Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός του πλανήτη. Ακόμα κι όσοι δεν δηλώνουν λάτρεις των σπορ θα καθίσουν αναπαυτικά μπροστά στην τηλεόραση ή (και) με το κινητό ανά χείρας και θα παρακολουθήσουν κάποιο άθλημα ή τις προσπάθειες ενός αθλητή/αθλήτριας. Τα social media, κομμάτι πλέον της καθημερινότητας όλων μας και τρόπος άμεσης επαφής με τους πρωταγωνιστές, παίρνουν «φωτιά» την στιγμή του αγώνα.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ονόματα αθλητών και αγώνες trendάρουν στο twitter. Το να κεντρίσει το ενδιαφέρον του κόσμου και να δημιουργήσει νέους «οπαδούς» είναι ο μεγάλος στόχος κάθε μεμονωμένου αθλητικού φορέα σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η απόκτηση περιστασιακού ενδιαφέροντος για ένα πρόσωπο ή άθλημα έχει μια κάπως πιο σκοτεινή πλευρά!
Η απόφαση της Νο1 παίκτριας στην κατάταξη, Άσλεϊ Μπάρτι σε ηλικία μόλις 25 ετών να αφήσει τη ρακέτα της, σόκαρε τον κόσμο κι επανάφερε στη μνήμη όλων, την απόφαση της Ναόμι Οσάκα να αποσυρθεί από το Ρολάν Γκαρός το καλοκαίρι και να μιλήσει ανοιχτά για τις περιόδους που βίωσε κατάθλιψη, αλλά και τις φωνές κι άλλων αθλητών παγκοσμίου φήμης και αναγνωρισιμότητας που ήρθαν αντιμέτωποι με τους προσωπικούς τους δαίμονες.
Η Μπάρτι επαναπροσδιόρισε τον όρο «επιτυχημένη αθλήτρια/αθλητής», βάζοντας στην προσωπική της ζυγαριά την ιδιότητα του ανθρώπου πάνω από εκείνη της επαγγελματία τενίστριας. Αποφάσισε να μην αφήσει να επέλθει η φθορά, να μην την επηρεάσει ο αφέντης Χρόνος. Επέλεξε πότε και πώς θα πει "τέλος". Αποφάσισε να αποσυρθεί ούσα στην κορυφή.
Στο μήνυμά της, δήλωσε ότι νιώθει πλέον «άδεια». Πως έχει χάσει το σωματικό και ψυχικό κίνητρο που αποτελούσαν τη «βενζίνη» της για να συνεχίζει σε κορυφαίο επίπεδο. Ανέφερε πως θέλει πλέον να επικεντρωθεί στην Άσλεϊ ως άνθρωπο και γυναίκα κι όχι στην Μπάρτεϊ ως αθλήτρια. Η κορυφαία τενίστρια, είχε και παλαιότερα αναφερθεί στην δύσκολη μάχη για την ψυχική της υγείας που την είχε οδηγήσει σε αποχή 18 μηνών.
Έχει αξία λοιπόν να δούμε το πώς τα social media λειτουργούν ως επιβαρυντικός παράγοντας στην ψυχολογία των αθλητών.
Μόλις πέρυσι, το World Athletics (διεθνές διοικητικό όργανο του στίβου) θέλοντας να κατανοήσει καλύτερα το επίπεδο της διαδικτυακής κακοποίησης που απευθύνεται στους αθλητές του και διεξήγαγε μια μελέτη κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο, αξιολογώντας τα μηνύματα που εστάλησαν σε ένα δείγμα 161 χειριστών του Twitter, νυν και πρώην αθλητές. Η έρευνα ξεκίνησε μια εβδομάδα πριν από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων και ολοκληρώθηκε την επόμενη ημέρα της τελετής λήξης.
