Ο Βάιος Πράπας στο Gazzetta: «Η μουσική δίνει εικόνα σε αυτό που έχει ο άλλος στο μυαλό του».
- «Συνήθως, αυτό που έχω στο μυαλό μου κουμπώνει με αυτό που θέλει να κάνει ο σκηνοθέτης»
- «Για ό,τι κάνουμε υπάρχει ένα κοινό»
- «Όταν παραδίδω με πιάνει τρελή ανασφάλεια γι’ αυτό που έχω κάνει»
Το θέατρο πάντα θα έχει μια μουσική να μας δώσει. Κι αν δεν είναι ο καθαρός, ανθρώπινος, λόγος θα ναι αυτό που αφήνει η σιωπή και το συναίσθημα μέσα μας. Κι αν ποτέ κινδυνεύσουν όλα αυτά, αν κάποιος δεν ξέρει πώς να τα στηρίξει, ενώσει, εξυψώσει, ευτυχώς θα υπάρχουν πάντα καλλιτέχνες σαν τον Βάιο Πράπα. Θα μπορούσαμε να γράψουμε το όνομά του πολλές φορές για να το κρατήσετε, όμως θα κάνουμε κάτι άλλο. Ο Βάιος Πράπας είναι αυτός που «ντύνει» μουσικά τις παραστάσεις Η εκατομμυριούχος [πρεμιέρα 12/10], Ο Μισάνθρωπος [πρεμιέρα 21/10], Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού [πρεμιέρα 1/11], Συρανό ντε Μπερζεράκ [πρεμιέρα 20/11]. Ο ταλαντούχος μουσικός μας μίλησε για τη δουλειά του και για τη σχέση του με το θέατρο. Τον ευχαριστούμε πολύ.
Γράφεις μουσική για θεατρικές παραστάσεις. Δεν ξέρω αν το έχεις κάνει και για τον κινηματογράφο…
…μόνο σε μικρού μήκους ταινίες.
Παίζεις επί σκηνή. Για μένα, όλο αυτό σε κάνει και ηθοποιό. Το βλέπεις έτσι;
Για μένα η σύνθεση πρέπει να συνδέεται με τη θεατρική διαδικασία, με την έρευνα που κάνει ο ηθοποιός. Από κει βρίσκω ποια είναι η μουσική που θέλω να βάλω στην εκάστοτε παράσταση. Γι’ αυτό και πήγα σε δραματική σχολή. Όσον αφορά το επί σκηνής, όταν τα βλέμματα έρχονται πάνω σου σε βάζουν στον κόσμο των ηθοποιών.
Δεν λες «παίζω τη μουσική που έχω γράψει, άρα είμαι άνετος».
Όχι, γιατί υπάρχει και το κομμάτι της περφόρμανς. Αυτό που κάνω θέλω να το δει ο άλλος και να πει α, είναι ωραίο.
Θες να σε προσέξουν επί σκηνής; Δεν λέω να το κάνεις σκόπιμα.
Θέλω να προσέξουν τη μουσική. Αν γίνομαι το μέσο για τη μουσική μου, τότε καλώς γίνομαι.
«Συνήθως, αυτό που έχω στο μυαλό μου κουμπώνει με αυτό που θέλει να κάνει ο σκηνοθέτης»
Τι πιστεύεις ότι ενώνει τον λόγο της μουσικής με αυτόν του κειμένου; Είναι η κοινή αντίληψη που έχεις με το κείμενο…
Η βάση της δουλειάς μου είναι η πλοκή, το storyline, αυτό κρατάω μέσα μου. Από κει και πέρα το μισό μου μυαλό είναι απορροφημένο στο τι πρέπει να γράψω, στη σύνθεση και το υπόλοιπο έχει να κάνει με το τι πρέπει να γίνει θεατρικά εκείνη την ώρα. Όταν αυτά έρχονται σε αρμονία, τότε αρχίζει να συνομιλεί η μουσική με τον λόγο. Έτσι κι αλλιώς, ο πρώτος ήχος που παράγεται, από ηθοποιούς, αντικείμενα κτλ, μουσική είναι. Αν, λοιπόν, καταφέρεις να τον δέσεις με τη δική σου σύνθεση έχεις το αποτέλεσμα που θες.
Το καταλαβαίνεις αυτό την ώρα που συνθέτεις ή πρέπει να δεις, επί σκηνής, ολοκληρωμένο αυτό που έφτιαξες;
Τώρα το καταλαβαίνω από πριν. Ο τρόπος που δουλεύω είναι συγκεκριμένος. Κάνω έρευνα για το κείμενο, πότε γράφτηκε, σε τι κατάσταση βρισκόταν ο περίγυρος του συγγραφέα και μετά, αφού το αφήσω αυτό στην άκρη, παίρνω την πλοκή, το storyline και ξεκινώ να φαντάζομαι μόνος μου το έργο. Μετά έρχεται η σκηνοθεσία, η πρόβα… Συνήθως, αυτό που έχω στο μυαλό μου κουμπώνει με αυτό που θέλει να κάνει ο σκηνοθέτης. Παλιότερα, αν δεν έβλεπα την όλη προεργασία δεν μπορούσα να γράψω.
