Η Ζέφη Κόλια στο Gazzetta: «Η μόδα πάντα θα προσαρμόζεται στις ανάγκες της εποχής της»
Ας προσθέσουμε και μεις τις βεβαιότητες μας: Τα πάντα είναι πολιτική και μόδα. Κι αν το πρώτο έχει να κάνει με ιδεολογίες, ιστορικά γεγονότα, εμπειρίες, το δεύτερο αφορά την εικόνα που συνδιαμορφώνουμε. Το ατομικό γίνεται συλλογικό με μια βελονιά και με το διάβασμα του βιβλίου της Ζέφης Κόλια «Βελονιές της πρωτοπορίας» (Εκδ. Μεταίχμιο)! Η συγγραφέας μας έδωσε ένα συναρπαστικό πανόραμα του 20ου αιώνα μέσα από τη διάδραση μόδας-πολιτικών/κοινωνικών εξελίξεων. Η ανάγνωση του έργου της είναι πραγματική απόλαυση και ευχαριστούμε που μας μίλησε γι’ αυτό.
Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Αρχικά η αγάπη μου για τα ρούχα, με τα οποία με συνδέει μια μακρά οικογενειακή παράδοση: Ο παππούς μου δούλευε σε ένα από τα μεγαλύτερα υφασματάδικα στην Αθήνα, ενώ η γιαγιά μου στον πόλεμο για να ζήσει τα παιδιά της γύριζε στα χωριά και πουλούσε υφάσματα με αντάλλαγμα ψωμί και λάδι. Η μητέρα μου επίσης είχε εργαστήριο φασόν ρούχων την δεκαετία του ΄80, ενώ ο αδελφός μου είχε σπουδάσει σχέδιο μόδας και ήταν μοντέλο· περπάτησε σε πασαρέλες του Παρθένη, του Ασλάνη και άλλων σχεδιαστών. Εγώ πάλι, δεν είχα καμία επαγγελματική κλίση προς όλα αυτά· μου αρέσει μόνο το ντύσιμο και το γράψιμο. Επίσης με έχει μαγέψει η ιστορική έρευνα -η οποία δεν αφορά μόνο μελέτη, αλλά και ταξίδια, επισκέψεις σε μουσεία, ταινίες, μουσικές- την οποία ξεκίνησα στο προηγούμενο βιβλίο μου και δεν ήθελα να αφήσω στην μέση. Όλα αυτά με οδήγησαν στην συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, που είναι μια έρευνα γύρω από την ιστορία του 20ου αιώνα μέσα από την οπτική των ρούχων που φορούσαν σε κάθε δεκαετία οι άνθρωποι. Ήταν άραγε η εκάστοτε μόδα ένας σωρός από ρούχα δίχως νόημα; Μάλλον όχι.
Ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι στην ολοκλήρωση του εγχειρήματός σας;
Ακούγεται κάπως περίεργο, αλλά τελικά το πιο δύσκολο κομμάτι δεν αφορούσε την γραφή, αλλά τις τελικές περικοπές και την σύμπτυξη. Θέλω να πω, είχα τόσο πολύ απορροφηθεί από το παρελθόν και είχα ανακαλύψει τόσα ενδιαφέροντα πράγματα να αφηγηθώ, που είχα γράψει 150.000 λέξεις- το οποίο μεταφράζεται σε πάνω από 800 σελίδες: Δηλαδή, μια δίτομη εγκυκλοπαίδεια! Έτσι, από τις ‘’βελονιές’’ περάσαμε στον ‘’κοπτοράπτη’’! Ή, σε αυτό που οι συγγραφείς ονομάζουν ‘’Kill your darlings’’. Μεγάλη πίκρα, αλλά απαραίτητη διαδικασία προκειμένου να γίνει ένα βιβλίο αναγνώσιμο. Ευτυχώς σε αυτό με βοήθησε η Ελένη Μπούρα, η τρομερά έμπειρη επιμελήτρια του εκδοτικού οίκου μου. Και νομίζω ότι το φέραμε στα σωστά μέτρα!
Η ανάγνωση του βιβλίου ήταν απολαυστική για μένα. Εσείς, όταν το γράφατε πώς νιώθατε;
Ένιωθα τέλεια! Είναι υπέροχο ο κόσμος γύρω σου να ασχολείται με την πεζή και συχνά καθόλου ευχάριστη καθημερινότητα, κι εσύ – για κάποιες πολύτιμες, εξαίσιες ώρες- να περιφέρεσαι σε άλλες εποχές με όχημα τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες, τις μουσικές και τις μόδες τους. Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, ήμουν συνέχεια με το στόμα ανοιχτό, σαν πιτσιρίκι στο τσίρκο: Εκείνες τις μακρινές και σχετικά άγνωστες δεκαετίες, έβλεπα να συμβαίνουν πράγματα που ακόμα και σήμερα θα τα θεωρούσαμε εξαιρετικά προχωρημένα: η jazz age και οι flappers του μεσοπολέμου, οι σουρεαλιστές, η αντιστασιακή νεολαία του swing, οι υπαρξιστές, οι αιχμηροί teddy boys και όλοι αυτοί που έφεραν εξεγερσιακές ρωγμές και δάνεισαν πολλά καινοτόμα στοιχεία στις πασαρέλες των μόδιστρων. Από κάποια στιγμή και μετά μπήκαν στο παιχνίδι και οι προσωπικές μνήμες: Τα sixties και τα seventies με έριξαν σε ντεζαβού· η μοδίστρα της μαμάς, το περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ και BURDA, οι πρώτες επιδείξεις μόδας στην τηλεόραση, τα ποπ συγκροτήματα, η γενιά της μεταπολίτευσης με τα αμπέχονα και τα ταγάρια…Και τι γινόταν παράλληλα στον υπόλοιπο κόσμο; Κι αργότερα, στα ‘80ς που ήμασταν κι εμείς punk και new wave; Τι συνέβαινε στην Αγγλία; Θα σας εξομολογηθώ ότι ακόμα και ο εγκλεισμός του covid, ήταν για μένα μια θαυμάσια ευκαιρία να δω περισσότερες ταινίες και ντοκιμαντέρ, να διαβάσω πιο πολλές βιογραφίες, να ψάξω πιο βαθιά τις μουσικές. Ήταν ένα απολαυστικό ταξίδι, όπως ακριβώς το είπατε.
