Νάντια Κομανέτσι: Έκανε το τέλειο αποδεκτό!

Μια performance που διαίρεσε το σώμα!

Η Κομανέτσι ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία αθλητών. Ο χρόνος δεν αλλάζει και η λέξη ανήκε δεν υπάρχει γι’ αυτήν. Η μοναδικότητα της μπορεί να ερμηνευθεί μόνο από την Τέχνη!

Φέρτε στο μυαλό σας την εικόνα που έφτιαξε σε πρώτο χρόνο και αυτήν που δημιουργήθηκε λίγο μετά. Αν το θέλετε και σχηματικά, η εικόνα της εικόνας γέννησε την αλήθεια και τον μύθο της Κομανέτσι!

Η εμφάνιση της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 ξέφυγε από το αθλητικό πλαίσιο. Τα αυστηρά όρια του αγωνίσματος, της προπόνησης, του πρωταθλητισμού, κατακτήθηκαν με χάρη και δύναμη, με κομψότητα και αποφασιστικότητα.

Ο κόσμος, λοιπόν, τότε, δεν είδε απλώς μια αθλήτρια της γυμναστικής, είδε ένα εκπάγλου καλλονής, δυσερμήνευτο, καλλιτεχνικό έργο!

Η δοκιμή και η πρόκληση των ορίων συνδυάστηκαν με την αβίαστη ομορφιά και τη δροσιά της εφηβείας.

Η Κομανέτσι σωματοποίησε την αθωότητα και τη φυσική τελειότητα. Τη στιγμή που τελείωσε το πρόγραμμα της είχε δημιουργήσει μια άλλη Κομανέτσι!

Στην ουσία έκανε την απόλυτη εκτέλεση, μια performance που ήταν μοιραίο να την ακολουθήσει, να τη στοιχειώσει και να μείνει κρυστάλλινη στο πέρασμα του χρόνου.

Το σώμα διαιρέθηκε, μόνο που το δεύτερο κομμάτι δεν κράτησε ίχνος χρόνου.

«Ήξερα ότι ήταν άψογο»

Επιστροφή, λοιπόν, σε εκείνο το αξέχαστο καλοκαίρι του 1976, τότε που η Νάντια έγινε Κομανέτσι. Η εμφάνιση της 14χρονης Ρουμάνας στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ έχει προκαλέσει δέος.

Είναι τέτοια η εντύπωση που έχει δημιουργηθεί, που το κατόρθωμα της στη γυμναστική αποκτά γρανιτένια δομή και αστραπιαία ταχύτητα. Τα δεκάρια που συγκέντρωσε δεν χάνονται στη λήθη και η εικόνα της μένει ανεξίτηλη.

Όσοι την παρακολούθησαν και συνέχισαν να τη μελετούν, κάνουν λόγο για την «πριγκίπισσα των Καρπαθίων»!

Το σφριγηλό κορμί, το παιδικό πρόσωπο, τα λεπτά χείλη, τα μαύρα φρύδια, της δίνουν την πριγκιπική αύρα. Τα μάτια, όμως, είναι αυτά που συνδέουν την πρωταθλήτρια με το παιδί, το σώμα με την ψυχή (της). Στα μάτια καθρεφτιζόταν το -αθλητικό, καλλιτεχνικό- θαύμα που είδε ο κόσμος, σε αυτά αφέθηκαν οι ενήλικες και η χαμένη παιδικότητα τους! Ίσως αυτό εξηγεί τη μανία που κατέλαβε το ενήλικο κοινό τότε.

Όλοι ήθελαν κάτι από τη Νάντια! Μια δήλωση, ένα χαμόγελο, μια ομολογία, μια εξομολόγηση…

Ο κόσμος του αθλητισμού δεν είχε ξαναδεί τέτοια ακρίβεια και τόλμη. Κανείς δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του από πάνω της! Όλοι έπρεπε να προσέχουν την Κομανέτσι!

Το 14χρονο κορίτσι από τη Ρουμανία είχε υποτάξει τους Αγώνες! Ο προπονητής της, ο Μπέλα Κάρολι (Bela Karolyi), την ανακάλυψε στο νηπιαγωγείο και από τα εφτά της (!) έδειξε ότι θα ξεχωρίσει. Στο Μόντρεαλ «άγγιξε» τα χνάρια του Θεού! Τα τέσσερα από τα εφτά δεκάρια ήρθαν στους ασύμμετρους ζυγούς.

Το συγκεκριμένο όργανο απαιτεί τρομερή ενέργεια σε σύντομο χρονικό διάστημα και η Κομανετσι την είχε.