Έπρεπε να είσαι στις πρόβες;
Ναι. Έτσι κι αλλιώς είμαι στις πρόβες από την αρχή. Ζητάω να είμαι εκεί και να γράφω. Στήνω τα μηχανήματά μου και γράφω παράλληλα με τη διαδικασία της πρόβας.
Τώρα μπορείς να το κάνεις μόνο με το διάβασμα του έργου;
Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πως έχω μια εικόνα και αυτή έρχεται και παντρεύεται με κάτι που μπορεί να θέλει ο σκηνοθέτης, ο σκηνογράφος, ο χορογράφος...
Άρα δέχεσαι τις παρεμβάσεις σκηνοθετών…
…ναι, 100%! Εγώ προσπαθώ να μεταφράσω μουσικά την ιδέα που έχει ο σκηνοθέτης. Η όποια παρατήρηση, πρόταση, συμβουλή προς εμένα είναι ευπρόσδεκτη. Το βλέπω ως γόνιμη συνεργασία. Εξάλλου, ο σκηνοθέτης είναι αυτός που έχει το όραμα και μου αρέσει να συντάσσομαι σε αυτό. Αν δεν γίνει έτσι δεν απολαμβάνεις τη θεατρική διαδικασία. Αν δεν ακολουθούσα το σκηνοθετικό όραμα θα καθόμουν σπίτι, θα έγραφα τη μουσική μου και θα την έστελνα.
Δεν σε ενοχλεί που κάποιος που δεν είναι του χώρου σου μπορεί να σου πει «ας βάλουμε ένα βιολί εδώ»;
Αν μου το δικαιολογήσει θα το δεχτώ. Μπορεί να έχει φανταστεί ότι ένας ρόλος θα παίζει βιολί, κι ας μην υπάρχει αυτό το όργανο! Ή μπορεί να βλέπει όνειρο ο ήρωας και εκεί να ακούει ένα κουαρτέτο εγχόρδων. Ευτυχώς, μέχρι τώρα, ταυτίζομαι δημιουργικά με τους σκηνοθέτες, είμαι κοντά. Με τον Κακλέα ας πούμε έχουμε βρει ένα κώδικα επικοινωνίας πολύ ωραίο.
Όταν, όμως, συνεργάζεσαι με κάποιον πρώτη φορά;
Συνήθως δουλεύω με ανθρώπους που παραπέμπουν ο ένας στον άλλο ή σε κάτι σχετικό. Ας πούμε τώρα συνεργάζομαι με τον Γιώργο Νανούρη στο Συρανό. Θα του ζητήσω reference όταν μου πει φαντάζομαι το τάδε έτσι. Θα του πω τι ήχο έχεις στο μυαλό σου; Στείλε μου κάτι που μπορεί να έχεις ακούσει ή περιέγραψε το με εικόνες.
«Για ό,τι κάνουμε υπάρχει ένα κοινό»
Αυτόματα θα μπεις και συ σε όλο αυτό. Όταν συνθέτεις σκέφτεσαι κάτι ή επικεντρώνεσαι στη δουλειά που σου αναθέσανε; Σκέφτεσαι, ας πούμε, τον σκηνοθέτη, τον συγγραφέα, το κοινό…
Σκέφτομαι πάντα την πλοκή, το storyline, πώς εξελίσσεται η ιστορία, πώς προχωρά και πώς μέσα απ’ αυτό θα εξελιχθεί η μουσική μου. Το δεύτερο που σκέφτομαι έχει να κάνει με αυτό που αποκαλώ 50% διανοούμενος-50% τσογλάνι (sic). Μ’ αρέσει πολύ αυτό. Είναι μια σχοινοβασία ανάμεσα σε αυτό που θες να κάνεις και σε αυτό που πρέπει να υπηρετήσεις.
Εσύ πού είσαι περισσότερο;
Εγώ είμαι 50-50. Αν πάει λίγο περισσότερο διανοούμενος ή λίγο παραπάνω τσογλάνι, έχει χαθεί το παιχνίδι. Το διανοούμενος είναι να εξασφαλίσω πως αυτό που θα κάνω, θα δώσω, είναι ξεκάθαρα δικό μου. Το τσογλάνι πάει στη σκέψη να βάλω κι αυτά τα όργανα για να γίνει πιο εντυπωσιακό. Ή βάζω πολύ ρυθμό για να πατήσει η χορογράφος σε μένα.
