Η Περσεφόνη Παντοπούλου στο Gazzetta: «Ο Macrokosmos είναι ο αντικατοπτρισμός του μικρόκοσμου» (vid)
- «Η παράστασή μας έχει να κάνει πολύ με τις αισθήσεις»
- «Θεωρώ ότι ο “Macrokosmos” είναι μια παράσταση της επόμενης ημέρας. Χρειάζεσαι λίγο χρόνο να συνειδητοποιήσεις τι «είδες».
- «Πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να εξελίσσεται θετικά, αυτό υπάρχει στον πυρήνα του»
- «Νομίζω έχει μεστώσει περισσότερο η παράσταση»
Ένα κτίριο που αντιπροσωπεύει το γρανάζι του συστήματος και τρεις ηθοποιοί επί σκηνής που κινούνται και κάνουν τις λέξεις, τα συναισθήματα, τον κόσμο να γυρίζει. Ο «Macrokosmos» της Αλεξάνδρας Τσόμπου εισβάλλει στους τόπους της ύπαρξης και μας μετακινεί, μας κάνει να δούμε αλλιώς το σήμερα, το αύριο, το χθες. Τρεις ερμηνεύτριες γεμάτες ζωντάνια, ταλέντο… Καθαρές ματιές, όμορφες ψυχές και κρατήστε τα ονόματα: Λίνα Κομνηνού, Μπέτυ Σαράντη, Τερέζα Βροντίση. Η Μαρία Σικιτάνο και η Ειρήνη Αμανατίδου υπογράφουν τη δραματουργία και η Περσεφόνη Παντοπούλου, στην πρώτη της σκηνοθετική απόπειρα, ενώνει τα κομμάτια και μας παραδίδει αυτό το πανέμορφο έργο. Όλο αυτό μια ομάδα, η «Tsopan Theatre Company». Μια σύμπραξη καλλιτεχνών που σχηματίστηκε τον Μάρτιο του 2022 με αφορμή τον «Macrokosmo». Και τι κάνει αυτή η παρέα; Μέσα από την παρατήρηση και έρευνα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αλλά και των κοινωνικών μοτίβων, εμπνέεται και κατασκευάζει πρωτότυπα θεατρικά έργα. Αξίζει, λοιπόν, να βρεθείτε στο θέατρο «104» και αξίζει να διαβάσετε όσα μας είπε η σκηνοθέτρια. Την ευχαριστούμε πολύ.
Ποια ήταν η πρώτη σου σκέψη, αντίδραση, όταν διάβασες το κείμενο της Αλεξάνδρας;
Θα σου πω… Επειδή είναι γλαφυρό και γεμάτο εικόνες με βοήθησε να φτιάξω αμέσως τις δικές μου.
Το είχες σκεφτεί έτσι όπως το βλέπουμε στη σκηνή;
Επειδή λειτουργώ με εικόνες, ναι.
Όντως, είναι πολύ παραστατικό το αποτέλεσμα.
Ναι. Ξέρεις, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν η πασαρέλα. (σ.σ οι πρωταγωνίστριες, σε κάποιο σημείο του έργου, κάνουν πασαρέλα).
Η πασαρέλα έχει όρια, όπως αυτά που υπάρχουν στα διαμερίσματά μας.
Ναι και αυτό. Με την πασαρέλα, βέβαια, πρώτα απ’ όλα σχολιάζουμε τα πρότυπα ομορφιάς, την εξωτερική εικόνα, το φαίνεσθαι… Την ίδια στιγμή που γίνεται αυτό, μιλάμε για έναν άνθρωπο που έχει εξαφανιστεί. Ο κόσμος δηλαδή προχωράει κανονικά σαν μην έχει συμβεί τίποτα. Αυτό γίνεται και στη ζωή μας. Βλέπεις κάποιον που μπορεί να έχει πρόβλημα και λες αχ ο καημένος! Δεν μπορώ να μείνω όμως γιατί έχω δουλειά…
Δεν στέκεσαι.