«Ο αθλητισμός δάνεισε πολλά στοιχεία του στην μόδα, και αντίστροφα»
Για να προχωρήσει η μόδα χρειάζεται έντονες κοινωνικό/πολιτικές αφορμές;
Η μόδα παίρνει αφορμές από τα πάντα. Και αφού το κοινό του site ασχολείται κυρίως με τα σπορ, να πούμε ότι ο αθλητισμός δάνεισε πολλά στοιχεία του στην μόδα, και αντίστροφα: Από τον Μεσοπόλεμο, όταν ο Jean Patou σχεδίασε ρούχα για την πρωταθλήτρια του τένις Σουζάν Λεγκλέν εγκαινιάζοντας τον τομέα των επώνυμων αθλητικών ρούχων, ως τους Άγγλους χούλιγκαν skinheads με τις αρβύλες και τα Fred Perry μπλουζάκια στο χρώμα της ομάδας τους, τους britpop φίλαθλους του Μάντσεστερ στα ΄90ς με τα πόλο μπλουζάκια, τα αθλητικά μπουφάν και τα ‘’adidas Gazelle’’ παπούτσια, ή το hip-hop συγκρότημα Run-DMC που στα ΄80ς διέσχισε την Αμερική με αθλητικές φόρμες και φθαρμένα Adidas με πλήθη θαυμαστών να τους ακολουθούν ντυμένοι παρόμοια, κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι. Τα αθλητικά ρούχα έγιναν μεγάλη τάση στην μόδα, ενώ οι αθλητικές μάρκες πολλές φορές διασταυρώθηκαν με υπογραφές σπουδαίων σχεδιαστών μόδας, όπως οι Calvin Klein, Yohji Yamamoto, Issey Miyake και άλλοι.
Τι είναι η μόδα για σας;
Οι μόδες πεθαίνουν νέες, αυτό είναι που κάνει την ζωντάνια τους τόσο σημαντική, όπως έλεγε και ο Jean Cocteau. Άρα, το να ακολουθεί κανείς κατά γράμμα μια μόδα είναι εφήμερο και συχνά ανούσιο· προσωπικά το βαριέμαι. Εκείνο που έχει όμως κάποια σημασία στην εικόνα του καθενός μας, είναι το στυλ. Αυτό που οι ίδιοι χτίζουμε, με βάση την αισθητική και τις ανάγκες μας. Η μόδα μας δίνει κάποια εποχιακά εργαλεία: τα μήκη, το χρώμα, τις φόρμες. Αυτά μπορούν να γίνουν τα τουβλάκια για να χτίσουμε το δικό μας οικοδόμημα. Ή να το γκρεμίσουμε. Ή απλά, να παίξουμε με αυτά. Θέλω να πω, κάθε εποχή είχε τις μόδες της· υπήρξαν όμως κι εκείνα τα άτομα που δεν ακολούθησαν αυτές τις μόδες: Αντίθετα, δημιούργησαν τις δικές τους. Άλλωστε, όπως έλεγε και η Diane Vreeland, η δαιμόνια αρχισυντάκτρια της αμερικανικής Vogue: ‘’Δεν έχουν σημασία τα ρούχα που φοράς, αλλά η ζωή που ζεις φορώντας τα’’.
Τον 21ο αιώνα προς τα πού κινείται η μόδα;
Σήμερα η μόδα καλείται να σταθεί πλάι στα επείγοντα ζητήματα της νέας εποχής: Την οικολογική βιωσιμότητα, την ηθική μόδα και τον ρευστόφυλο σχεδιασμό. Ειλικρινά δεν είμαι καθόλου σίγουρη ότι κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, αφού αυτή την στιγμή η βιομηχανία της μόδας είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα βιομηχανία του πλανήτη, αλλά φοβάμαι ότι σε λίγο καιρό δεν θα έχει άλλη επιλογή: Και όπως μας έχει δείξει η ιστορία, η μόδα – με τον ένα ήταν άλλο τρόπο- πάντα θα προσαρμόζεται στις ανάγκες της εποχής της.
