Τα λόγια του μαχαιριού
Αν ο Θεός ήταν παντοδύναμος, θα έκοβε τις γλώσσες που ζητούν εκδίκηση. Τη στιγμή που οι πύλες του ανείπωτου πέφτουν, οι λεπίδες ακονίζονται και η λάμψη τους σε καίει. Τα σημάδια της διάλυσης δεν φαίνονται, δεν σημαδεύουν το σώμα, αλλά την ψυχή. Αποκτηνωμένη, αιμοβόρα, τυφλή, γεννά έναν άλλο άνθρωπο, έναν εξόριστο σε απέραντη έρημο. Αυτός ο άνθρωπος δεν θα πεθάνει ποτέ! Παντέρημος θα πορεύεται και θα κρατά μαχαίρι και μια μποτίλια γεμάτη αίμα. Το ερυθρό θα είναι το νέο εύθραυστο λευκό και η ανάγκη για φόνο η ουσία της δικαιοσύνης. Η αγάπη για τον αδίστακτο πατέρα και τους φόνους του θα είναι μέρος της νέας στοργής. Το μίσος για την άπιστη, ανελέητη μητέρα θα είναι η κατανόηση και η συζήτηση που ποτέ δεν υπήρξε. Και όταν η εκδίκηση σαρώσει κορμιά, πόλεις, σκέψεις, πράξεις, μόνο τα μάτια θα μείνουν απείραχτα. Οι καθρέφτες του προσώπου θα είναι πεντακάθαροι, κρυστάλλινοι και θα μπορείς να δεις μέσα τους. Θα μπορείς να αγγίζεις, να φυσάς την απόλυτη ακινησία που θα έχει φωλιάσει ακριβώς εκεί, στο άδειο βλέμμα. Η ζωή θα συνεχίζεται με ακινητοποιημένες ή αργόσυρτες στιγμές και τα λίγα λόγια που θα ακούγονται θα είναι αυτά του μαχαιριού. Ηλέκτρα, άσε την αγάπη, το όπλο και την εκδίκηση. Προχώρα με το άψυχο μέσα σου και το σκοτωμένο έμψυχο στους ώμους σου.
Οι κορφές του Άδη
Ο Σοφοκλής σε αυτή την τραγωδία γράφει για την παθιασμένη σύνδεση αγάπης-εκδίκησης. Να αγαπάς, να αγαπιέσαι, να εκδικείσαι, να σε εκδικούνται, να σε λατρεύουν, να λατρεύεις, να σε σκοτώνουν και να σκοτώνεις. Ο άνθρωπος, που γίνεται χειρότερος και από κτήνος, μετατρέπει το πιο ευγενές στο απόλυτα απεχθές. Το άλαλο θηρίο που στέκει όρθιο με βαθιές δαγκωματιές λέει «σ’ αγαπώ» και με βροντώδεις κραυγής «σε δολοφονώ». Η Ηλέκτρα είναι η επιτομή του διπόλου, είναι η ενσάρκωση της αγάπης δίχως όρους, δίχως προϋποθέσεις, δίχως κρίσεις και υποχωρήσεις. Η Ηλέκτρα είναι το ανθρώπινο όριο στην ανελέητη αναζήτηση της εκδίκησης και στην εκδήλωση της τρομακτικής αγάπης. Ο Σοφοκλής σε αυτό το έργο μας δείχνει τις κορφές που κατακτά στον Άδη το ον που λέγεται «άνθρωπος». Η αγάπη όση ομορφιά και ευγένεια κι αν κουβαλά, άλλη τόση τρέλα και παράνοια κομίζει. Η εκδίκηση είναι η βαρβαρότητα του συναισθήματος αλλά και η κρυστάλλινη έκφραση της δικαιοσύνης. Μπορεί να χειριστεί τέτοιες καταστάσεις ο άνθρωπος; Μπορεί να κρίνει ουσιαστικά, βαθιά, τέτοια αγάπη και τέτοια εκδίκηση. Όχι, αλλά είναι αναπόφευκτο να το κάνει, όπως και να χαθεί για πάντα.
Η μεγάλη αντιπαράθεση
Η «Ηλέκτρα», σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ, που είδαμε στο Ηρώδειο, (σ.σ τελευταία παράσταση της φετινής περιοδείας) ήταν αυτή η επικίνδυνη ισορροπία πάνω σε δύο παντοτινές ανθρώπινες καταστάσεις. Και η Μελεμέ έβαλε στη σκηνή τη μεγάλη αντιπαράθεση αγάπης-εκδίκησης με τον άνθρωπο που τα έχει όλα και δεν έχει τίποτα. Η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα συνέβαλλε στο εύρυθμο, εύληπτο, αποτέλεσμα, όπως και οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα. Το σκηνικό της Μικαέλας Λιάκατα βοήθησε και την κίνηση (Κική Μπάκα) και τη διαρκή αναμέτρηση. Τα κοστούμια (Βασιλική Σύρμα) στο ύφος που επιτάσσει το κείμενο. Και μετά ήρθε η αδιαμφισβήτητη Λένα Παπαληγούρα. Η μάνα, η αδελφή, η κόρη, η σύντροφος, ο θρήνος, το δάκρυ, το γέλιο, όλα είναι Λένα. Η πολυσχιδής και με έντονες εσωτερικές διαδρομές Ηλέκτρα αποδόθηκε όπως έπρεπε. Ο Στρατής Χατζησταματίου ήταν ένας απεγνωσμένος και ανθεκτικός Ορέστης, ο Ιωάννης Παπαζήσης γεμάτος ενέργεια παιδαγωγός. Τρυφερή και εύθραυστη, δυνατή με τον τρόπο της, η Χρυσόθεμις, αδελφή της Ηλέκτρας, της Εριέττας Μανούρη, σκοτεινή και άγρια η Κλυταιμνήστρα της Ελισάβετ Μουτάφη. Άμεσος και ουσιαστικός ο Χορός. Διακριτικοί, μα και αποφασιστικοί, στον ελάχιστο χώρο τους, οι Πυλάδης (Πάρης Λεόντιος), Αίγισθος (Δαυίδ Μαλτέζε). Το κοινό αντάμειψε τους συντελεστές με θερμό χειροκρότημα.
Info
«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή
Σκηνοθεσία: Λιλλύ Μελεμέ
Μετάφραση:Γιώργος Μπλάνας
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Σκηνικό: Μικαέλα Λιακάτα
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Κίνηση: Κική Μπάκα
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Πάρης Λεόντιος
Βοηθός ενδυματολόγου α': Ειρήνης Γεωργακίλα
Βοηθός ενδυματολόγου β': Λυδία Τράντα
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Δ/νση - Οργάνωση Παραγωγής: Σταμάτης Μουμουλίδης
Οργάνωση περιοδείας: Χριστίνα Μπάλλα
Παραγωγή
Ars Aeterna | Θέατρο του Νέου Κόσμου | 5 η Εποχή Τέχνης
Παίζουν
Ηλέκτρα: Λένα Παπαληγούρα
Ορέστης: Στρατής Χατζησταματίου
Κλυταιμνήστρα: Ελισσάβετ Μουτάφη
Παιδαγωγός: Ιωάννης Παπαζήσης
Χρυσόθεμις; Εριέττα Μανούρη
Αίγισθος: Δαυίδ Μαλτέζε
Πυλάδης: Πάρης Λεόντιος
Χορός: Φιόνια Γεωργιάδη, Ήβη Νικολαϊδου, Κωνσταντίνα Νταντάμη, Δανάη Πολίτη, Μελισσάνθη Ρεγκούκου, Αρετή Τίλη.