Ναι, ακριβώς αυτό. Συνεχίζεις την ζωή σου κανονικά.
«Η παράστασή μας έχει να κάνει πολύ με τις αισθήσεις»
Σκέφτηκες ότι το έργο μπορεί να ήταν δυσκολοχώνευτο για το κοινό;
Για να είμαι ειλικρινής δεν μ’ ενδιέφερε. Θεωρώ ότι το μήνυμα που θέλει να περάσει η παράσταση το αντιλαμβάνεται ο κόσμος όπως και να ‘χει. Η παράστασή μας έχει να κάνει πολύ με τις αισθήσεις. Δεν θέλαμε να γίνουμε κατανοητοί στο κοινό εγκεφαλικά. Θέλαμε να το…
…βιώσουν.
Ακριβώς! Τις προάλλες παρατηρούσα έναν κύριο την ώρα της παράστασης. Καθόταν χαλαρός στο κάθισμά του. Την ώρα, όμως, της πασαρέλας έγειρε, λίγο, μπροστά. Ένιωσα ότι ταράχτηκε και εμένα μου άρεσε αυτό. Ξέρεις, το κοινό γελάει στην πασαρέλα. Στην αρχή όλοι σκέφτονται αχ τι όμορφα, τι ωραία! Ξαφνικά, όμως, τους έρχεται η άκρως ρεαλιστική ερώτηση ένας άνθρωπος έχει εξαφανιστεί, τι κάνουμε; Εκείνη την ώρα δείχνουμε ότι όλοι μας συνεχίζουμε. Λέμε από μέσα μας δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτό. Θα προβληματιστώ μετά. Κι αν προβληματιστώ…
Η παράσταση φαίνεται να παίζει με τα όρια της ύπαρξης, της κοινωνίας, αυτά που παραβιάζουμε, βρίσκουμε, νοηματοδοτούμε ξανά… Ή μήπως δεν υπάρχουν όρια;
Πιστεύω ότι είναι και τα δύο. Εμείς παραθέτουμε, όσο μπορούμε, κάποια πράγματα. Σε κάθε όροφο εκδηλώνεται μια κοινωνική συμπεριφορά. Ουσιαστικά λέμε στο κοινό σας αρέσει αυτό που βλέπετε; Αν σας αρέσει, τέλεια. Αν δεν σας αρέσει, καλό είναι να προβληματιστείτε και ίσως να αλλάξει κάτι μέσα σας. Αυτό, βέβαια, δεν το κάνουμε διδακτικά. Για παράδειγμα. Υπάρχει η σκηνή που ακούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που τους αρέσει να τρώνε χαρτονομίσματα! Φυσικά δεν τρώμε κυριολεκτικά χαρτονομίσματα. Μεταφορικά όμως; Ε, αυτό το δίνουμε σαν εικόνα. Από κει και πέρα το αφήνουμε ανοιχτό για το αν θα προβληματιστεί κάποιος ή όχι.
Είναι ανοιχτή σε ερμηνείες η παράσταση.
Πάρα πολύ.
Δεν θέλατε να κατευθύνετε το κοινό.
Όχι, ίσα-ίσα… Γενικά είμαι κατά του να διδάξω κάποιον. Θέλω αυτό που παρουσιάζω να μένει ανοιχτό κι ας καταλάβει ο καθένας ό,τι θέλει. Αν ο θεατής πάρει κάτι, οτιδήποτε, και τον προβληματίσει, του κάνει καλό, εμένα αυτό θα με κάνει πολύ χαρούμενη.
«Θεωρώ ότι ο “Macrokosmos” είναι μια παράσταση της επόμενης ημέρας. Χρειάζεσαι λίγο χρόνο να συνειδητοποιήσεις τι «είδες».