Σε αυτό το χρονικό διάστημα - λιγότερο από έναν μήνα δηλαδή - 240.707 tweets, συμπεριλαμβανομένων 23.521 εικόνων, gifs και βίντεο καταγράφηκαν για ανάλυση, καθώς οι ερευνητές έψαχναν για συγκεκριμένους δείκτες κατάχρησης, όπως προσβολές, προσβλητικές εικόνες και emojis. Είκοσι τρεις από τους 161 αθλητές δέχθηκαν στοχευμένη κακοποίηση. Οι δεκαέξι από αυτούς τους 23 ήταν γυναίκες! Οι αθλήτριες δέχθηκαν το 87% όλων των κακοποιήσεων και το 63% της συνολικής κακοποίησης που εντοπίστηκε κατευθύνθηκε μόνο σε δύο άτομα (μαύρες γυναίκες).
«Αυτού του είδους το μίσος είναι εξαντλητικό και ατελείωτο»
Τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας μάλλον θα προκάλεσαν έκπληξη σε όποιον κατά βάση παρακολουθεί ποδόσφαιρο. Ή στον μέσο φίλαθλο που θεωρεί το τένις πιο «εξευγενισμένο» άθλημα. Όλοι όσοι παρακολουθούν με συνέπεια όμως τουρνουά τένις γνωρίζουν πως τα υβριστικά tweets και τα απειλητικά μηνύματα έχουν γίνει σχεδόν κανονικότητα για τις γυναίκες παίκτριες, οι οποίες δέχονται πρωτοφανή στοχοποίηση.
Η πρώην πρωταθλήτρια του US Open, Σλόαν Στέφενς, μοιράστηκε την εμπειρία της μετά τον αποκλεισμό της στον τρίτο γύρο από την Ανγκέλικα Κέρμπερ στο Flushing Meadows το 2020, δημοσιεύοντας μερικά από τα κακοποιητικά μηνύματα που είχε λάβει κατά τη διάρκεια του τουρνουά σε Stories στον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram και γράφοντας: «Αυτό το είδος μίσους είναι τόσο εξαντλητικό και ατελείωτο»!
Η ερευνήτρια Δρ. Έμα Κάβανα του Πανεπιστημίου του Μπόρνμουθ περιγράφει την κακοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως ένα συγκεκριμένο είδος βίας με βάση το φύλο, με τις γυναίκες αθλήτριες να ξεχωρίζουν. Στο σύνολο της δουλειάς της βρίσκει κανείς και μια μελέτη περίπτωσης σχετικά με το είδος των μηνυμάτων που στάλθηκαν στην Μαρία Σαράποβα κατά τη διάρκεια του Wimbledon το 2015. Ένα τουρνουά στο οποίο η Ρωσίδα πρωταθλήτρια έφτασε μέχρι τα ημιτελικά όπου ηττήθηκε σε απευθείας σετ από τη Σερένα Γουίλιαμς.
Παρότι έκανε πολύ καλό τουρνουά φτάνοντας ένα βήμα πριν την κατάκτηση, τα μηνύματα στα social media δεν αντανακλούσαν απαραίτητα τα επιτεύγματά της στον αγωνιστικό χώρο. Με τους συναδέλφους της, η Δρ. Κάβανα κατηγοριοποίησε τα υβριστικά μηνύματα σε τρεις κατηγορίες:
- Θαυμασμός της φυσικής ομορφιάς της ή σεξουαλικοποίηση
- Απειλές και σωματική ή σεξουαλική βία
- Συναισθηματική γελοιοποίηση και επιθετικότητα
Η Δρ Κάβανα υπέβαλε προς εξέταση την ύπαρξη ενός συγκεκριμένου μοτίβου κακοποίησης που μπορεί να εντοπιστεί στα social media. Μοτίβο που απευθύνεται στις περισσότερες γυναίκες τενίστριες και το οποίο έχει να κάνει κατά βάση με την εμφάνισή τους, με το πώς φαίνονται, αν είναι «αρκετά θηλυκά».
«Φυσικά, υπάρχουν τρολ στο διαδίκτυο, υπάρχουν bots κι αλγόριθμοι που έχουν δημιουργηθεί για να προκαλούν ή να διαδίδουν μίσος. Αλλά αυτό που βρήκα πιο ενδιαφέρον είναι τα σχόλια στα online streams των αγώνων τένις. Το τένις είναι ενδιαφέρον επειδή οι κερκίδες [στα τουρνουά] είναι ήσυχες – αλλά ο θόρυβος γίνεται στο διαδίκτυο», σημείωσε.
