβαια, οι διαφωνίες δεν σταμάτησαν εκεί. Στη συνέχεια υπήρξε έντονη διαφωνία του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη και του γλύπτη Θωμόπουλου για τη μορφή του γλυπτού. Το πρώτο σχέδιο όριζε μια αναπαράσταση της γιγαντομαχίας και ένα γλυπτό Αγγέλου, που συμβολικά φροντίζει τον πεσμένο Έλληνα στρατιώτη.

Ο γλύπτης Θωμόπουλος όμως αντικαταστάθηκε από τον Φωκίωνα Ροκ, ο οποίος ακολούθησε απλή, λιτή, «καθαρή γραμμή»: Το έργο του απεικονίζει έναν νεκρό οπλίτη που φορά κράνος και στα χέρια του κρατά ασπίδα. Αυτό που γνωρίζουμε όλοι…

Στη θέα του όμως, οι αντιδράσεις του κόσμου όχι απλά δεν ήταν καλές, αλλά για να καταλάβετε το μέγεθος, το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών αποκάλεσε το έργο «ανοσιούργημα εις βάρος της ελληνικής τέχνης».

Η εφημερίδα τα «Αθηναϊκά Νέα» ήταν ακόμα πιο επιθετική και έγραψε στο πρωτοσέλιδο της: «Ο Άγνωστος Στρατιώτης. Πώς εγεννήθη το τέρας», ενώ πολλοί πρότειναν ακόμα και την… ανατίναξη του γλυπτού. Κάτι που -ευτυχώς- δεν εισακούστηκε.

Οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν κανονικά και μάλιστα υπήρξαν 21 κανονιοβολισμοί από τον Λυκαβηττό, ενώ είχαν φωταγωγηθεί τα σημαντικότερα αρχαία μνημεία της πόλης.

Την ίδια μέρα πάντως, το ΚΚΕ επιχείρησε να οργανώσει αντι-πολεμική διαμαρτυρία, αλλά οι προσπάθειες ανεκόπηκαν απότομα και συνελήφθησαν «προληπτικά» 75 άτομα.

* Με πληροφορίες από τη mixanitouxronou..

** Η φωτογραφία με το πρωτοσέλιδο των «Αθηναϊκών Νέων» είναι από τη «Μηχανή του Χρόνου».