Έχεις έρθει σε επαφή με το κοινό να δεις τις αντιδράσεις του, να σου πει τι ένιωσε;
Οι περισσότεροι βγαίνουν κάπως προβληματισμένοι. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν έχουν λόγια να εκφραστούν που σημαίνει ότι κάτι έχει συγκινηθεί μέσα τους. Υπάρχει ποιο ωραίο πράγμα από αυτό; Θεωρώ ότι ο Macrokosmos είναι μια παράσταση της επόμενης ημέρας. Χρειάζεσαι λίγο χρόνο να συνειδητοποιήσεις τι «είδες».
Πρέπει να κάτσει μέσα σου.
Ναι και όχι επειδή είναι δύσκολη, αλλά επειδή μας ξεβολεύει.
Μας δημιουργεί αισθήματα ενοχής;
Προβληματισμού θα έλεγα, όχι ενοχής. Πρόσφατα ένας θεατής μου είπε πω-πω, είδα πολλές φορές τον εαυτό μου.
Ένας καθρέφτης λοιπόν.
Σίγουρα παίζουμε με τον αντικατοπτρισμό. Ο Macrokosmos είναι ο αντικατοπτρισμός του μικρόκοσμου. Το ένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο.
«Πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να εξελίσσεται θετικά, αυτό υπάρχει στον πυρήνα του»
Γιατί απορρυθμίζονται τα συναισθήματα;
Το ψάχνω και γω αυτό. Το ρωτάμε, μάλιστα, στην παράσταση και το κάνουμε με απόλυτη ειλικρίνεια.
Δεν είναι τέχνασμα, να βάλετε το κοινό στην παράσταση;
Όχι! Ακριβώς γιατί το ψάχνουμε και εμείς μέσα στην παράσταση προσπαθούμε να καταλάβουμε αν η απορρύθμιση οφείλεται σε φυσικά αίτια όπως είναι το γήρας άρα φυσικό επακόλουθο ή σε μία προσπάθεια προσαρμογής μας σε αυτό τον κόσμο. Όπως και να έχει είμαστε στην αναζήτηση αυτού…
Είναι, όμως, και η προσπάθεια προσαρμογής.
Ναι, να βάλεις τον εαυτό σου σε μια κατάσταση, να ανήκεις κάπου, σε ένα σύνολο… Αυτό μας απομακρύνει από άλλα πιο σημαντικά πράγματα. Και γω έχω συνειδητοποιήσει ότι μερικές φορές δεν ακούω τόσο πολύ τον άλλο, μένω στον μικρόκοσμο μου. Μπορεί, για παράδειγμα, να δω έναν άστεγο και απλά να τον προσπεράσω. Αυτό είναι απορρύθμιση.
Η απορρύθμιση οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες ή εσωτερικούς; Οφείλεται στην άγρια κοινωνία στην οποία ζούμε ή σε αυτό που έχουμε μέσα μας, στην εμπειρία, σε αυτό που μας κάνει πιο κυνικούς αλλά και πιο σοφούς;
Πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να εξελίσσεται θετικά, αυτό υπάρχει στον πυρήνα του. Τώρα, στο πέρασμα του χρόνου, και έτσι όπως έχει γίνει η κοινωνία μας, αυτό μάλλον ανατρέπεται, οι αισθήσεις μας δεν χρησιμοποιούνται σωστά. Συνεπώς, θεωρώ πως το ένα έρχεται σε συνάρτηση με το άλλο αναπόφευκτά.
Προσαρμοζόμαστε προς το κακό;
«Προσαρμοζόμαστε», νομίζω πως αυτή η λέξη τα λέει όλα…
Είναι αναπόφευκτο;
Μπορεί να είναι, διαφωνείς;
Όχι, αλλά απογοητεύομαι.
Ακριβώς γι’ αυτό, επειδή και γω απογοητεύομαι, προσπαθώ να κρατήσω κάτι καλό, να υπενθυμίσω τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Πιστεύω στο καλό!
