Jane Elliott: Το αντιρατσιστικό πείραμα των ματιών (vid)

• Το κοινωνικό πείραμα της δασκάλας
• Προνόμια μόνο στη μία ομάδα
• Την επόμενη μέρα τα… αντέστρεψε
• Το πείραμα έγινε και στις φυλακές

Σαν σήμερα το 1968 δολοφονήθηκε ο ηγέτης του Αφροαμερικανικού Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και εκείνες τις ημέρες στην Αμερική, η είδηση του θανάτου του είχε πέσει σαν «βόμβα», σκορπίζοντας στη θλίψη στην Αφροαμερικάνικη κοινωνία, που πάλευε για τα ανθρώπινα δικαιώματά της και την ισότητα.

Σε μια μικρή κοινωνία όμως στις ΗΠΑ, αμιγώς γεωργική, στο Ράσβιλ των 1000 κατοίκων που άπαντες ήταν λευκοί, δεν μπορούσαν να αντιληφθούν τη διαφορά του διαχωρισμού, του ρατσισμού.

Το κοινωνικό πείραμα της δασκάλας

Η δασκάλα του σχολείου Τζέιν Έλιοτ, αφού διαπίστωσε πως έπειτα από τις συζητήσεις που είχε με τους μαθητές της, αδυνατούσαν να κατανοήσουν τη διαφορά και έννοιες όπως «προκατάληψη», «ρατσισμός» κτλ. αποφάσισε να διεξάγει ένα κοινωνικό πείραμα.

Χώρισε τους μαθητές της- της Γ΄ τάξης δημοτικού- σε δύο ομάδες. Στα παιδιά με τα μπλε μάτια και σε αυτά με τα καστανά. Για να ξεχωρίζουν πιο εύκολα τα παιδιά με τα μπλε μάτια, τους φόρεσε και μπλε κολάρα.

Προνόμια μόνο στη μία ομάδα

Στη συνέχεια έδωσε στη μία ομάδα, στην προκειμένη σε αυτή με τα μπλε μάτια προνόμια: Είχαν πέντε λεπτά παραπάνω διάλειμμα, μπορούσαν να πιουν νερό από τη βρύση, να έχουν δεύτερο μεσημεριανό γεύμα και να παίξουν στην παιδική χαρά.

Τα παιδιά όμως με τα καστανά μάτια, όχι απλά δεν θα είχαν τα ίδια προνόμια, αλλά θα: Έπιναν νερό μόνο από χάρτινα ποτήρια, δεν θα μπορούσαν να παίξουν με τα άλλα παιδιά και δεν επιτρεπόταν να μπουν στην παιδική χαρά.

Πέραν βέβαια των προνομίων, η δασκάλα κατέκρινε συνεχώς τα παιδιά με τα καστανά μάτια, τα μείωνε και φρόντιζε να συνδυάζει το γεγονός πως για τα λάθη τους, φταίνε τα καστανά τους μάτια. Παράλληλα, εξυμνούσε τα παιδιά με τα μπλε μάτια, τα επιβράβευε και τα έκανε να νιώθουν ανώτερα επειδή είχαν μπλε μάτια.

Την επόμενη μέρα τα… αντέστρεψε

Την επόμενη μέρα, οι ρόλοι αντιστράφηκαν και η ομάδα με τα καστανά μάτια, είχε την προνομιούχα θέση και αυτή με τα μπλε μάτια μπήκε σε δυσμένεια.

Πέραν των αισθημάτων και το πως ένιωθαν τα παιδιά ανάλογα με την (κοινωνική) θέση που κατείχαν, η δασκάλα παρατήρησε πως ανάλογα υπήρχαν μεταπτώσεις και στην απόδοσή τους. Οι μαθητές που είχαν την «κατώτερη» θέση έπεφταν σε απόδοση και βαθμούς, αλλά όταν είχαν τα προνόμια ανέβαζαν σε απόδοσή.

Όταν ολοκληρώθηκε το πείραμα έκατσε και συζήτησε με τα παιδιά για το πως το βίωσαν, τα συναισθήματά τους κτλ.

Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά αντιλήφθηκαν τι πάει να πει ρατσισμός και διάκριση στην κοινωνία και υποσχέθηκαν ότι δεν θα φερθούν ποτέ έτσι στη ζωή τους. Τα λόγια τους όμως φρόντισαν να τα επιβεβαιώσουν και στη ζωή του.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά, έγινε reunion στην τάξη και άπαντες οι μαθητές επιβεβαίωσαν πόσο πολύ επηρέασε τη ζωή τους, το πείραμα που είχαν κάνει στην τάξη.

Το πείραμα έγινε και στις φυλακές

Το πείραμα της Τζέιν Έλιοτ, όχι απλά πραγματοποιήθηκε και σε άλλες τάξεις του σχολείου, αλλά αναπτύχθηκε και στις φυλακές της περιοχής, με στόχο να ευαισθητοποιήσουν τους φύλακες και τους αξιωματικούς απέναντι στις μειονότητες. Το πείραμα μαγνητοσκοπήθηκε και έγινε μάλιστα και ντοκιμαντέρ!

* Με πληροφορίες από τη mixanitouxronou.