Tα υπόλοιπα δεκάρια ήρθαν στη δοκό ισορροπίας, εκεί που όλοι οι αθλητές φοβούνται. Αν ίσχυε και για την Κομανέτσι αυτό δεν φάνηκε ποτέ! Τα χέρια της «μιλούσαν» τόσο εύγλωττα όσο και το σώμα της. Ο ρυθμός της μεγεθύνει την ισορροπία και η προσταγή της κάνει το κοινό να σιωπά.

Όταν έρχεται το πρώτο δεκάρι στους ζυγούς, η ρωσική αποστολή κάνει ένσταση.

Η απάντηση της Κομανέτσι, όταν μαθαίνει τις ρωσικές αντιρρήσεις, εξηγεί τη στιγμή, εξηγεί τι συνέβη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 και τι συνέβη σε εκείνη: «Ήξερα ότι ήταν άψογο. Το έχω κάνει 15 φορές στο παρελθόν».

Ήταν αποφασισμένη

Η Νάντια Κομανέτσι γεννήθηκε το 1961, στις 12 Νοεμβρίου, στην πόλη Ονέστι της Ρουμανίας. Αβάφτιστη ακόμα πρέπει να σταθεί όρθια! Λίγο μετά τη γέννηση της, οι γιατροί ενημερώνουν τη μητέρα της ότι στο κεφάλι της μικρής υπάρχει κύστη με υγρό.

Ακόμη κι αν το βρέφος ζήσει, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να πάσχει από νοητική υστέρηση. Τις μέρες που η Στεφανία Αλεξάντρινα, η μητέρα της, κυοφορεί, παρακολουθεί τη ρωσική ταινία «Ναντέγιατσγια» (Στα ρωσικά ο τίτλος σημαίνει «Ελπίδα»).

Μετά την ενημέρωση των γιατρών, η Στεφανία θυμάται την ταινία και αποφασίζει να δώσει στη μικρή το όνομα «Νάντια».

Η ελπίδα έρχεται, η κύστη εξαφανίζεται και η τύχη εμφανίζεται! Πώς; Όταν ήταν μωρό η Νάντια, λόγω χιονοθύελλας καταρρέει η στέγη πάνω από το κρεβάτι της. Ευτυχώς, ο παππούς της, ελάχιστα δευτερόλεπτα πριν, την έχει απομακρύνει!

Η Νάντια από μικρή ήταν αεικίνητη, γεμάτη ενέργεια. Η μητέρα της, λοιπόν, την έγραψε σε μαθήματα γυμναστικής για να μπορέσει να εκτονωθεί. Η μικρή, όμως, αγάπησε το σπορ και με κάθε ευκαιρία έκανε εξάσκηση, παντού!

Της άρεσε να εκτελεί τη «ρόδα» και όταν την εντόπισαν στο νηπιαγωγείο στην ουσία ξεκινούσε η καριέρα της! Σε ηλικία οκτώ ετών καταλαμβάνει τη 13η θέση στο σύνθετο ατομικό, στο ρουμανικό πρωτάθλημα του 1969.

Τότε, ο προπονητής, ο Μπέλα Κάρολι, της χαρίζει μια κούκλα και της λέει να μην ξαναχάσει. Έτσι, το 1970, σε ηλικία εννιά χρόνων, γίνεται η νεότερη πρωταθλήτρια Ρουμανίας! Ο Κάρολι πίεζε τη Νάντια να προπονείται τρεις ώρες καθημερινά.

Ευτυχώς γι’ αυτήν, η σχολή γυμναστικής ήταν δίπλα στο σπίτι και δεν χρειαζόταν να μετακινείται. Η μικρή Νάντια ήταν αποφασισμένη και μαζί με την πίστη του προπονητή της κατάφερε να γίνει η καλύτερη!

Στα 13 κάνει αισθητή την παρουσία της και εκτός συνόρων. Κερδίζει μετάλλια σε πανευρωπαϊκά πρωταθλήματα όπως και στο «America Cup». Ο κόσμος αρχίζει και τη μαθαίνει και περιμένει τις αψεγάδιαστες παραστάσεις της.

Στη μεγαλύτερη σκηνή του κόσμου -τους Ολυμπιακούς Αγώνες- θα λάμψει και θα βρει μια θέση στο συλλογικό ασυνείδητο της παγκόσμιας φίλαθλης κοινότητας.

Αντανακλάσεις χρωματισμένης λαλιάς

Η απότομη επιτυχία -όσο κι αν τη δικαιούσαι- σε φέρνει αντιμέτωπο με υπαρξιακά ερωτήματα που σε ξεπερνούν. Η Κομανέτσι δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Η αναζήτηση του εαυτού μετά από τέτοια αυτοθυσία είναι αναπότρεπτη. Η ίδια μπορεί να μην το παραδέχτηκε ποτέ, όμως μετά την παγκόσμια αναγνώριση σίγουρα αναζήτησε τη Νάντια. Η γνώση που προσθέτουν τα χρόνια και η σκληρή πραγματικότητα σε οδηγούν προς τα κει.