Ήθελα να ακούσω κάτι πιο ιδεαλιστικό, ελπιδοφόρο, αλλά είναι όπως το σημειώνεις και αναρωτιέμαι για μένα «εσύ τι έχεις κάνει; Τίποτα».
Δεν θέλω να στέκομαι στο αρνητικό. Αν το επισημαίνω είναι τροφή για σκέψη. Λέω μέσα μου: Μου αρέσει αυτό που πάω να γίνω ή έχω γίνει; Κι αν δεν μου αρέσει, τι κάνω γι’ αυτό; Άρα, ας κάνουμε μια παύση, ας πάρουμε μια ανάσα κι ας αναρωτηθούμε είμαι εντάξει με όλο αυτό; Τον ρυθμό της ζωής μας τον ορίζουμε εμείς ή η κοινωνία που μας έχει σ’ ένα διαρκές τρέξιμο; Τρέχουμε, τρέχουμε και δεν ξέρω για ποιο λόγο. Τρέχουμε για το χρήμα, τρέχουμε για την καριέρα, απλά τρέχουμε…Μέσα σε όλο αυτό εγώ χάνομαι.
Επικρατεί μια βαρβαρότητα.
Έχω ρωτήσει με αληθινό ενδιαφέρον και απορία άνθρωπο, έχεις χόμπι;
Έχεις χρόνο να έχεις χόμπι;
Ναι και τι κάνεις γι’ αυτό. Να πεις ρε παιδί μου ότι κάθε Κυριακή θα βλέπω τους φίλους μου. Θα κλείνω κινητά, δεν θα σκέφτομαι τίποτε άλλο. Βλέπω τους φίλους μου και περνάω καλά, χαμογελάω, παρατηρώ…
Το θέμα είναι να δεις τους φίλους σου με τον τρόπο που εσύ θες και όχι με αυτόν που σου επιβάλλουν οι κοινωνικές συμβάσεις. Δεν χρειάζεται να πας σε μια καφετέρια και να κάτσεις εφτά (!) ώρες. Μπορείτε να πάτε στο πάρκο και να παίξετε κυνηγητό.
Και γιατί όχι; Γι’ αυτό και το κείμενο θίγει το ζήτημα των ηλικιών, το πόσο σχετικό είναι όλο αυτό. Αυτό που είπες είναι εύστοχο. Να πας να παίξεις κυνηγητό κι ας είσαι 40αρης, 50αρης… Είναι κακό αυτό;
Ε, υπάρχουν τα όρια που σου λένε ότι τέτοια συμπεριφορά είναι μέχρι τα 10, 12. Μετά πάμε σε άλλα. Είναι όλα κανονισμένα.
Ναι, αλλιώς είσαι περίεργος.
Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο να το αποτυπώσεις στη σκηνή;
Αν και είναι η πρώτη μου σκηνοθεσία, τίποτα δεν με δυσκόλεψε. Καρέ-καρέ μου ήρθαν όλες οι εικόνες. Η μόνη δυσκολία που μπορεί να είχα ήταν να ανακαλύψω έναν τρόπο να μεταφέρω τις σκέψεις μου έτσι ώστε να γίνουν απόλυτα κατανοητές προς τις ηθοποιούς. Έτσι ώστε να κατασκευάσουμε τον δικό μας κοινό κώδικα.
Ναι, αλλά είσαι και ηθοποιός. Δεν παίζει ρόλο αυτό;
Ναι, είμαι. Όμως είναι εντελώς άλλη η λειτουργία του σκηνοθέτη, έχεις την εποπτεία του συνόλου και θέλεις…
Το αποτέλεσμα να είναι…
…αυτό που έχω σκεφτεί! Φυσικά πάντα σε συνεργασία με τις ηθοποιούς, μέσα και από τις δικές τους προτάσεις. Βέβαια, δική μου ευθύνη ήταν να ορίσω το πλαίσιο, του πώς θα κινηθούν. Είναι σημαντικό για τον ηθοποιό να έχει ξεκάθαρο πλαίσιο. Όταν έχει το περίγραμμα μπορεί να αυτοσχεδιάσει.
