Αδελφοί Μαρξ: Όταν ο κόσμος αστειευόταν (vids)
Η παρέα αυτή, τα αδέλφια, ανήκει στη σφαίρα του μοναδικού, του αληθινά ξεχωριστού. Η ομάδα που όρισε μια εποχή και καθόρισε το μέλλον της κωμωδίας στον 20ο αιώνα, στις ΗΠΑ. Τα ονόματα, οι ατάκες, οι μονάδες, το σύνολο, τα υποσύνολα, η τρέλα, η ανατροπή, της ανατροπής, την ανατροπή, ω ανατροπή! Μεγάλε θεέ του ξέφρενου, του γιορτινού, του διαφορετικού, του αναρχικού, ευτυχώς που δημιούργησες τη λέσχη αυτή, την ολιγομελή, αυτήν στην οποία δεν ανήκει κανένας από τα αδέλφια! Παράλογο; Όχι, γιατί αυτοί οι δημιουργοί αυτοί και τα μέλη. Μπερδευτήκατε; Καλά κάνατε. Κάπως έτσι ενεργούσε αυτή η οικογένεια, σαν ένας πολύχρωμος ανεμοστρόβιλος που τίποτα δεν αφήνει όρθιο, τίποτα. Τα ονόματά τους σαν επίμονα διαφημιστικά μηνύματα που στην αρχή τα απορρίπτεις. Όσο επιμένουν όμως, τόσο τα ακούς, τα βλέπεις, σχεδόν τα αγγίζεις και οι εικόνες που σου δίνουν κάνουν την κοιλιά σου να πονά από τα γέλια. Ξέρετε γιατί οι Αδελφοί Μαρξ μένουν ακόμη ζωντανοί και γιατί η κωμωδία τους χρωστά τόσο πολλά; Γιατί μας έμαθαν να μην είμαστε σοβαροί! Ο Γκράουτσο, σε συνέντευξη του στον Ρότζερ Έμπερτ, είχε πει: εκείνες τις μέρες ο κόσμος συνήθιζε να αστειεύεται περισσότερο, δεν ήταν τόσο σοβαρός. Σήμερα, πόσο αστειευόμαστε; Αφήστε το. Ευτυχώς που υπάρχουν οι Αδελφοί Μαρξ… [φωτογραφίες από το imdb]
Λίγες, αλλά ουσιαστικές, βιογραφικές πληροφορίες
Η μητέρα τους είχε καταγωγή από τη Γερμανία. Γεννήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 1864 και το όνομά της ήταν Μίεν Σόνμπεργκ (Miene Schonberg). Ο αδερφός της, ο Έιμπραχαμ Ελιέσερ Άντολφ, γεννήθηκε στις 14 Μάιου 1868, έκανε καριέρα ως κωμικός με το όνομα Αλ Σιν (Al Sheen). Το 1880 η οικογένεια μεταναστεύει για τις ΗΠΑ. Ο παππούς Λέβι έφτιαχνε ομπρέλες. Εργάστηκε όμως και σαν εγγαστρίμυθος, ενώ η γιαγιά Φάνι έπαιζε άρπα. Το μικρόβιο της καλλιτεχνίας, λοιπόν, υπήρχε και ήταν έντονο. Στα 18 της η μητέρα τους, που πλέον λεγόταν Μίνι, θα γνωρίσει τον Σάιμον «Σαμ» Μαρξ. Η καταγωγή του τελευταίου από τη Γαλλία. Το οικογενειακό όνομα ήταν Μαρίξ (Marrix) και το άλλαξε σε Μαρξ (Marx). Νόμιζε ότι έτσι, με ένα γερμανόφωνο επώνυμο, θα έβρισκε πιο εύκολα δουλειά. Το 1884 η Μίνι και ο Σαμ θα παντρευτούν. Το πρώτο παιδί τους ήταν ο Μάνφρεντ, το οποίο όμως πέθανε πρόωρα (3 ετών). Και μετά ήρθαν τα αδέρφια: ο Κίκο (Chico) το 1887, ο Χάρπο (Harpo) το 1888, ο Γκράουτσο (Groucho) το 1890, ο Γκούμο (Gummo) το 1892 και ο Ζέππο (Zeppo) το 1901. Και φτάνουμε στο κρίσιμο σημείο για τα αδέρφια Μαρξ. Όταν η μητέρα τους βοήθησε τον αδερφό της να μπει στον κόσμο του θεάματος, αποφάσισε πως έπρεπε να τον ακολουθήσουν και τα παιδιά της. Ο Κίκο έπαιζε πιάνο σε παμπ και ο Γκράουτσο τραγουδούσε ως αγόρι-σοπράνο.