Προσπαθείς να φτιάξεις ένα ύφος πιο λαϊκό.
Ναι, ένα ύφος το οποίο θα είναι κατανοητό.
Η μουσική σου απευθύνεται σε όλους, δεν κάνεις επιλογή.
Ναι, ακριβώς! Μιλάμε για θεατρική παράσταση. Αν έκανα κάτι δικό μου μπορεί να διάλεγα άλλο τρόπο προσέγγισης. Πιστεύω, πάντως, πως για ό,τι κάνουμε υπάρχει ένα κοινό. Δεν πρέπει να κυνηγάμε το κοινό, πρέπει να είμαστε όσο πιο ειλικρινείς μπορούμε με εμάς και το κοινό θα βρεθεί, αν δει ειλικρίνεια θα έρθει.
Τα θεάματα είναι λαϊκά, απευθύνονται σε όλους.
Ακριβώς! Αυτό είναι και το διασκεδαστικό του θεάτρου. Το θέατρο είναι πολύ ωραίο πεδίο έρευνας για έναν μουσικό. Έχεις μια ιστορία που πρέπει να υπηρετήσεις, μια σκηνοθεσία που πρέπει ακολουθήσεις, έχεις να κάνεις με το τώρα για κάτι που έρχεται από παλιά. Η μουσική δίνει εικόνα σε αυτό που έχει ο άλλος στο μυαλό του.
«Όταν παραδίδω με πιάνει τρελή ανασφάλεια γι’ αυτό που έχω κάνει»
Όταν τελειώνεις μια δουλειά σκέφτεσαι τι θα κάνεις μετά, ποιο θα είναι το επόμενο βήμα;
Συνήθως όταν παραδίδω με πιάνει τρελή ανασφάλεια γι’ αυτό που έχω κάνει. Ας πούμε χθες, πριν κάνουμε τη συνέντευξη, τελείωνα τη μουσική για το promo της παράστασης Η εκατομμυριούχος (σ.σ στο θέατρο Παλλάς). Το έχω ακούσει πάρα πολλές φορές και ακόμα δεν είμαι ικανοποιημένος! Τέτοια είναι η αγωνία μου. Δεν έχω τελειώσει κάτι και να πω τα έκανα όλα καλά.
Περιμένεις πώς θα αντιδράσει ο κόσμος.
Ναι, φυσικά. Ακόμη και στην παράσταση Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού (σ.σ υπογράφει τη μουσική σύνθεση), παράσταση που έχει μεγάλη επιτυχία και έχω πάρει ωραίο feedback, ακόμη και εκεί, που παίζω live, σκέφτομαι αν θα μπορούσα να κάνω κάτι παραπάνω.
Η παράσταση αυτή έχει αγαπηθεί πάρα πολύ. Η μουσική και τα τραγούδια της βγήκαν σε cd. Πού αποδίδεις την επιτυχία, τόσο της παράστασης όσο και της μουσικής;
Αυτό που τους αρέσει στη μουσική είναι ότι βλέπουν έναν μουσικό επί σκηνής να τα στήνει όλα εκείνη τη στιγμή, μπροστά τους. Υπάρχει ένα perform εκείνη την ώρα. Όσον αφορά το έργο συνολικά, θεωρώ ότι η παράσταση συνομιλεί με το σήμερα. Υπάρχουν στοιχεία που είναι πολύ σημερινά. Ο Ντάριο Φο, ένας βαθιά αναρχικός καλλιτέχνης, έπαιρνε την παράσταση και την έπαιζε σε καταλήψεις, πλατείες, εργοστάσια…. Εκεί σχολίαζε τι συνέβαινε εκείνη την εποχή. Ο Φο έχει έναν τρόπο γραφής που αντέχει να βάλεις, να σχολιάσεις, και τώρα πράγματα, πράγματα που δεν ειπώνονται σήμερα. Έ, έρχεται η παράσταση και τα λέει και δεν φοβάται να τα πει! Αυτό, νομίζω, βοήθησε πολύ την παράσταση. Να επισημάνω ότι στην αποδοχή της συνέβαλλε και το ολιγομελές της ομάδας, βοήθησε να ψαχτούμε περισσότερο. Ξέρεις, αυτό στα μεγάλα σχήματα δεν συμβαίνει, δεν έχεις τον χρόνο να ψαχτείς όσο θες. Πέρα απ’ αυτά, ο Κακλέας μας άφησε χώρο να εκφραστούμε, να δημιουργήσουμε και αυτό έγινε όπλο για εμάς. Εμένα δεν με ήξερε, με έβλεπε, όμως, στη σκηνή να κάνω πράγματα. Ήταν γενναιόδωρος, μας είπε παιδιά, δοκιμάστε, βάλτε ό,τι σκεφτείτε… Όλη αυτή η τρέλα ήρθε και κούμπωσε με την τρέλα του Ντάριο Φο. Το κείμενο είναι πολύ δυνατό, αβανταδόρικο και ο Φο το έγραψε υπό το πρίσμα του γέλιου. Έλεγε πως το γέλιο είναι το πιο ισχυρό πράγμα που μπορείς να προκαλέσεις σε έναν άνθρωπο. Ήθελε η ιστορία αυτή να μείνει στους αιώνες, να μείνει, όμως, με εορταστικό τρόπο, να μη γίνει μνημόσυνο. Και μιλάμε για μια ιστορία στην οποία ένας άνθρωπος χάθηκε, εκπαραθυρώθηκε.