Υπάρχει αυτοσχεδιασμός στην παράσταση;
Στις πρόβες υπήρχε.
Στην παράσταση δεν βλέπουμε κάτι τέτοιο ή είναι όλα προβαρισμένα;
Ναι, είναι όλα πολύ συγκεκριμένα.
Δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει σε κάτι τέτοιο αυτοσχεδιασμός.
Μπορεί να υπάρξει. Το κείμενο είναι ανοιχτό. Έχω δώσει πολλή ελευθερία, αλλά και η ελευθερία έχει όριο. Πώς το εννοώ; Θέλω να ξέρει ο ηθοποιός το βασικό θέμα του έργου. Από κει πέρα ας αυτοσχεδιάσει, αλλά να έχουμε όλοι τον ίδιο ρυθμό και να λέμε την ίδια ιστορία.
«Νομίζω έχει μεστώσει περισσότερο η παράσταση»
Το έργο έχει πολύ σωματική έκφραση. Τι ενώνει το σώμα και τον προφορικό-γραπτό λόγο; Είναι η κοινή σας αντίληψη, το σκηνοθετικό σου όραμα;
Μου αρέσουν πολύ τα κινησιολογικά μοτίβα σε μια παράσταση. Θεωρώ ότι συνδέονται άρρηκτα με τον λόγο. Πέρα απ’ αυτό, σύμφωνα και με το κείμενο έχουμε μια ιστορία που δεν σταματά να κινείται, είναι ένα κυκλικό πράγμα που δεν μπορείς να αποτυπώσεις διαφορετικά. Η Τζάκι (σ.σ το όνομα του κεντρικού χαρακτήρα) συνέχεια ψάχνει, συνέχεια αναρωτιέται, δεν μένει σε ένα σημείο.
Το κείμενο, λοιπόν, σε πάει σε αυτόν τον τρόπο έκφρασης.
Ναι. Και φυσιολογικά να το δεις, δεν καθόμαστε, συνεχώς κινούμαστε.
Δεν υπάρχει σταθερό σημείο στη ζωή μας;
Ναι και στην παράσταση υπάρχει.
Ο θυρωρός.
Ο θυρωρός που είναι πάντα εκεί. Αλλά και η στιγμή που στέκονται οι ηθοποιοί. Λένε «άλλωστε το σημείο αφετηρίας είναι μοναδικό για τον καθένα μας» και μιλάνε για τα ζώα. Η Τζάκι θα μπορούσε να είναι ζώο αλλά δεν ξέρει τι ζώο θα ήθελε να είναι. Εδώ τι παρατηρούμε; Η μόνη στιγμή που στέκεται ένας άνθρωπος είναι η στιγμή που συνειδητοποιεί κάποια πράγματα και παίρνει μια απόσταση, μια ανάσα. Εκείνη τη στιγμή κάτι μέσα του έχει αλλάξει και σίγουρα μετά από αυτό δεν θα είναι ο ίδιος.
Όταν στεκόμαστε ακολουθούμε καλύτερα τη σκέψη μας;
Δεν ξέρω, αλλά τη στιγμή που συνειδητοποιούμε κάτι δεν στεκόμαστε για λίγο; Και μετά συνεχίζουμε την κίνηση αλλά κάπως αλλαγμένη…
Αλλάζουν όλα;
Αλλάζουν, είναι η στιγμή που τώρα ξέρεις! Για μένα καλό είναι πρώτα να σκεφτείς και μετά να πράξεις.