Πριν γίνουν γνωστοί ως Αδελφοί Μαρξ, ήταν οι «The Four Nightingales» και «The Six Mascots» [σ.σ προστέθηκαν η μητέρα τους και η θεία τους]. Η εμφάνιση ως Αδελφοί Μαρξ έγινε στο θεατρικό Fun in Hi Skule το 1912. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία θα έρθει με το I’ ll Say She Is το 1924. Μετά το Home Again ο Γκούμο αποχώρησε και έγινε ατζέντης. Αντικαταστάθηκε από τον Ζέππο. Το 1925 θα έρθει το σόου, στο Μπρόντγουεϊ, Οι Καρύδες. Τέσσερα χρόνια αργότερα αυτός θα είναι ο τίτλος της πρώτης τους ταινίας. Από το 1929 και μετά, ο κινηματογράφος θα είναι η κύρια ασχολία τους. Στο κινηματογραφικό ξεκίνημα συμμετείχαν τέσσερα αδέλφια. Ο Ζέππο, όμως, αποχώρησε μετά τη «Σούπα Πάπιας» (Duck Soup). Στο διάστημα 1929-1943 γύρισαν 13 ταινίες. Οι Κίκο, Χάρπο, αποσύρθηκαν και ο Γκράουτσο συνέχισε μόνος του. Μάλιστα, παρουσίασε με επιτυχία το κουίζ σόου «You Bet Your Life».
Παντοτινό σημείο αναφοράς στην κινηματογραφική κωμωδία
Οι Αδελφοί Μαρξ ήταν, είναι και θα είναι σημείο αναφοράς στην κινηματογραφική κωμωδία. Σε αυτό το είδος η σχέση με τον χρόνο δεν είναι απλή και σίγουρα δεν είναι δεδομένη. Τι θέλουμε να πούμε; Οι κωμικοί της πρώιμης κινηματογραφικής εποχής δεν μένουν εύκολα στο φιλμ της μνήμης. Ναι, οι ιστορικοί τέχνης τους καταγράφουν, όπως και τη συνεισφορά τους, όμως το σημερινό κοινό σπάνια τους μνημονεύει. Συνεπώς, τι είναι αυτό που κρατά αξεθώριαστη την εικόνα των Αδερφών Μαρξ; Η παραγωγή κωμωδιών είναι ασταμάτητη και με το βάθος που προσφέρει ο χρόνος θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Και όμως… Η απάντηση βρίσκεται στη δυσκολία να οριστεί το είδος της κωμωδίας των Aδερφών Μαρξ! Οι περισσότεροι κριτικοί την ορίζουν ως αναρχική. Δεν είναι αναληθές, όμως δεν περιγράφει με ακρίβεια το ύφος τους. Πάρτε όποια ταινία τους θέλετε, ακόμη και τις κακές, και θα διαπιστώσετε την ένταση των αστείων τους. Η παρατήρηση αφορά και την ποιότητα και την ποσότητα των gag τους. Εδώ να πούμε ότι πάρα πολλοί κωμικοί των επόμενων γενιών τους αντέγραψαν (προσπάθησαν) και φυσικά επηρεάστηκαν απ’ αυτούς. Όσοι έχετε δει τις ταινίες Airplane!, Naked Gun θα καταλάβετε. Φυσικά, είναι πασίγνωστη η παραδοχή του Γούντι Άλεν σχετικά με την επίδραση που άσκησαν στο έργο του. Και τα ερωτήματα έρχονται αβίαστα: Ποιο ήταν -και είναι- το μυστικό της επιτυχίας τους; Γιατί είναι μέχρι και σήμερα παράδειγμα μίμησης; Η απάντηση βρίσκεται στην ποικιλία των αστείων τους. Βασιζόμενοι στην παράδοση του βοντβίλ [Vaudeville], παρουσίαζαν σε κάθε φιλμ τους λογοπαίγνια, χονδροειδή αστεία [slapstick] και μουσικά ιντερμέδια [interludes]. Κατ’ αυτόν τον τρόπο κάλυπτα και το ακατέργαστο πεδίο και το εκλεπτυσμένο. Αυτό είναι το ένα πλεονέκτημα. Το άλλο έχει να κάνει με το πρωταγωνιστικό επιτελείο και αναφερόμαστε και στην ποσότητα και στην ποιότητα. Το γεγονός ότι δεν είναι ένας ο πρώτος ηθοποιός επιτρέπει να εξερευνηθούν επιμέρους πλοκές, να σατιριστούν πολλά θέματα και να δοθούν στο κοινό στα νέα πράγματα, καλλιτεχνικά ευρήματα. Κάθε αδερφός διαθέτει μοναδικές δεξιότητες και ταυτότητα και η επικοινωνία πολλών σκέψεων κάνει το τελικό αποτέλεσμα πιο ζωηρό. Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξε το σφιχτό μοντάζ. Σε καμία ταινία των Αδερφών Μαρξ δεν θα βαρεθείτε, σε καμία. Οι Αδερφοί Μαρξ τελειοποίησαν την τέχνη να δημιουργείς κάτι από το τίποτα!
Το δικό μας top 6
Το (μικρό) κείμενο αναφοράς στους Αδερφούς Μαρξ δεν θα μπορούσε να μην τελειώσει με τις επιλογές μας από τη φιλμογραφία τους. Ιδού ποιες διαλέξαμε:
«Duck Soup» (1933)
«Horse Feathers» (1932)
«A Night at the Opera» (1935)
«The Cocoanuts» (1929)
«A Day at the Races» (1936)
«Monkey Business» (1931)
Πηγές
-marx-brothers.org
-Film Theory: The Art of the Marx Brothers [litromagazine.com]
