Η ταινία «Barbie» σε σκηνοθεσία Γκρέτα Γκέργουιγκ και πρωταγωνίστρια την Μάργκοτ Ρόμπι ξεκίνησε να προβάλλεται στις 20 Ιουλίου. Όπως αναφέρει και το τρέιλερ της ταινίας «Αν λατρεύεις την Μπάρμπι, τότε αυτή η ταινία είναι για εσένα» και «αν μισείς την Μπάρμπι, τότε αυτή η ταινία είναι για εσένα». Κάπως έτσι, πλήθος κόσμου την έχει ήδη δει ή σχεδιάζει να την δει. Με ανάλαφρη και καλοκαιρινή διάθεση, όπως ακριβώς μας μεταδίδουν τα χρωματιστά και ροζ σκηνικά της ταινίας πάνω στην οθόνη του θερινού σινεμά, πάμε να αναλύσουμε την Μπάρμπι με ματιά διαιτολογική!
Μικρή αναδρομή στην ιστορία της Μπάρμπι
Η Μπάρμπι δημιουργήθηκε από την επιχειρηματία Ρουθ Χάντλερ, κατασκευάστηκε από την εταιρεία Mattel και κυκλοφόρησε το 1959 ως παιδικό παιχνίδι. Αποτελεί μια «κούκλα μόδας», δηλαδή αναπαριστά τάσεις στη μόδα, και το μάρκετινγκ που χρησιμοποίησε για να προβληθεί ήταν η τηλεόραση, πράγμα πρωτόγνωρο για διαφήμιση παιχνιδιού για την εποχή. Όλη η ιδέα ξεκίνησε όταν η Ruth είδε την κόρη της, Μπάρμπαρα, να δίνει στις τότε κούκλες-μωρά ρόλους ενηλίκων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Έτσι, διαπίστωσε το κενό στην αγορά και πρότεινε την ιδέα στον σύζυγό της, Έλιοτ, συνιδρυτή της Mattel. Η Ρουθ πήρε επιπλέον έμπνευση όταν επισκέφτηκε τη Γερμανία, όπου μια κούκλα για ενήλικες είχε ιδιαίτερη απήχηση και σε παιδιά.
Η Μπάρμπι «κάνει δίαιτα»
Μέσα στα χρόνια η Μπάρμπι αλλάζει ρόλους, επαγγέλματα και εκδοχές. Έχει υπάρξει γιατρός, στρατιωτικός, ναυαγοσώστρια, παίκτης του μπέιζμπολ, μηχανικός, αθλήτρια Ολυμπιακών αγώνων, δασκάλα και πολλά άλλα. Επίσης, έχει διάφορες ασχολίες και αντικείμενα όπως πισίνα, ασθενοφόρο, τροχόσπιτο, σπίτι. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανά τα χρόνια έχουν υπάρξει και Μπάρμπι που δεν αγαπήθηκαν ιδιαίτερα από το κοινό και αποσύρθηκαν από τη Mattel, όπως η έγκυος, εκείνη που μεγαλώνει το στήθος της γιατί ωριμάζει, η μπάρμπι video girl, κ.α.
Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, η Μπάρμπι ασχολείται ιδιαίτερα με την εξωτερική της εμφάνιση, αφού έχει πολλά ρούχα, αξεσουάρ και συνολάκια για κάθε περίσταση. Το 1963 η «Μπάρμπι που κάνει baby-sitting» έρχεται μαζί με εγχειρίδιο «Πώς να χάσεις βάρος», που συμβουλεύει «Μην τρώτε!». Το ίδιο βιβλίο ήρθε και το 1965 μαζί με μια ζυγαριά που έδειχνε μόνιμα στα 50 κιλά.
Η μορφή της Μπάρμπι μάλλον είναι εξωγήινη
Από την αρχή κιόλας της κυκλοφορίας της Μπάρμπι διαπιστώθηκε ότι η μορφή της δεν ανταποκρίνεται σε εκείνη μιας φυσιολογικής γυναίκας. Για την ακρίβεια, το ύψος της είναι 29εκ., δηλαδή 1,75μ. αν το φέρουμε σε πραγματικές διαστάσεις. Αν υποθέσουμε ότι όντως είναι 50 κιλά, τότε ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) θα ήταν 16,3, δηλαδή κάτω από 18,5 που είναι το κατώτερο όριο του φυσιολογικού. Το ποσοστό σωματικού λίπους θα ήταν κάτω από 21% που απαιτείται για να λειτουργεί άρτια το γυναικείο σώμα, δηλαδή η Μπάρμπι μας δεν θα είχε ορμονική ισορροπία και περίοδο. Η αναλογία του στήθους της θα ήταν 91 εκ., της μέσης της 46 εκ. και της περιφέρειας 84 εκ. Έτσι, η κοιλιακή χώρα θα μπορούσε να φιλοξενήσει το συκώτι, άντε και λίγο έντερο, πράγμα που θα δημιουργούσε σε μια «αληθινή Μπάρμπι» διάφορα προβλήματα στην πέψη, την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και όχι μόνο. Το κεφάλι της είναι μεγάλο σε σχέση με το σώμα και ο λαιμός της πολύ μικρός για να το στηρίξει στην πραγματική ζωή. Ο καρπός της θα ήταν 8 εκατοστά (μετρήστε τον δικό σας και θα διαπιστώσετε ότι δεν θα μπορούσατε να σηκώσετε ένα ποτήρι νερό!). Τέλος, σημείο-κλειδί και για την ταινία, είναι τα πέλματα της Μπάρμπι, τα οποία δεν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν πολλές από τις δραστηριότητές της πέρα από το να χωράνε στα μικροσκοπικά παπούτσια της. Γενικά, ο σωματότυπος αυτός είναι ανέφικτος ακόμα και με την χρήση νυστεριού.
