Άκι Καουρισμάκι: Υπάρχει και αυτό το σινεμά (vid)
Τα «προσεχώς» γίνονται, αναπόφευκτα, «σήμερα» και όλα στριμώχνονται, ζητούν, διεκδικούν τον χώρο τους στον κινηματογράφο. Εντάξει, τέχνη κάνουμε, γι’ αυτή μιλάμε, γι’ αυτή παλεύουμε, αλλά δεν είναι όλα ευγενικά, όμορφα και δίκαια. Το ποιος θα μπει στη μαρκίζα, ποιος θα μείνει μία εβδομάδα παραπάνω, ποιος θα κόψει εκατοντάδες, χιλιάδες, εισιτήρια και ποιος θα καλύψει τους τοίχους, τις στάσεις λεωφορείων, μετρό, τις οθόνες μας, αυτό μετράει. Διαφήμιση, προβολή, χρήματα και χειροκροτήματα μαζικά, αυθόρμητα, αληθινά. Και εσύ, ο θεατής, ο καταναλωτής, το «δυναμικό κοινό», κόβεις εισιτήριο και μπαίνεις. Εισέρχεσαι στη σκοτεινή αίθουσα και κάθεσαι στην αναπαυτική θέση. Το μεγάλο, λευκό, πανί σε κοιτά από ψηλά και περιμένει από σένα να του δώσεις τα πάντα. Όχι για πάντα, αλλά για δύο ώρες, για τρεις, για 80 λεπτά… Ο χρόνος δεν έχει σημασία, αλλά ο ελεύθερος χώρος που έχεις μέσα σου. Κάπως έτσι είναι η κατάσταση και όταν κάνεις -κακώς- παράνομο streaming. Πολλές ταινίες θα θελήσουν να καταλάβουν όλο σου το είναι και θα το επιχειρήσουν με εντυπωσιακά πλάνα, πασίγνωστα ονόματα ηθοποιών και ιστορίες που ήδη βρίσκονται στην κορυφή. Εντάξει, δεκτό. Υπάρχει κι άλλος τρόπος όμως. Υπάρχει και η απλότητα που πηγάζει από απλούς ανθρώπους και αφορά απλούς ανθρώπους. Υπάρχει και το σινεμά του Άκι Καουρισμάκι. [η φωτό από imdb]
Ανάμεσα σε Μπάστερ Κίτον και Τζιμ Τζάρμους
Το σινεμά του Καουρισμάκι ανήκει στον λαό, φτιάχνεται γι’ αυτόν, προέρχεται απ’ αυτόν, απευθύνεται σ’ αυτόν. Αυτονόητο; Όχι βέβαια! Πρώτα είναι η ματαιοδοξία. Μετά η επίδειξη και ο κομπασμός. Και στο τέλος η ανάγκη για επιβεβαίωση. Φυσικά και υπάρχουν τέτοιοι σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σεναριογράφοι. Ο Άκι Καουρισμάκι δεν ανήκει σε αυτούς. Η πατρίδα του, η Φινλανδία, του οφείλει πολλά. Η βιομηχανία του κινηματογράφου επίσης. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος δεν φαίνεται να ζητά τίποτα. Οι συμπατριώτες του ας είναι υπερήφανοι γι’ αυτόν και το κινηματογραφικό σύστημα ας τον έχει για την έξωθεν καλή μαρτυρία.
Ο Άκι κάνει την εμφάνισή του στις αρχές των 80’s και το ύφος του θα γίνει αμέσως διακριτό. Δεν μπορείς να κάνεις λάθος όταν παρακολουθείς Καουρισμάκι. Ξέρεις τι βλέπεις και ξέρει τι θα πάρεις. Η λέξη «ανέκφραστος» διατρέχει πρόσωπα, κινήσεις, διάδραση. Και όμως… Όλα κινούνται, όλα εκφράζονται και όλα μεταδίδονται πεντακάθαρα. Η προσέγγιση του, η καλλιτεχνική του διαδρομή, κινείται ανάμεσα στον Μπάστερ Κίτον και τον Τζιμ Τζάρμους. Αλλά είπαμε, όλα ξεκινούν από μας και καταλήγουν σε μας. Ο Φινλανδός μεσολαβεί, όπως κάθε καλλιτέχνης, και είναι η ενσυναίσθησή του που λειαίνει τις γωνίες, είναι το «αθόρυβο» χιούμορ και το συλλογικό του πνεύμα που φτιάχνουν τη φινλανδική κινηματογραφική εστία.
Όλα δείχνουν και είναι οικεία
Ο Καουρισμάκι ξέρει πολύ καλά πού βρίσκονται τα ευχάριστα ή δυσάρεστα συναισθήματα. Και γι’ αυτό ξέρει πώς να τα χειριστεί, πώς να τους φερθεί. Στο κινηματογραφικό σύμπαν του Φινλανδού συνδυάζονται ο υπαρξιακός φόβος των βασανισμένων ζώων και ο παραλογισμός αυτών. Κι αν το προηγούμενο είναι η βάση της μοναδικότητάς του, υπάρχουν υφολογικά στοιχεία που ενισχύουν την καλλιτεχνική του υπογραφή: οι σπάνιες κινήσεις της κάμερας, τα ζωηρά χρώματα και η μινιμαλιστική προσέγγιση στον τομέα της παραγωγής.
Εδώ και λίγες εβδομάδες προβάλλεται στις αίθουσες η τελευταία του ταινία, τα «Πεσμένα Φύλλα» [σ.σ βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Καννών]. Η ιστορία λιτή και απέριττη. Ένας αλκοολικός οικοδόμος και μια υπάλληλος σουπερμάρκετ αποφασίζουν, έπειτα από σειρά τυχαίων συναντήσεων, να πάνε σινεμά. Θέλουν να ανανεώσουν το ραντεβού τους, αλλά εκείνος θα χάσει το τηλέφωνό της. Αν δεν υπήρχαν ορισμένα κινητά τηλέφωνα, ίντερνετ καφέ και ειδήσεις, στο ραδιόφωνο, για τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα νόμιζε κανείς ότι η ταινία γυρίστηκε στα 80’s. Ο χρόνος ελάχιστα επηρεάζει τα φιλμ του Καουρισμάκι. Εξάλλου, οι ήρωες του είναι απασχολημένοι, πάντα, με την επιβίωση, με τη σκληρή καθημερινότητα τους. Όλα δείχνουν και είναι οικεία. Παρακολουθώντας τα «Πεσμένα Φύλλα» νιώθεις ότι έχεις βρεθεί ξανά σε αυτόν τον κινηματογραφικό κόσμο. Αυτή η απλότητα όμως, αυτή η γλυκιά επανάληψη, είναι απαραίτητες απέναντι στις φανταχτερές «πρωτοπορίες», στις επιφανειακές αντιλήψεις. Απλοί άνθρωποι να παλεύουν με τα καθημερινά, με τα βαθιά ανθρώπινα και εμείς να είμαστε δίπλα τους. Είπαμε, σινεμά από τον λαό για τον λαό. Αυτός θα είναι πάντα ο Άκι Καουρισμάκι.
Πληροφορίες αντλήθηκαν από
-Fallen Leaves Review [empireonline]
-Aki Kaurismaki: 10 essential films [bfi.org.uk]