Έτσι, μετά την αναντίλεκτη τελειότητα που πρόσφερε στο Μόντρεαλ, η συνύπαρξη με τη μοναδικότητα την «έπνιξε». Δεν χρειαζόταν να αποδεικνύει αυτή ότι είναι ξεχωριστή, αλλά οι άλλοι!

Το αυταρχικό καθεστώς της Ρουμανίας, το διαζύγιο των γονιών της και η προκατάληψη των συμπατριωτών της γι’ αυτήν (η φήμη πως ζούσε βασιλικά ενώ οι υπόλοιποι) την οδήγησαν στο σκοτάδι της μελαγχολίας και της λανθάνουσας κατάθλιψης.

Στην αυτοβιογραφία της γράφει πως μετά την επιτυχία «η ζωή μου έγινε κατάμαυρη». Ακόμη κι όταν αγωνιζόταν δίνοντας τον καλύτερο της εαυτό, ήξερε ότι θα πληγωνόταν από το ρουμανικό καθεστώς και τον ανταγωνισμό του με τα άλλα καθεστώτα.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1980, στη Μόσχα, η αντιπαράθεση Τσαουσέσκου-Μπρέζνιεφ στην ουσία της στέρησε το χρυσό μετάλλιο. Ένα χρόνο μετά (1981) της απαγορεύεται η έξοδος από τη Ρουμανία. Πώς να μη χάσει το κορίτσι που ήταν κάποτε και πώς να μη συναντήσει τη λάθος εκδοχή του ενήλικου εαυτού της; Το 1989, με τη βοήθεια ενός οικοδόμου, του Κονσταντίν Πανέτ, περνάει στην Ουγγαρία, στην Αυστρία και φτάνει στην Αμερική. Εκεί συζεί με τον Πανέτ, που είναι παντρεμένος και πατέρας τεσσάρων παιδιών.

Η εικόνα της άλλαξε άρδην. Έπινε, φορούσε διχτυωτά καλσόν και βαφόταν σαν γυναίκα του δρόμου. Απασχολούσε τα σκανδαλοθηρικά περιοδικά, ενώ το «Life» έγραφε για την «Πτώση ενός αγγέλου». Όλα αυτά μέχρι που συνάντησε ξανά τον αμερικανικό ολυμπιονίκη Μπαρτ Κόνερ. Ερωτεύθηκαν και το 1996 παντρεύτηκαν στο Βουκουρέστι.

Η Νάντια Κομανέτσι, λοιπόν, δεν ήταν τέλεια. Η ζωή δεν είναι τέλεια και ίσως το μόνο που πλησιάζει το… απλησίαστο είναι η εκμετάλλευση. Το ρουμανικό καθεστώς προσπάθησε όσο μπορούσε να την εκμεταλλευτεί. Το έκανε, όμως η επιθυμία της ίδιας για να φυγή, ελευθερία, ήταν μεγάλη και ασταμάτητη. Ένα πράγμα την οδήγησε στη ζωή της: η μοναδική γνώση που είχε για τα όρια της. Αυτά ακουμπούσαν στο άπειρο και έκαναν το μοναχικό ταξίδι τρομακτικό και την ίδια στιγμή τέλειο. Γι’ αυτό δεν λύγισε ποτέ και γι’ αυτό της άρεσε να έχει κούκλες.

Ο προπονητής της, ο Μπέλα Κάρολι, της χάρισε κάποτε μία και της είπε να μην ξαναχάσει. Και αυτή έχασε, όπως κάθε άνθρωπος χάνει σε αυτή τη ζωή. Στην πορεία, όμως, υλοποίησε κάτι που μόνο οι ποιητές μπορούν να κάνουν: ένωσε την πλαστική άνοιξη της κούκλας με τον σαρκικό χειμώνα κάτω από έναν πάλλευκό ήλιο. Τα ολυμπιακά μετάλλια, οι διακρίσεις σε παγκόσμια και πανευρωπαϊκά, οι τιμές, η απόρριψη και η αποδοχή του κόσμου, η μετανάστευση, ο νόστος και η επιστροφή στην πατρίδα, όλα αυτά είναι αντανακλάσεις μιας χρωματισμένης λαλιάς, λόγια πληγωμένα που λένε «ένα κορίτσι έκανε το τέλειο αποδεκτό!».

Πηγές
-«Η αέρινη Νάντια Κομανέτσι» [Σπυριδούλα Σπανέα, εφ. «Καθημερινή]

-«The Incredible Life Story of Nadia Comaneci» [90min.com]

-«Nadia Awed Ya» [si.com]