Η Mattel κάνει την Μπάρμπι συμπεριληπτική
Ανά τα χρόνια η Μπάρμπι έχει αλλάξει μορφές με σκοπό να έχει την αναμενόμενη απήχηση και να ανταποκρίνεται στα θέλω της εποχής, των γονιών και των παιδιών. Η Mattel έχει δοκιμάσει να δώσει στην Μπάρμπι στοιχεία ποικιλομορφίας, αφού έχει λανσάρει την Μπάρμπι ως μαύρη, ως σημαντική γυναίκα της ιστορίας (π.χ. Μπάρμπι Frida Khalo) ή ως Μπάρμπι σε αναπηρικό καροτσάκι. Το αν αυτό έγινε πάντα με επιτυχία ή αποδεκτό από τον κόσμο είναι σχετικό. Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν πολλές Μπάρμπι που αγκαλιάζουν τη διαφορετικότητα, όπως διαφορετικοί χρωματικοί τόνοι, κιλά, σωματότυπος, κ.α.
Η προσωπική μου άποψη για την Μπάρμπι
Η μορφή της Μπάρμπι πράγματι δεν είναι ρεαλιστική. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι αρκετά γνώριμο για τα παιδικά παιχνίδια: δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα λιονταράκια που γελάνε ή μπλέ άνθρωποι, τέρατα, κ.α. Δηλαδή τα παιχνίδια βασίζονται στην φαντασία των παιδιών και δεν χρειάζεται πάντα να είναι ρεαλιστικά. Από την άλλη, η Μπάρμπι θεωρητικά αναπαριστά έναν ενήλικα άνθρωπο, οπότε αποτελεί πρότυπο. Έχει σημασία να δούμε πώς παίζουν τα παιδιά με κάθε παιχνίδι τους και πώς προβάλλουν τον εαυτό τους σε αυτό.
Το ότι η Μπάρμπι έκανε δίαιτα δεν μου κάνει καμία εντύπωση. Ζώντας σε έναν κόσμο όπου η κουλτούρα της δίαιτας και τα πρότυπα ομορφιάς θριαμβεύουν, θα ήταν χαζό από την πλευρά της Mattel να μην συμμετέχει στο πνεύμα σύγχρονης εποχής και η κούκλα της. Ας μην ξεχνάμε από την ιστορική αναδρομή ότι η Mattel προσπάθησε πολλές φορές να εντάξει και άλλα πρότυπα ανθρώπου σε χαρακτήρες Μπάρμπι, ενισχύοντας την ποικιλία και την αποδοχή, χωρίς αυτό να γίνεται δεκτό από τους ίδιους τους γονείς ή τις τοπικές κοινωνίες. Η Mattel είναι μια εταιρία, έχει σκοπό να είναι βιώσιμη και να κερδίζει, άρα δεν θα παρέβλεπε τις τάσεις της εποχής.
Υπάρχουν μελέτες που συνδέουν την Μπάρμπι με διατροφικές διαταραχές. Η έκθεση των παιδιών στη Μπάρμπι έχει αρνητικές επιδράσεις στην εικόνα του σώματος, όπως μειωμένη εκτίμηση και ικανοποίηση για το σώμα, εσωτερίκευση του λεπτού σώματος ως ιδανικό, επιθυμία για λεπτό σώμα και περιοριστική διατροφική συμπεριφορά. Αυτά τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά, αφού η μειωμένη εκτίμηση του σώματος και η αυξημένη επιθυμία για αδυνάτισμα είναι δείκτες σωματικής δυσαρέσκειας. Η σωματική δυσαρέσκεια μπορεί να λειτουργήσει ως πρόδρομος για κλινική κατάθλιψη και διατροφικές διαταραχές. Παρόλα αυτά, πρέπει να θυμόμαστε ότι η αντίληψη των ανθρώπων για τα πράγματα δημιουργείται από μια πληθώρα ερεθισμάτων και όχι μόνο από μια κούκλα. Όπως λέω συνήθως, το NQ μας, δηλαδή το μοναδικό IQ διατροφής που καθένας μας έχει, σχετίζεται με διάφορα βιώματα στη ζωή και δεν εξαρτάται μόνο από μια Μπάρμπι με μη-ρεαλιστικές διαστάσεις σώματος που κάποτε παίξαμε.
Η ταινία μας καλεί να αναγνωρίσουμε τον ρόλο που είχε η Μπάρμπι στη ζωή μας, σε κάθε άτομο ξεχωριστά. Ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο η Μπάρμπι αποτελεί μια αγαπημένη κούκλα ή βλάπτει τα παιδιά μέσα από τα πρότυπα ομορφιάς, τον τρόπο ζωής που παρουσιάζει και τη μορφή που έχει. Τελικά, θα κατέληγα ότι, ναι η Μπάρμπι διαμορφώνει συνειδήσεις, αλλά και οι συνειδήσεις είναι που διαμορφώνουν την Μπάρμπι. Έτσι, την επόμενη φορά που ένα ερέθισμα θα φτάσει στο παιδί σας, χρησιμοποιήστε το ως σημείο έναρξης συζήτησης και προβληματισμού που θα οδηγεί σε υγιή συμπεράσματα για εκείνο. Η Μπάρμπι δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχε η κοινωνία μας για να αγκαλιάσει μια ξανθιά, γαλανομάτα θεά που είναι σούπερ-εργατική και έχει υπερτέλειες αναλογίες. Γιατί άραγε; Αυτό θα το βρούμε μέσα μας.
Κατερίνα Μαγδαληνού
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,
Aπόφοιτη Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
NQ Nutritional Intelligence
Αγαμέμνονος 7, Χολαργός, 15561
+30 698 101 6809 // +30 211 018 3406