Η επικαιρότητα, η κατάσταση που βιώνουμε, σε επηρεάζει όταν γράφεις, τη λαμβάνεις υπόψη σου; Λες «θα βγάλω θυμό, μελαγχολία, πικρία».
Δεν ξέρω… Νομίζω, όμως, ότι με επηρεάζει. Ας πούμε τώρα, εκτός από την Εκατομμυριούχο κάνω και τη μουσική στο Συρανό ντε Μπερζεράκ. Το κείμενο είναι ποιητικό, μιλάει για τους έρωτες τους ανεκπλήρωτους, δίνει μια γλύκα, μια ομορφιά και σίγουρα επηρεάζει τη μουσική μου. Προφανώς και έρχεται σε αντίθεση με την ασχήμια που λες και καταλαβαίνω πώς το εννοείς. Στο Συρανό θέλω να δώσω γλυκές μελωδίες, να κρατήσω το στοιχείο της κωμωδίας, να είναι έξυπνη μουσική, να γελάει το κοινό. Απαντάω, λοιπόν, στην ασχήμια με ομορφιά. Στην Εκατομμυριούχο ακολουθώ άλλο τρόπο, λίγο πιο παιδικό, αφήνομαι στην αγάπη μου για τα κινούμενα σχέδια της Disney, Pixar… Το συγκεκριμένο έργο φλερτάρει με το μιούζικαλ και το κείμενο δείχνει να είναι ελαφρύ, αλλά δεν είναι. Μιλά για σπουδαία πράγματα αλλά με τρόπο ελαφρύ. Η πρωταγωνίστρια έχει σχέση με το χρήμα αλλά δεν διψάει γι’ αυτό. Μιλά για το χρήμα με μια αφέλεια και έμενα όλο αυτό με κάνει να τη βλέπω σαν φιγούρα της Disney, να τη βλέπω πολύ γλυκιά.
Σε προσωπικό επίπεδο έχεις τραγουδήσει το κομμάτι του Παντελή Κυραμαργιού «Μια νύχτα σαν κι αυτή».
Πολλοί πιστεύουν ότι είναι ερωτικό τραγούδι, αλλά το φτιάξαμε με τον Παντελή για τα προσφυγόπουλα που πνιγόντουσαν εκείνο τον καιρό. Αν δει κανείς τους στίχους έχουν να κάνουν με το παιδί.
Στρέφεσαι στο προσωπικό κομμάτι; Προσπαθείς να δώσεις το στίγμα σου και ως ερμηνευτής;
Ναι το κάνω και αυτό τον καιρό είμαι σε φάση που γράφω. Μου αρέσει, όμως, το θέατρο τόσο πολύ, που όταν έρχονται οι δουλειές του θεάτρου σταματάω τα υπόλοιπα και μετά ασχολούμαι με εμένα.
Δεν γίνεται να συνδυαστούν αυτά;
Νομίζω γίνεται. Όταν κάνω μια δουλειά στο θέατρο πρέπει να υπερασπιστώ αυτή και έμενα, το ίδιο και στον κινηματογράφο. Όταν κάνω αμιγώς προσωπική δουλειά, μπαίνω σε άλλη νοοτροπία.
Δεν σκέφτεσαι να αφήσεις το θέατρο;
Όχι! Ίσα-ίσα που μου δείχνει τρόπους και με βοηθάει. Μάλιστα, όταν βάλω τον εαυτό μου σε πλαίσιο για μια παράσταση νιώθω πιο ασφαλής, πιο ελεύθερος. Αντιθέτως, όταν μου πουν κάνε ό,τι θες μπλοκάρω. Είμαι σπίτι και γράφω για μένα και συνέχεια κάνω την ερώτηση τι θέλω να πω; Δεν με ικανοποιεί τίποτα, με πιάνει αυτή η τρέλα….
Ο Βάιος Πράπας συμμετέχει στις εξής παραστάσεις
«Η εκατομμυριούχος» [πρωτότυπη μουσική]
«Ο Μισάνθρωπος» [μουσική]
«Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» [μουσική σύνθεση]
«Συρανό ντε Μπερζεράκ» [μουσική]