«Ανησυχείς για την ασφάλειά σου»
Μερικές φορές η κακοποίηση προέρχεται από όσους έχουν παίξει στοίχημα κι έχουν χάσει χρήματα σε κάποιον αγώνα. Η Julia Elbaba, πρώην επαγγελματίας τενίστρια -με κορυφαία κατάταξη στο WTA το 372- και νυν δημοσιογράφος το έχει βιώσει.
«Το χειρότερο που έχω βιώσει ποτέ, θυμάμαι, ήταν όταν ήμουν σε ένα τουρνουά στον Καναδά και είχα μια πραγματικά υπέροχη πορεία. Ήταν μια διοργάνωση των $60.000 και πέρασα από τις κατατακτήριες και μετά κέρδισα το Νο. 1 φαβορί για τη νίκη [Μιχαέλα Μπουζαρνέσκου]. Και η αρνητικότητα ήρθε ακριβώς εκεί. Όλοι είχαν στοιχηματίσει για να κερδίσει, φυσικά. Η νίκη μου προφανώς δεν ήταν αναμενόμενη. Ούτε εγώ περίμενα να κερδίσω. Σαφώς, ο κόσμος δεν ήταν ευχαριστημένος που είχε στοιχηματίσει να κερδίσει. Τα μηνύματα που έλαβα ήταν σαν: "Ελπίζω να πεθάνεις. Ελπίζω ολόκληρη η οικογένειά σου να πεθάνει από καρκίνο"».
Η ITF (Διεθνής Ομοσπονδία Αντισφαίρισης) και η WTA (Γυναικεία Ομοσπονδία τένις/ οργανωτικός φορέας της επαγγελματικής αντισφαίρισης γυναικών) την είχαν υποστηρίξει τότε όπως είπε, έχοντας σαφείς πολιτικές στήριξης στους παίκτες σε τέτοιες καταστάσεις. H WTA εξήγησε την πολιτική της μιλώντας στο Tennis Majors: «Η ασφάλεια των παικτών είναι η Νο 1 προτεραιότητα της WTA. Η WTA έχει έμπειρο προσωπικό ψυχικής υγείας και ασφάλειας που συνεργάζεται στενά με τη Μονάδα Ακεραιότητας του τένις (TIU) για να βοηθήσει τους παίκτες σε περιπτώσεις παρενόχλησης στο διαδίκτυο. Οι παίκτες της Ένωσης λαμβάνουν οδηγίες να ειδοποιούν το WTA εάν έχουν οποιεσδήποτε ανησυχίες σχετικά με σχόλια, εικόνες ή μηνύματα που δημοσιεύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η WTA έχει θεσπίσει συγκεκριμένες διαδικασίες για να παρέχει στις παίκτριες την κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση για τη διαχείριση αυτών των περιστατικών».
«Η συναισθηματική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας»
Η Κάθριν Μάρτιν, ανώτερη διευθύντρια του τμήματος ψυχικής υγείας και ευεξίας της WTA, είναι μία από τις ειδικούς που ηγούνται σε αυτό. Εξηγεί ότι η WTA συνεργάζεται επίσης με μια εταιρεία διαχείρισης κινδύνων, Theseus, δίνοντας τη δυνατότητα στις παίκτριες να αναφέρουν υβριστικά μηνύματα και στη συνέχεια οι επαγγελματίες μπορούν να αξιολογήσουν εάν αποτελούν γνήσιες απειλές ή όχι και να τις συμβουλεύσουν ανάλογα. Ωστόσο, ακόμα κι αν ένα υβριστικό μήνυμα δεν είναι πραγματική και φυσική απειλή, λέξεις όπως αυτές που στάλθηκαν στην Julia Elbaba είναι εξαιρετικά κακοποιητικές και κάποιες φορές δύσκολα διαχειρίσιμες.
«Οι παίκτριες είναι άνθρωποι και έχουν μια συναισθηματική ανταπόκριση σε οποιοδήποτε ποστ και μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστο. Η συναισθηματική υποστήριξη είναι επίσης απολύτως ζωτικής σημασίας», σημειώνει.