Παίζετε για 2η σεζόν και με αλλαγή στη διανομή. Υπάρχει κάτι διαφορετικό φέτος;
Κατ’ αρχάς, μπαίνοντας ένα καινούργιο πρόσωπο, η Τερέζα μας, έφερε διαφορετική ενέργεια, πάντα προς τη θετική κατεύθυνση. Νομίζω έχει μεστώσει περισσότερο η παράσταση, έχει γίνει πιο ώριμη.
Πρέπει να την ξαναδείς;
Ναι, αλλά όχι για να γίνει περισσότερο κατανοητή από τον θεατή. Είναι παράσταση που κάθε φορά θα δεις και κάτι διαφορετικό. Για μένα είναι ένα work in progress εγχείρημα.
Οι φιλοδοξίες σας γι’ αυτό το έργο ποιες είναι; Να πάει κι άλλη χρονιά; Να πάει στο εξωτερικό; Να παιχτεί σε πιο μεγάλη σκηνή;
Επειδή είναι μία παράσταση work in progress τη βλέπω να παίζεται εσαεί! Επίσης θα θέλαμε να ταξιδέψει και στο εξωτερικό.
Μιλάς για περιοδεία στην Ελλάδα;
Θέλω σίγουρα να πάει στην γενέτειρά μου, τη Θεσσαλονίκη.
Δεν είναι υπερφιλόδοξο να πάει εξωτερικό, σε φεστιβάλ…
Όχι και θα το προσπαθήσουμε, θα το επιδιώξουμε. Για μένα δεν είναι αμιγώς θεατρικό έργο, ούτε και η σκηνοθεσία. Η παράσταση έχει πολλά στοιχεία performance και αυτό με ενδιαφέρει πολύ. Η performance τι είναι; Παίζει με τις αισθήσεις και γι’ αυτό θεωρώ πως η παράσταση μπορεί να γίνει κατανοητή και σε άλλες χώρες.
Μέσα από την performance προκαλούνται διάφορες αντιδράσεις έτσι;
Ναι. Δεν σου αρέσει το κείμενο; Κρατάς τις εικόνες. Δεν σου αρέσουν οι εικόνες; Κρατάς το κείμενο. Δεν σου αρέσει τίποτα από τα δύο; Κρατάς τη μουσική κτλ. Φίλος μου, μου είπε ότι έχει πολλά εικαστικά στοιχεία. Συμφωνώ . Είναι σαν να βλέπεις έναν πίνακα και κάθε φορά να τον ερμηνεύεις διαφορετικά.
Είναι και τα χρώματα στα κοστούμια.
Και ότι δεν έχουμε σκηνικά, είναι πολύ μίνιμαλ. Για μένα είναι σαν καμβάς που μπαίνει το χρώμα και κινείται!
Ταυτότητα παράστασης
«Macrokosmos», στο θέατρο «104» [έως 17/10]
Σύλληψη κειμένου: Αλεξάνδρα Τσόμπου
Δραματουργία: Ειρήνη Αμανατίδου, Μαρία Σικιτάνο
Σκηνοθεσία: Περσεφόνη Παντοπούλου
Μουσική Επιμέλεια: SIGMATAF
Πρωτότυπη Μουσική Σύνθεση: SIGMATAF, Νικόλας Γιακουμής
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Tsopan Theatre Company
Σχεδιασμός Φωτισμών: Δημήτρης Σαβουιδάκης, Λία Μιχάλη
Επιμέλεια Κίνησης: Γρηγορία Μεθενίτη
Φωτογραφίες: Μαρία Καρκαβίλλα
Trailer / Video: Tsopan Theatre Company
Graphic Design: Εύη Τσόμπου
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Παραγωγή: Tsopan Theatre Company
Ερμηνεύουν: Τερέζα Βροντίση, Λίνα Κομνηνού, Μπέτυ Σαράντη
Δευτέρα & Τρίτη, 21:15
Θέατρο 104, Ευμολπιδών 41, Γκάζι
Προπώληση εισιτηρίων: https://www.more.com/theater/macrokosmos/
