Κεν Λόουτς: Ο ένας, οι πολλοί! (vid)
Ο δημιουργός που δεν θέλει να είναι ο δημιουργός! Μπερδευτήκαμε, μπερδευτήκανε και οι θεατές και ο κόσμος όλος. Αυτός που δημιουργεί είναι ένα κομμάτι της δημιουργίας. Πρώτα είναι το μολύβι και το χαρτί. Μετά το όργωμα της σκέψης. Και στο τέλος οι αχαρτογράφητες διαδρομές. Κάπου εκεί έρχεται ο συνδημιουργός. Αυτός που κρατά την κάμερα και το μάτι άσβηστο φακό. Η ομίχλη αρχίζει να αραιώνει, η θολή μορφή βρίσκει τις γωνίες και τα αποτυπώματά της. Κάπου, κοντά, ακούγεται το «Δράση!», αλλά δεν είναι ένα το στόμα έξοδος που μιλάει, είναι πολλά. Πίσω από μια καρέκλα, δίπλα, εργάτες, συνεργάτες, άνθρωποι με πάθος και ήθος. Η τελική απόφαση είναι για έναν, αλλά το χέρι που οδηγεί εκεί ανήκει σε έναν, δύο, τρεις… Και είναι αυτό το χέρι που φτιάχτηκε από πολλά κομμάτια, δέρματα, χτύπους, παλμούς, καρδιές. Υπάρχει το σινεμά των αδιαμφισβήτητων ιδιοφυϊών, των χαρισματικών, των μεγάλων μαέστρων. Υπάρχει, όμως, και αυτό που ο ένας είναι πολλοί και οι πολλοί ένας. Υπάρχει, στην πράξη, αυτό που λέμε πρώτος μεταξύ ίσων και αυτό είναι η περίπτωση του Κεν Λόουτς. Εδώ, πρώτα έρχεται ο άνθρωπος, αυτός που δίνει σάρκα στη σκιά και μετά οι άνθρωποι του σκηνοθέτη. Γι’ αυτό, όχι δημιουργός, αλλά ένας από τους ήρωες της εργατικής τάξης, των πολλών δηλαδή. Ο Κεν Λόουτς είναι οι δημιουργοί!
Ο χρονικογράφος της βρετανικής κοινωνίας
Ο Λόουτς αποφάσισε να χαράξει τη γραμμή και να βάλει τέλος στην παραγωγική διαδικασία. Όσα έχει αφήσει πίσω του, καλλιτεχνικά, εκφραστικά, μένουν αναλλοίωτα και αυτόνομα. Εξάλλου, η πορεία ενός καλλιτέχνη ποτέ δεν τελειώνει. Κι αν κάποιος θέλει να βρει το «τέλος», αυτό θα το ορίσει ο βηματισμός του χρόνου. Πριν πάμε, λοιπόν, στην τελευταία του ταινία, την «Τελευταία Παμπ» (σ.σ “The Old Oak” ο πρωτότυπος τίτλος) -και ο ίδιος έχει πει ότι αυτή ήταν η τελευταία- ας δούμε, βρούμε, τα σημαντικά, τα καθοριστικά, για το καλλιτεχνικό μέγεθος «Κεν Λόουτς».
Αν έπρεπε να του δώσουμε έναν τίτλο, κι ένα προσδιορισμό την ίδια στιγμή, αυτός θα ήταν: ο γεμάτος ενσυναίσθηση χρονικογράφος της βρετανικής κοινωνίας. Ναι, ο Βρετανός αφηγείται τα «αθόρυβα-θορυβώδη» (sic) γεγονότα, καταστάσεις, που δημιουργούν οι άνθρωποι και κάνει το τοπικό παγκόσμιο! Ο Λόουτς εστιάζει μεν στο δικό του περιβάλλον, όμως καταφέρνει και βρίσκει πάντα το κοινό σημείο των ανθρώπων. Και πώς το κάνει αυτό; Αναρωτιέται, σκέφτεται, στοχάζεται, έτσι απλά. Και κάπως έτσι προκύπτει το καθαρόαιμο πολιτικό σινεμά. Και μόλις αυτό πάρει μορφή και ενέργεια, ο δημιουργός του το αφήνει να «μιλήσει» μόνο του. Με άλλα λόγια, ο Λόουτς αποφεύγει το διδακτικό ύφος και δικαιώνεται. Για να αποφευχθεί η άκαμπτη καταγγελία, χρειάζονται στοιχεία γεμάτα ζεστασιά και νοιάξιμο. Γι’ αυτό και ο συγκεκριμένος φροντίζει να υπάρχει χιούμορ και συναίσθημα στο τελικό αποτέλεσμα.
Οι βαθιές ιδέες των ανθρώπων
Ο Λόουτς μια ανησυχία έχει, ένα ενδιαφέρον που θέλει ακρίβεια και συνέπεια για να ηρεμήσει: να αναδείξει μέσα από την καθημερινή ζωή τις βαθιές ιδέες των ανθρώπων. Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία, έγνοια, σμιλεύει το πολυδύναμο πορτρέτο της εργατικής τάξης. Και ξέρετε, δεν είναι πολλοί οι σκηνοθέτες, ειδικά σήμερα, που το κάνουν. Ο αμερικανός κριτικός Βίνσεντ Κάνμπι είχε πει: «Οι ταινίες του Λόουτς, μπορεί μια μέρα να μας δώσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την εικόνα του συλλογικού ασυνείδητου σε σχέση με τη δουλειά άλλων δημιουργών». Η τελευταία του δουλειά σε αυτόν τον άξονα κινείται. Η υπόθεση απλή (πάντα). Σε μια κωμόπολη της βορειοανατολικής Αγγλίας, ο ιδιοκτήτης της τελευταίας παμπ, ο οποίος αγωνίζεται να την κρατήσει ανοιχτή, πιάνει μια απρόσμενη φιλία με μια νεαρή προσφύγισσα από τη Συρία. στο «Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης» επισημαίνεται (σ.σ τα bold δικά μας): Πιστός στο ανθρωποκεντρικό, κοινωνικοπολιτικό σινεμά που τον καθιέρωσε ως έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους σκηνοθέτες, ο σπουδαίος Κεν Λόουτς αφηγείται με την εξαιρετική τελευταία του ταινία, άλλη μια αξέχαστη ιστορία ψυχικού μεγαλείου και αξιοπρέπειας. Το Η τελευταία παμπ, χαρακτηριστικό δείγμα ενός κοινωνικά ευαισθητοποιημένου κινηματογράφου που δεν αδιαφορεί για τα μεγάλα ζητήματα της εποχής του, προσεγγίζει με καίριο τρόπο το θέμα της αρμονικής συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων, φέρνοντας τον νεορεαλισμό στο σήμερα, με απαράμιλλη δραματουργική δεξιοτεχνία και συγκλονιστική ανθρωπιά.
Αυτός ο πάντα ανήσυχος κοινωνικά, πιστός στα σοσιαλιστικά του ιδεώδη σκηνοθέτης-σεναριογράφος, αξίζει να προσεχτεί και να ανακαλυφθεί. Οι νέοι θεατές έχουν πολλά να μάθουν και οι παλαιότεροι πολλά να θυμηθούν και να ξαναμάθουν. Εάν έπρεπε να σας προτείνουμε τρεις ταινίες του (για ξεκίνημα ή υπενθύμιση) αυτές είναι: «Kes» (1969), «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι» (2006), «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (2016).
Πηγές
-«The Old Oak» [timeout.com]
-«Loach, Ken» [Senses of Cinema]