Η Elbaba από πλευρά της ανησυχεί όταν βλέπει παίκτες να κάνουν retweet υβριστικές αναρτήσεις. «Αυτό είναι το μεγαλύτερο λάθος που μπορείς να κάνεις», λέει. «Με το να γελάσουμε μαζί τους [τους κακοποιητές/υβριστές] ή απλώς δείχνοντας δημόσια τον θυμό σου [στην ανάρτηση], μπορεί να αισθανθούν ακόμη περισσότερο θυμό. Οπότε το καλύτερο είναι να μην ανοίγεις το μήνυμα, απλώς να το διαγράφεις, σίγουρα να μην ασχολείσαι τόσο πολύ».
Τα social media έχουν πράγματι κομβικό ρόλο στη ζωή των αθλητών της νέας γενιάς. Είναι επομένως πολύ δύσκολο και μη ρεαλιστικό να τους πεις "Σβήσε τα προφίλ σου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης". Δεν θα ήταν εφικτό για κανέναν καθώς βασίζονται σε αυτά και με οικονομικούς όρους.
Οι συμβουλές που δίνει η Μάρτιν στις παίκτριες, είναι χρήσιμες και σε κάθε άλλο νεαρό χρήστη των social media: «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν βήμα στο κοινό να σχολιάσει όλους εμάς, κι όμως οι μόνοι άνθρωποι που πραγματικά έχουν σημασία ή των οποίων η γνώμη πρέπει να έχει σημασία στη ζωή μας, είναι οι άνθρωποι που μας γνωρίζουν πραγματικά, που πραγματικά νοιάζονται για εμάς, που είναι πραγματικά εκεί, στήριγμά μας. Είναι καλό λοιπόν οι αθλητές να θυμούνται ότι αυτοί οι άνθρωποι [που τους σχολιάζουν] είναι ξένοι, δεν τους γνωρίζουν πραγματικά».
Συμβουλές σε νεαρές παίκτριες στο WTA Tour
«Ναι, τα λόγια πονάνε. Αλλά η γνώμη τους είναι αυτόκλητη. Δεν θα έβγαινες στη μέση του δρόμου και θα έλεγες: "Τι πιστεύει ο καθένας για αυτό που φοράω σήμερα;" και όμως αυτό είναι ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όταν τους το θέτεις με αυτούς τους όρους, γελάνε, γιατί είναι γελοίο. Θα συναντήσουν ανθρώπους που σχολιάζουν το παιχνίδι τους, τις επιλογές τους για έναν προπονητή, αυτό, εκείνο και το άλλο.
Αυτές είναι πολύ προσωπικές αποφάσεις και είναι πολύ δύσκολο να αποκλείσεις όλον αυτόν τον 'θόρυβο'. Αλλά η κοινή γνώμη τελικά, δεν είναι η γνώμη που έχει σημασία στη ζωή τους και τους βοηθά να το μαθαίνουν αυτό. Και τις θαυμάζω γιατί αναπτύσσουν δεξιότητες αρκετά νωρίς γιατί πρέπει, και συνεχώς εκπλήσσομαι για το πόσο απίστευτες είναι μερικές από αυτές τις νεαρές γυναίκες, πόσο έξυπνες είναι, πόσο έξυπνα βλέπουν ότι αυτό [η κριτική των social media] δεν είναι αληθινό».
Ο Δρ Κάβανα επικροτεί αυτού του είδους την υποστήριξη προς τους αθλητές και θα ήθελε να δει εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, να συνεργάζονται στενότερα με κυβερνητικά όργανα καθώς και με τις αρχές επιβολής του νόμου, για να κάνουν το Διαδίκτυο ασφαλέστερο - ιδιαίτερα σε περιόδους που το ενδιαφέρον για το άθλημα μπορεί να είναι μεγαλύτερο! Στο τένις, για παράδειγμα το ενδιαφέρον αυξάνεται κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων ή ενός Grand Slam τουρνουά.
Πηγή: tennismajors